Ο άλλος δεν είναι απαραίτητα αυτός που αφήνεις απέξω όταν διπλοκλειδώνεις την πόρτα. Είν’ αυτός που μένει μέσα, ενώ εσύ θες να πεταχτείς μ’ όλη τη δύναμή σου απ’ το παράθυρο στο δρόμο. Ο άλλος δεν είναι ο ξένος που διαφέρει από σένα στο χρώμα, στη θρησκεία, στο φύλο, είναι ο φίλος που κοιτώντας σε στα μάτια σου λέει: «Δε σε καταλαβαίνω!»
Εσύ, όμως, τον καταλαβαίνεις; Μπορείς, στ’ αλήθεια, να μπεις στη θέση του όταν σου περιγράφει πως βασανίζεται από κάτι που τον τρώει, όταν σου αναλύει μια περίπλοκη κατάσταση απ’ την οποία θέλει να βγει; Μπορείς να κάτσεις στην καρέκλα του, να μπεις στα ρούχα του, να «φορέσεις» τη ματιά του για να δεις τον κόσμο του όπως εκείνος τον βλέπει; Πόσο δύσκολο είν’ αυτό;
Πολύ! Το να γεφυρώσεις τα μονά με τα ζυγά ενός δρόμου, το να ενώσεις δυο πλευρές, δυο αντιλήψεις, δυο απόψεις και πάει λέγοντας φαντάζει πολλές φορές σ’ όλους μας σα να προσπαθείς να στήσεις αυτοκινητόδρομο πάνω από τα 29 χιλιόμετρα πλάτους του Γκραντ Κάνυον, του διάσημου φαραγγιού του ποταμού Κολοράντο! Το να κάνεις το ημικύκλιο του ενός μέτρου και να περάσεις στην απέναντι καρέκλα για να «έρθεις στη θέση» του άλλου μοιάζει αρκετές φορές να συγκρίνεται μόνο με τον περίπλου της γης του Μαγγελάνου. Μεγαλύτερο γύρω-γύρω για να βγεις στην απέναντι μεριά δεν υπάρχει! Λογικό, εδώ έναν πονόδοντο του άλλου αδυνατείς να συναισθανθείς την ώρα που έχεις πέσει με τα μούτρα στα (σκληρά) παϊδάκια, πόσο μάλλον να βιώσεις το στρίμωγμα στο μυαλό, στην τσέπη, στην ψυχή του.
Γιατί πραγματικά είναι τόσο δύσκολο να βιώσεις τη ριμάδα την ενσυναίσθηση (μία από τις 5 βασικές διαστάσεις της συναισθηματικής νοημοσύνης, οι άλλες 4 είναι: η αυτογνωσία, ο αυτοέλεγχος, η αυτό-παρακίνηση και οι κοινωνικές δεξιότητες) να μπεις δηλαδή στα παπούτσια του άλλου, να κατοικήσεις στο μυαλό του (θεωρία του νου) έστω για λίγο;
Γιατί ο κόσμος μας είναι μοναδικός. Γιατί η αντίληψη ότι η πραγματικότητα στην οποία ζούμε είναι κοινή, ίδια για όλους είναι μια ψευδαίσθηση. Γιατί η υποκειμενικότητα είναι κάτι παραπάνω από ένα «γούστο», που διαφέρει στον καθένα. Διατρέχει σα ρίζες άγριας μουριάς και γέρικου πλατάνου τις πιο βαθιές πεποιθήσεις μας για το τι είναι η ζωή, αν και πως αξίζει κανείς να τη ζει, ποιες είναι οι αξίες της, οι προτεραιότητές της κ.λπ. 7,2 δισεκατομμύρια κόσμοι, όσοι κι οι κάτοικοι της Γης, συγκρούονται πάνω σε ένα υπερκόσμιο μπιλιάρδο σα πολύχρωμες μπάλες που κυλάνε σε ένα πράσινο χαλί το οποίο ταξιδεύει στο αχανές, μαύρο διάστημα. 7,2 δισεκατομμύρια κόσμοι, σα μέλισσες γύρω από τη βασίλισσα της κοινωνικής συμβίωσης επικοινωνούν μόνο για τα βασικά: Να παράγουν μέλι και να διαιωνίζουν το είδος. Στα δύσκολα, ως μονάδες, σηκώνονται κι από το οικογενειακό τραπέζι σπάζοντας τα πιάτα και ουρλιάζοντας: «Δε με καταλαβαίνεις!», στα κρίσιμα, ως κράτη, «σπάζουν» τις συνθήκες, παραβιάζουν τις συμφωνίες, ξεκινούν ακόμη και πόλεμο κατηγορώντας την αντίπαλη πλευρά για παντελή έλλειψη κατανόησης.
Πόσες φορές πειστήκαμε από την πολιτική τοποθέτηση τoυ φίλου μας, του άλλου, κι αλλάξαμε γνώμη; Πόσες φορές αφήσαμε τα επιχειρήματα του άλλου να διαρρήξουν τη προκατάληψή μας, αφού έμεινε αστήριχτη, μόνη, ξεκρέμαστη σαν αδειανό πουκάμισο; Πόσες φορές επιτρέψαμε τις βάσιμες αντιρρήσεις του άλλου στις θέσεις μας να καταστρέψουν τον αμνιακό σάκο της αλήθειας και να την απελευθερώσουν υγιή, σφριγηλή, ολοζώντανη μπροστά μας, όπως την περιέγραφε εκείνος; Πόσες φορές δεν κρυφτήκαμε πίσω από ένα «αλλά», ένα «όμως», όταν η διαπραγματευτική μας γύμνια το μεταμόρφωσε σε φύλλο συκής για να σώσει τα προσχήματα; Πόσες φορές, στ’ αλήθεια απλώσαμε σκαλωσιές μεταξύ των επάλληλων κόσμων μας (κάτι σαν τα παράλληλα σύμπαντα της φυσικής) και μετακινηθήκαμε προς τα κει που η αλήθεια, το δίκαιο, το ηθικό ορίζει, ακόμα κι όταν αυτό δεν είναι το δικό μας;
Δύσκολα πράγματα! Αλλά πάλι πάντα η ζωή ήταν για τους γενναίους. Όχι όμως γι’ αυτούς τους οποίους πολεμάνε εχθρούς και αντιπάλους. Αλλά για εκείνους που νικάνε τις ιδεοληψίες τους , τις προκαταλήψεις τους, τα δικά τους φαντάσματα, έχουν το θάρρος να υποχωρούν όταν ο κόσμος τους αποδεκατίζεται, και κατέχουν την παρρησία να τελειώνουν την πρόταση της παραδοχής τους ότι η θέση τους είχε το ειδικό βάρος φούσκας με τελεία κι όχι με κόμμα. «- Έχεις δίκιο.» (τελεία)
Όλοι οι άλλοι χτίζουμε κουκούλια από μέσα και σταδιακά αυτό-αποκλειόμαστε στο εσωτερικό τους. Μεταμορφώνουμε τις απόψεις μας σε πεποιθήσεις, τις ιδέες μας σε βεβαιότητες, τους συλλογισμούς σε συμπεράσματα (ειδικά όσο μεγαλώνουμε). Σκληραίνουμε. Κάνουμε ουρανό το ταβάνι του υπνοδωματίου μας κι η μόνη επαφή με τους άλλους έξω από το δικό μας μικρόκοσμο είναι τα ανέκδοτα και τα κουτσομπολιά. Τόσα χρόνια μόνο σ’ αυτά συγχρονιστήκαμε!
Ο άλλοι είμαστε εμείς οι ίδιοι για τους άλλους, ζούμε μέσα τους κι όχι απέναντί τους. Ας μη τους υψώνουμε τη φωνή θα κουφαθούν τ’ αυτιά μας , ας μη τους κουνάμε το δάχτυλο θα πληγωθούν τα μάτια μας.
Για να περάσουμε απέναντι δε χρειάζεται καν να κοιτάξουμε μακριά. Μόνο να κοιτάξουμε μέσα μας.
Από τον Δημήτρη Παπαχατζόπουλου
