Το σύνθημα «θέλουμε την επαναφορά της θανατικής ποινής» ακούστηκε για πρώτη φορά από μία ομάδα νεαρών που έσπευσαν στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης εκείνη την νύχτα για να υποδεχθούν και να υπερασπισθούν τον πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν, ακολουθώντας το μήνυμα που έστειλε εκείνος μέσω facebook στο CNN Turk.
Ο Ερντογάν καθοδήγησε το συναίσθημα του θυμωμένου πλήθος με αυτό το σύνθημα. Αργότερα, χρησιμοποιώντας την δικαιολογία ότι «ο λαός μου αυτό θέλει», δήλωσε ότι εάν το κοινοβούλιο ψηφίσει υπέρ, αυτός θα το αποδεχθεί. Το κυβερνών κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AK Parti) έχει την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο, και δεν είναι μόνο το ΑΚ που επιθυμεί να επαναφέρει τη θανατική ποινή, αλλά και οι εταίροι τους στο νέο σύνταγμα, το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP).
Η θανατική ποινή καταργήθηκε το 2000, ως μέρος του πλαισίου εναρμόνισης της τουρκικής νομοθεσίας με αυτή της ΕΕ, μετά την σύλληψη του Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ηγέτη του παράνομου Κουρδικού Εργατικού κόμματος (PKK), το 1999, ο οποίος αργότερα καταδικάσθηκε σε ισόβια ποινή κάθειρξης.
Ειρωνεία! Το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης και ο ηγέτης του, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ήταν μέλος του τότε κυβερνητικού συνασπισμού όταν καταργήθηκε η ποινή του θανάτου. Ωστόσο, ο νόμος αυτός έγινε επίσημος το 2004 από το κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, όταν ο Ερντογάν έγινε πρωθυπουργός.
Η επαναφορά της θανατικής ποινής αποτελούσε ανέκαθεν ένα δημοφιλές θέμα για τους Τούρκους πολιτικούς, αμφότερων ισλαμιστικών και εθνικιστικών καταβολών καθώς θεωρείται ως μία αποτρεπτική μέθοδος τιμωρίας και υπάρχει στο Κοράνι.
Η επαναφορά της δεν θα είναι κάτι δύσκολο για τα δύο συνεργαζόμενα κόμματα, το κυβερνών κόμμα ΑΚ και το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης τώρα στο κοινοβούλιο, όμως οι πολιτικές και οικονομικές συνέπειες μπορεί να κάνουν δύσκολη τη ζωή για την Τουρκία και τους Τούρκους πολίτες.
Η πρώτη συνέπεια ενδέχεται να είναι το κόψιμο όλων των δεσμών με τις Βρυξέλλες, το οποίο θα μπορούσε να ακολουθηθεί από ένα πιθανό πάγωμα της Τελωνειακής ένωσης μεταξύ των δύο πλευρών. Με ή χωρίς οικονομικές κυρώσεις, οι οικονομικές σχέσεις μεταξύ των δύο εταίρων (το ήμισυ του συνόλου των τουρκικών εξαγωγών πηγαίνει σε χώρες της ΕΕ), αναμένεται ότι θα μπορούσε να μειωθεί.
Όμως οι συνέπειες δεν θα περιορισθούν σε αυτό. Εάν σπάσει ο ψυχολογικός φραγμός της επαναφοράς της θανατικής ποινής, είναι πιθανόν η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δημοκρατικών ελευθεριών στην Τουρκία και σε άλλες περιοχές να βιώσουν μία περαιτέρω πτώση. Μαζί με το εκτελεστικό προεδρικό σύστημα που επί του παρόντος βρίσκεται στο στάδιο της προετοιμασίας, το ίδιο θα μπορούσαμε να σκεφθούμε για την δικαστική ανεξαρτησία, και τον πιθανό αντίκτυπο στις ξένες επενδύσεις.
Αυτό μπορεί να φαντάζει ως μία απαισιόδοξη εικόνα για πολλούς. Για λίγους όμως ανθρώπους στην Άγκυρα, αυτό αποτελεί ένα σχέδιο παιχνιδιού (game plan) που θέλει να ακολουθήσει ο πρόεδρος Ερντογάν.
Σύμφωνα με αρκετές ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες, μία ομάδα ανθρώπων πολύ κοντά στον πρόεδρο Ερντογάν του προώθησε προς επεξεργασία το ακόλουθο σχέδιο: φέρε πίσω την θανατική ποινή, απαλλάξου από τα νομοθετικά όρια της Ε.Ε. όταν αυτή κόψει όλες τις επαφές με εμάς, άφησε να καταρρεύσει το χρηματιστήριο (δηλαδή, να απαλλαγούμε από την πίεση από μεγάλες εταιρείες και ξένα κεφάλαια, τα οποία δεν είναι "από εμάς" ούτως ή άλλως), εκπλήρωσε τις στρατιωτικές ανάγκες του ΝΑΤΟ με μια συμφωνία που θα αφορά τις «δικές μας ανάγκες» ώστε να απαλλαγούμε από την υπερβολική πολιτική πίεση της Δύσης, πίεσε και πάρε την εκτελεστική προεδρία, άρχισε να δίνεις πίσω κάποια δικαιώματα «σύμφωνα» με τις ανάγκες μας (συμπεριλαμβανομένου του κουρδικού ζητήματος, εκτός από δημοκρατική γενναιοδωρία ) και στη συνέχεια ενθάρρυνε την ανάκαμψη της «εγχώριας» οικονομίας.
Μπορεί να ακούγεται τρομακτικό, μία χούφτα άνθρωποι όμως έχουν προσπαθήσει να κάνουν τροποποιήσεις αυτού του σεναρίου την επίσημη γραμμή του Προέδρου Ερντογάν.
Δεν υπάρχει ακόμα καμία προετοιμασία, ούτε στον προεδρικό κύκλο στην Άγκυρα, ούτε στο υπουργείο Δικαιοσύνη, για την επαναφορά της θανατικής ποινής. Υπάρχει μία ισχυρή ρητορική, αλλά ελάχιστη νομική δράση, η οποία να υποδεικνύει ότι ο Ερντογάν δεν έχει ακόμα υιοθετήσει αυτό το σενάριο ως την τελική του πολιτική.
Αυτό είναι καλό, διότι ένα τέτοιο σενάριο θα στοίχιζε στην Τουρκία όχι μόνο την απομάκρυνσή της από τις δημοκρατικές και οικονομικές αξίες του σύγχρονου κόσμου, αλλά θα προκαλούσε νέα απρόσμενα ρήγματα στην τουρκική κοινωνία.
Όσον αφορά την ρητορική «ο λαός μου αυτό θέλει», ο Ερντογάν είναι αρκετά έμπειρος ώστε να γνωρίζει ότι οι μεγάλοι ηγέτες δεν ακολουθούν τις μάζες, αλλά είναι εκείνοι που δείχνουν τον βηματισμό προς τα εμπρός. Ο δρόμος για ένα καλύτερο μέλλον της Τουρκίας σίγουρα δεν περνά μέσα από την επαναφορά της θανατικής ποινής, θέμα το οποίο αποτελεί μία από τις πλέον κρίσιμες αντιπαραθέσεις στη χώρα μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου.
Του Murat Yetkin (*)
* Ο Murat Yetkin, είναι διευθυντής της Hurriyet Daily News-αγγλόφωνης έκδοσης της εφημερίδας Χουριέτ
