Τρεις μήνες, τρία αγαπημένα αδέλφια, τρεις διαφορετικοί χαρακτήρες. Ο Μάρτης ο συνετός, ο δειλός, ο εσωστρεφής. Ο Απρίλης ο ποιητής, ο ερωτικός, ο ανοιχτός, ο συγκεκριμένος. Ο Μάης ο τραγουδιστής του πάθους, ο εξωστρεφής, ο αδάμαστος, ο ακόρεστος, ο χορευτής…
Ο ποιητής-λαός μας «ντύνει» τους μήνες της Άνοιξης με λόγια σοφά όπως: Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο Χειμώνα. Απρίλης με τα λούλουδα και Μάης με τα ρόδα. Μάης ρίχνει τη δροσιά κι ο Απρίλης τα λουλούδια (Αναγνωστικό Γ’ Δημοτ. 1937 ΤΟ ΒΗΜΑ)
Ο Απρίλης1
Μες απ’ τις χαραμάδες της βροχής
με το λασπωμένο πρόσωπο
μπαίνει ένα φως αχνό,
κιτρινωπό
μ’ ένα κερασάνθι στο στόμα.
ο Απρίλης.
Από πού ν’ αρχίσει κανείς και ποια άκρη να πιάσει… Η Άνοιξη είναι παντού, στην ποίηση, στη μουσική,2 στον πεζό λόγο, στο θέατρο, στο χορό, στη ζωγραφική και μας καλεί να τη χαρούμε. Όμως, εδώ, δεν έχουμε τον χώρο ούτε την εξειδίκευση να απλωθούμε, αφού αυτή είναι δουλειά άλλων, ειδικών… Εμείς από ζήλο (μεράκι, τουρκιστί) ασχολούμαστε, αυτό το «μικρόβιο» που δεν σ’ αφήνει να αδιαφορείς μπροστά στις ομορφιές της Φύσης.
Ο Λόγγος, από τη Λέσβο (2ος -3ος αι.μ.Χ.), συγγραφέας του ερωτικού –βουκολικού μυθιστορήματος «Δάφνις και Χλόη», πνιγμένος στις ομορφιές της Άνοιξης, γράφει: (…) Ερόδισε η Άνοιξη, ανθοβολούσε ο τόπος… τ’ αηδόνια κελαηδούν γλυκά μέσα στους θάμνους, τ’ αρνάκια πηδούσαν στο χορτάρι, τα πουλάκια τόνιζαν το γλυκό τραγούδι, τα μελίσσια…(…)
Ο Α. Παπαδιαμάντης στο διήγημά του «Θέρος-Έρος», λέει για την «υπεραιμία του Έαρος»: (…) Μεθυστικόν άρωμα ανήρχετο από των απειραρίθμων ανθών… Τινές των αγρών εφαίνοντοαιμάσσοντες από χιλιάδας μυριάδας παπαρούνας… Το χαμαίμηλον, η καυκαλήθρα, η μολοχάνθη… επρόβαλον δειλώς τας κεφαλάς των εν μέσω της αφθονίας των κατέρυθρων μηκώνων, σημειούντων την υπεραιμίαν του Έαρος. Ήτο η Πρωτομαγιά η θεσπεσία, ετοίμη να παραδώσει το σκήπτρον εις το δρεπανηφόρον θέρος (…)
Ο Α. Καρκαβίτσας στο διήγημά του «Ημέραι της γρηάς», κάνει μια πολύ ενδιαφέρουσα αναφορά στους μήνες της Άνοιξης: (…) Ο Απρίλης είναι ο ωραιότερος και ο πλέον φιλάρεσκος μήνας. Φορεί λεβέντικα την εθνικήν μας στολήν, κατάσπαρτον εξ ανθέων ποικιλοχρόων· η ξανθή και σγουρή κόμη του, κατάφορτος εκ γιασεμιών και ανθέων ροδοδάφνης. Τρέχει, τραγουδάει, χορεύει μετά των ποιμένων και των βουκόλων παρά τας όχθας των ρυακίων (…) Τον Μάη, ο Καρκαβίτσας τον ονομάζει «παμπόνηρον», γιατί του (…) κλέπτει επιτηδείως τ’ άνθη και τας άλλαςκαλλονάς (…), ενώ τον Μάρτη, τον «πεντοδείλινο», τον λέει «οινοπότη», έτσι ώστε (…) θα ήτο πολύ ευχαριστημένος, αν ο αήρ, τον οποίον αναπνέει, ήτο όμοιος με τον εξερχόμενον εξ οινοβαρέλλαςεκπωματιζομένης (…)
Ο Στρατής Μυριβίλης, στο βιβλίο του «Παναγιά η Γοργόνα», περιγράφει την Αιγαιοπελαγίτικη Άνοιξη: (…) Στ’ ακρογιάλια του Αιγαίου η Άνοιξη βγαίνει από τη θάλασσα… Τότες ανοίγουν πάνω στα τρεμουλιαστά νερά κύκλοι ασημένιοι μ’ ένα χρώμα σαν το στήθος του παγονιού, ο ένας μέσα στον άλλο ως τον ορίζοντα… Από τη μέση, από την καρδιά του ανθού της θάλασσας, βγαίνει η Άνοιξη του Αιγαίου (…).
Ο Μ. Καραγάτσης, ο καμπίσιος, στον «Συνταγματάρχη Λιάπκιν», γράφει: (…) ήρθαν τα πρώτα χελιδόνια, έφθασαν και τα λελέκια… Τα χωράφια πρασίνισαν, τα δέντρα της ακροποταμιάς έριξαν τα φουντωμένα κλαριά τους στ’ ασημένια νερά… Είναι χάρμα Θεού την Άνοιξη στη Θεσσαλία (…)
Συνεχίζουμε έτσι όπως αρχίσαμε, γιατί ο Ανοιξιάτικος λόγος είναι κατ’ εξοχήν ποιητικός, αφού και η ίδια η Άνοιξη είναι το ποίημα της Φύσης.
Ο Γιαννιώτης ποιητής, λόγιος και γιατρός Ι.Βηλαράς, υμνεί την Άνοιξη με τον δικό του τρόπο:«Η γλυκυτάτη Άνοιξη / με τ’ άνθια στολισμένη / Ροδοστεφανωμένη / τη γηγλυκοτηράει / Κι η γη τη χλόη ντύνεται / Τα δάση της ισκιώνουν / τα κρύα χιόνια λυώνουν»/ ενώ σε άλλο 15σύλλαβο ποίημα, λέει: Τ’ αηδόνι σώδωκε λαλιά φωνή το καναρίνι / Τη χλωρασιά σου δάνεισαν των περβολιών οι κρίνοι. Ο ποιητής των μαθητικών μας χρόνων, ο Ι. Πολέμης, ευγενής, ρομαντικός, απαγγέλει: «Θα κόψω ρόδα μυρωμένα / κρίνα κι ανθούς και πασχαλιά / θα τα σκορπίσω ένα-ένα / στα μακριά σου τα μαλλιά / κι άλλα λουλούδια που ανθούνε / και χύνουν τόση μυρωδιά / θε να ταράξω ν’ απλωθούνε / στη μεταξένια σου ποδιά»
Ο Ελύτης, υμνητής της ομορφιάς της ζωής, λέει: Άνοιξη θρύψαλο μενεξεδί / Άνοιξη χνούδι περιστέρας / Άνοιξη σκόνη μυριόχρωμη / Άνοιξη πίκρισμα του σκίνου / Άνοιξη άζωτο της αμασχάλης… ενώ ο Σεφέρης συνεχίζει «Έαρ, έλα. Συνένοχος αφού είσαι. Κοίτα / Τι βαθύ πράσινο τώρα τους ώμους της καλύπτει / και πώς εκείνος την κοιτάζει! Πως ύστερα που πάλαιψε να βγει μεσ’ απ’ τους ανθώνες / ένα θάμβος μωβ τη συναρπάζει (Μέρες τ’ Απρίλη ‘43). Στην «Εαρινή συμφωνία», ο Γ. Ρίτσος υμνεί τη ζωή και τον έρωτα με ξέχειλο λυρισμό: Θ’ αφήσω τη λευκή χιονισμένη κορυφή / που ζέσταινε μ’ ένα γυμνό χαμόγελο / την απέραντη μόνωσή μου / θα περάσω κάτω απ’ τις ανθισμένες ακακίες των χαδιών σου / και θα ραμφίσω το πάμφωτο τζάμι του έαρος… Η κωδωνοκρουσία του φωτός / μας υποδέχεται / στο ξανθό ακροθαλάσσι / Έξω η κατάχρυση μεσημβρία καίγεται στις φλέβες των τζιτζικιών / Καλοί μου άνθρωποι / πώς μπορείτε να σκύβετε / και να μη χαμογελάτε; Ανοίξτε τα παράθυρα!
Υπακούοντας στην παραίνεση του Ελύτη «Μνημονεύετε Σολωμό και Παπαδιαμάντη», αφήνουμε τον Εθνικό μας ποιητή να εξυμνεί την Άνοιξη, μες απ’ το έργο του «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» (…) Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε… Έστησ’ ο έρωτας χορό με τον ξανθόν Απρίλη κι η φύση ηύρε την καλή και τη γλυκειά της ώρα … Νύχτα γιομάτη θαύματα, νύχτα σπαρμένη μάγια…
…Το Μεσολόγγι έπεσε τον Απρίλη…
1. Από την ανέκδοτη ποιητική συλλογή του Τάσου Πουλτσάκη «Η Συνταγή»
2. α) όπως το κονσέρτο για βιολί και ορχήστρα «Άνοιξη»από το έργο «ΟΙ 4 εποχές» β) Ιεροτελεστία της Άνοιξης του Ιγκόρ Στραβίνσκι γ) Οι «Φωνές της Άνοιξης» του Γ. Στράους
ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ
Ι. Βηλαράς. Άπαντα Τυποεκδοτική
Α. Καρκαβίτσα. διηγήματα εκδ. Πέλλα
Α. Παπαδιαμάντη. Πασχαλινά διηγήματα Πέλλα
Μ. Καραγάτση. Συνταγματάρχης Λιάπκιν Εστία
Τ. Μπαζακογιάννης. Δάφνις και Χλόη Π.Α. Παρασκευόπουλος Λάρισα 1948.
Του Τάσου Πουλτσάκη
