Η επταετής «στενωπός» των μνημονίων ήταν όντως-και ακόμη είναι- πολύ επώδυνη για τους περισσότερους Έλληνες και σε αρκετές περιπτώσεις υπήρξε τραγική για αρκετούς συμπατριώτες μας. Αλλά, παρά τις παρενέργειες και τα λάθη, ήταν αφενός «θεραπευτική» για τις δημοσιονομικές όψεις της οικονομίας μας και αφετέρου οδήγησε πολλούς πολίτες σε αναστοχασμό και κάποιους σε αναθεώρηση της στάσης ζωής.
Η εφαρμογή των μνημονίων είχε, επίσης, μεγάλο πολιτικό κόστος τόσο για τους ίδιους τους ηγέτες (Γ. Παπανδρέου, Α. Σαμαράς-Β. Βενιζέλος και Α. Τσίπρας) όσο και για τους αντίστοιχους κομματικούς φορείς. Θα λέγαμε δηλαδή ότι αυτή η νέα γενιά πολιτικών ηγετών, εκουσίως ή μη, ετάχθη στο καθήκον της διάσωσης και του εκσυγχρονισμού της πατρίδας, με τέτοιο τρόπο, ώστε αυτό να συμβεί με συνθήκες πολιτικής ομαλότητας και δίχως εθνικές απώλειες. Εξ ου και οι συνεργασίες, όταν χρειάστηκε, μεταξύ Σαμαρά-Βενιζέλου παλαιότερα και μεταξύ Τσίπρα-Καμμένου τώρα.
Αντιθέτως, οι προ-δικτατορικές πολώσεις των πολιτικών δυνάμεων σε συνδυασμό με τις παλατιανές ίντριγκες και τις μεθοδεύσεις των μυστικών υπηρεσιών δεν επέτρεψαν τη συνεννόηση και δεν απέτρεψαν την Απριλιανή εκτροπή που οδήγησε στην τραγωδία της Κύπρου.
Είναι προφανές, λοιπόν, πως το σημαντικότερο επίτευγμα των προαναφερθέντων πολιτικών ανδρών -υπό την πιεστική καθοδήγηση εταίρων και συμμάχων - (θα) είναι η παραμονή της πατρίδας μας στο ασφαλές πλαίσιο της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης παρά το γεγονός ότι στην πράξη χρεοκοπήσαμε. Το ότι η προσπάθεια διάσωσης έγινε -και ακόμη γίνεται- έχοντας η χώρα αξιοσημείωτη -όπως προείπαμε- πολιτική σταθερότητα και με διατήρηση των βασικών λειτουργιών του δημοκρατικού πολιτεύματος είναι πράγματι αξιοθαύμαστο όσο κι αν δείχνει αυτονόητο.
Εν τούτοις και οι τρεις ηγέτες ανήλθαν στην εξουσία αρνούμενοι τη συναίνεση στους προκατόχους τους, χρησιμοποίησαν λιγότερο ή περισσότερο το εργαλείο του λαϊκισμού και κατόπιν, ενσυνειδήτως και με διαύγεια πνεύματος, υπέγραψαν τα αντίστοιχα μνημόνια. Είναι αξιοσημείωτο, πάντως, ότι και τα τρία μνημόνια, στο πλαίσιο ενός προγράμματος εσωτερικής υποτίμησης εντός του ευρώ, έπληξαν κυρίως τους νέους και τα λαϊκά στρώματα. Αύξησαν την ανεργία και μείωσαν το εισόδημά τους εξομοιώνοντάς το, σχεδόν, με εκείνο γειτονικών βαλκανικών χωρών αλλά και με το δεδομένο ότι το κόστος ζωής εδώ είναι κατά πολύ υψηλότερο.
Στον αντίποδα, ωστόσο, στη διάρκεια της επταετούς κρίσης, το πλέον εύπορο και «αναρχοαυτόνομο» τμήμα του πληθυσμού, η οικονομική μας ελίτ, αρνούμενη να δεχθεί κάθε ουσιαστικό έλεγχο, εξακολουθούσε και συνεχίζει να διαβιοί με τρόπο που δείχνει ότι γι’ αυτό το τμήμα της κοινωνίας μας είναι ωσάν να μη χρεοκοπήσαμε ποτέ. Έτσι, οι εκάστοτε αρμόδιοι υπουργοί έβλεπαν άπραγοι τα δις ευρώ να εγκαταλείπουν τη χώρα, τις διαβόητες λίστες (Λαγκάρντ, Πάναμα κλπ) συνεχώς να «διερευνώνται», την ηλεκτρονική διασύνδεση Υπ. Οικονομικών-Διυλιστηρίων να «βραχυκυκλώνει», το κτηματολόγιο να μένει «κολλημένο» και τη δικαιοσύνη να αργεί να αποδοθεί.
Παρόλα αυτά, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι σε ορισμένους τομείς έγιναν και γίνονται σημαντικά μεταρρυθμιστικά βήματα όπως συνέβη π.χ. με την καθιέρωση της «διαύγειας» ή με την επέκταση χρήσης του πλαστικού χρήματος. Κάποια τέτοια εκσυγχρονιστικά βήματα, όμως, όπως ο νόμος Διαμαντοπούλου ή ο νόμος Ραγκούση για τη στελέχωση της Δημόσιας Διοίκησης, που ψηφίστηκαν αρχικώς από τις κυβερνήσεις Παπανδρέου και Σαμαρά-Βενιζέλου, αναιρέθηκαν στη συνέχεια από εκείνους που τους ψήφισαν υπό την πίεση των πελατειακών δικτύων. Δεν είναι δυνατό, όμως, μέσα στην εφταετία της κρίσης, να έχουμε την απαίτηση άρσης όλων των εκφυλισμών που αναπτύχθηκαν στη διάρκεια του μεταπολιτευτικού κύκλου.
Στο πλαίσιο αυτό, ο ελληνικός λαός-παρά τα όσα αρκετοί του καταλογίζουν για την πολιτική του ωριμότητα -ποτέ δεν οδηγήθηκε σε ακραίες επιλογές και ανέθεσε αρχικώς, κατά το «ο τρώσας και ιάσεται», τη διάσωση της χώρας στις πολιτικές δυνάμεις που δημιούργησαν το πρόβλημα. Όχι, βεβαίως, διότι η πλειονότητα του ελληνικού λαού είχε εμπιστοσύνη σ’ αυτές τις δυνάμεις. Ήταν επιλογή ανάγκης με δεδομένη την ανυπαρξία ώριμης εναλλακτικής λύσης και παρότι οι πολίτες γνώριζαν ότι μέσα στα τότε κόμματα εξουσίας είχαν δημιουργηθεί εστίες διαφθοράς και ότι η «διαπλοκή» καθόριζε τις πολιτικές εξελίξεις
Η έλευση στην εξουσία του ΣΥΡΙΖΑ έγινε χωρίς ο Α. Τσίπρας-παρά τους περί του αντιθέτου ισχυρισμούς του-να έχει αυταπάτες. Είχε, ευτυχώς, πλήρη επίγνωση του ότι οι συσχετισμοί δύναμης εντός της χώρας αλλά, κυρίως, οι δυσμενέστεροι συσχετισμοί στην Ευρώπη του «σεβαστού» κ. Σόϊμπλε δεν αντιμετωπίζονταν με ιδεοληπτικές αυταπάτες αλλά με ρεαλισμό και σχέδιο. Το οποίο σχέδιο, όμως, δυστυχώς, δεν το διέθετε.
Είναι, όμως, άλλο πράγμα ο ηγέτης να έχει ρεαλισμό και ψυχραιμία και είναι άλλο πράγμα το ότι καλλιέργησε αυταπάτες στους οπαδούς του. Για να ελέγξει δε το ακροατήριό του και για να «αυγατίσει» τα εκλογικά του ποσοστά δεν δίστασε να ενεργοποιήσει, εκ του ασφαλούς και με αντίβαρο τον κ. Καμμένο, ως εγγυητή, το μετεμφυλιακό ρήγμα και να αναζωπυρώσει τον αντιγερμανισμό χτυπώντας, εντέχνως, χορδές «αρχαίων» ευαισθησιών.
Είναι αλήθεια ότι ο σημερινός πρωθυπουργός, με τους χωρίς εμπειρία συνεργάτες του και το ετερόκλητο κυβερνητικό σχήμα, είχε να διαχειριστεί μια εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση που τον ανάγκαζε να πατάει και να ισορροπεί διαρκώς σε δύο ή και περισσότερες βάρκες. Το έργο του ήταν, ασφαλώς, δυσκολότερο από εκείνο των Παπανδρέου-Σαμαρά που υποστηρίζονταν από διαμορφωμένες ήδη κοινωνικές, κομματικές και πολιτικές δυνάμεις.
Έκανε, όμως, μεγάλα και σοβαρά λάθη και ακόμη μεγαλύτερους συμβιβασμούς «θρυμματίζοντας» κυριολεκτικώς όλες τις παραδόσεις του διαφωτισμού που πρέσβευε ο ιδεολογικός του χώρος. Για λόγους δε τακτικής αναγνώρισε και «προσκύνησε» εκπροσώπους των πλέον συστημικών από τις συστημικές δυνάμεις προκειμένου να επιτευχθεί ο μείζων στόχος της διάσωσης και του λεγόμενου αστικού εκσυγχρονισμού της χώρας αφενός αλλά και της διατήρησης της εξουσίας αφετέρου.
Με αυτή την έννοια, το ότι δηλαδή θυσίασε, θέλοντας και μη, τις κομματικές και ιδεολογικές προτεραιότητες αλλά και αρκετούς συντρόφους του για το καλό της χώρας, η Ιστορία θα του αναγνωρίσει-όπως προείπαμε- την προσφορά σ’ αυτή την κρίσιμη περίοδο. Η φθορά, όμως, λόγω των ασυνεπειών, των υπερβολών και των καθυστερήσεων είναι, πλέον, μεγάλη και η βλάβη είναι ανήκεστος για τις κυβερνητικές δυνάμεις. Ιδιαίτερα μάλιστα μετά από τις νέες περικοπές των συντάξεων και τη μείωση του αφορολόγητου που πλήττει μισθωτούς και συνταξιούχους, οδηγεί με βεβαιότητα στην επανάκαμψη της Ν.Δ. στην εξουσία, με επικεφαλής τον Κ. Μητσοτάκη, όποτε κι αν γίνουν οι εκλογές.
Από τον Δημήτρη Νούλα
* Ο Δημήτρης Νούλας είναι χημικός
