Οι μεν γαιοκτήμονες, αρπάζοντας τα κοινοτικά κτήματα (βοσκοτόπια, δάση, αμπέλια) και τις ιδιοκτησίες των μικροϊδιοκτητών, αύξησαν την παραγωγή των προϊόντων τους, άρα και τα κέρδη τους, οι δε εργάτες γης, με τον νέο τρόπο αμοιβής τους, αν και έγιναν ελεύθεροι, δεν έπαψαν να εξαρτώνται απ` τους γαιοκτήμονες.
Αυτός ο αρχικός «εφησυχασμός» της μισθωτής εργασίας, σε συνδυασμό με τη μείωση των εργατικών χεριών λόγω του Μαύρου θανάτου, η φυγή των εργατών προς τις χώρες της Βαλτικής, και ο Εκατονταετής πόλεμος, έφεραν πτώση της παραγωγής, μείωση των μισθών και έλλειψη των ειδών διατροφής. Η διαφθορά και η φιληδονία του ανώτερου κλήρου της Καθολικής εκκλησίας, το εμπόριο των ψυχών με τα συγχωροχάρτια και η διαπλοκή με τις Τράπεζες (Φούγκερ-Μεδίκων), απομακρύνουν τους θρησκευόμενους από την Παπική εκκλησία, ενώ, ο αναλφαβητισμός στην Γερμανία, αγγίζει το 90%.
Ο Μαρτίνος Λούθηρος, ηγέτης της Μεταρρύθμισης, καταγγέλλει τη διαφθορά και προτείνει αλλαγές που φέρνει ο φιλελεύθερος αέρας της Αναγέννησης, τοιχοκολλά τις περίφημες 95 θέσεις του, μεταξύ των οποίων και τις τρεις αρετές, πειθαρχία- σκληρή εργασία- αποταμίευση. Η σύγκρουση πλέον είναι αναπόφευκτη. Ο Πάπας Λέων Ι` αφορίζει το Λούθηρο, ο οποίος δραπετεύει και κρύβεται για ν` αποφύγει τη σύλληψη.
Το 1521 οι ιεροκήρυκες (Έμπερλιν-Σβίγγλιος-Κάρλστατ), οργώνουν τη γερμανική ύπαιθρο, προπαγανδίζουν τις Αρχές της Μεταρρύθμισης και ξεσηκώνουν τους χωρικούς, ζητώντας παράλληλα και την κατάργηση των φόρων.
Στη Βιττεμβέργη ο Τόμας Μύντσερ (1490-1525), συγκεντρώνει τους φανατικούς οπαδούς της Μεταρρύθμισης, κηρύττει την επανάσταση κατά των γαιοκτημόνων, ενώ ο Λούθηρος, που μόλις γύρισε από την αυτοεξορία του, διαφωνεί και δηλώνει: «Η βιαιότητα δεν συμβιβάζεται με τη χριστιανική αγάπη» και ο Μύντσερ, απαντά: «Η Αλλαγή θα έλθει με επαναστατική δράση». Οι εθνικιστές της εποχής που περίμεναν χρόνια την ευκαιρία, οι μικροαστοί με τη σχετικά μικρή ιδιοκτησία και ένα μέρος χαμηλόμισθων κληρικών, συντάσσονται με τους χωρικούς και δημιουργούν ένα ευρύ μέτωπο διεκδικητών - εξεγερμένων. Η εξέγερση, ξεκινά από τους χωρικούς,του ανατολικό Μέλανα Δρυμό, τον Μάιο του1525, κι όταν το εξαγριωμένο πλήθος, κρατώντας στα χέρια αξίνες, φτυάρια, τσεκούρια, δρεπάνια κι έχοντας, ως λάβαρο, το σύμβολο της εξέγερσης, τη μπότα, ενώνεται με τους χωρικούς της Θουριγγίας του Τόμας Μύντσερ, ζητούν την κατάργηση των φόρων, τον διορισμό παστόρων και φεουδαρχών με εκλογές, και αποδοχή των θέσεων του Λούθηρου. Βλέποντας τη μαζικότητα και την αποφασιστικότητα των εξεγερμένων,ο Λούθηρος φοβάται, διαφωνεί με τους ηγέτες του κινήματος και αναλογιζόμενος την τύχη που θα είχαν τα μηνύματα της Μεταρρύθμισης, εκδίδει ένα φυλλάδιο, με τίτλο: «Κατά των δολοφονικών, αρπακτικών ορδών των αγροτών». Στο κείμενο του φυλλαδίου, μεταξύ των άλλων, γράφει: «Ας μη ξεχνάει ο καθένας ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο δηλητηριώδες, πιο διαβολικό από έναν αντάρτη»…
Την 31η Μαΐου του 1525, στην αποφασιστική μάχη του Φρανκενχάουζεν, οι επαναστάτες νικήθηκαν από τον μισθοφορικό τακτικό στρατό. Εκατό χιλιάδες νεκροί και εκατό χιλιάδες άστεγοι, ήταν ο απολογισμός της εξέγερσης, ενώ ο Μύντσερ, συνελήφθηκε, βασανίστηκε κι εκτελέστηκε.
Στην Αγγλία των αρχών του 14ου αιώνα με αφορμή την επιβολή του 3ου κεφαλικού φόρου, στα τέσσερα τελευταία χρόνια από τον νεαρό βασιλιά Ριχάρδο Β`, αρχίζει να βράζει το καζάνι της οργής των φτωχών δουλοπάροικων. Δεν θ` αργήσει να ξεσπάσει η λαϊκή εξέγερση, (Peasant`sRevolt), αφού έρχεται ύστερα από την ελάττωση της γεωργικής παραγωγής, εξ αιτίας της έλλειψης εργατικών χεριών από το πέρασματου Μαύρου θανάτου (1347-1351), και τον Εκατονταετή πόλεμο (1337-1453), μεταξύ Αγγλίας και Γαλλίας. Η είσοδος του έτους 1381, βρήκε τους εξεγερμένους να αναζητούν τους τρόπους της βίαιης αναμέτρησης. Την 30 Μαΐου 1381, οι εξεγερμένοι με κεντρικό πυρήνα τους αγρότες των κομητειών του Έσσεξ και Κέντ, έχοντας καθοδηγητική τον ιεροκήρυκα Τζων Μπολ και αρχηγό τον Γουότ Τάιλερ, ξεκινούν με προορισμό το Λονδίνο. Ένα εξαγριωμένο πλήθος 10.000 αποφασισμένων χωρικών, βαδίζει οπλισμένο με τόξα, σπαθιά, δρεπάνια και απαιτεί την κατάργηση του κεφαλικού φόρου και την κατάργηση του καθεστώτος της δουλοπαροικίας.
Στο δρόμο τους, ανοίγουν φυλακές, συλλαμβάνουν αξιωματούχους του Κράτους τους αποκεφαλίζουν και τα κεφάλια τους τα καρφώνουν στα κοντάρια, έχοντάς τα για λάβαρα. Στρατοπεδεύουν έξω απ` τα τείχη του Λονδίνου και ζητούν συνάντηση με το βασιλιά και τους υπουργούς του. Ο Ριχάρδος, τους υπόσχεται να ικανοποιήσει τα αιτήματά τους, ενώ ο ιεροκήρυκας Τζον Μπολ, βγάζει λόγο στους εξεγερμένους (…) Δεν καταγόμαστε όλοι από τον Αδάμ κα την Εύα; … Όλα τα πράγματα θα είναι κοινά… Που δεν θα υπάρχουν ούτε υποτελείς, ούτε κύριοι… Που οι κύριοι δεν θα είναι πιο πολύ κύριοι, από όσο εμείς (…) Μπαίνουν στην πόλη, καταλαμβάνουν τον Πύργο του Λονδίνου, και σκοτώνουν τους υπουργούς της Δικαιοσύνης και των Οικονομικών. Στην νέα συνάντηση , την επόμενη, με τον βασιλιά, ο Δήμαρχος της πόλης, σκοτώνει το αρχηγό των εξεγερμένων Γουότ Τάιλερ, ενώ ο βασιλιάς, τους υπόσχεται, πως πολύ σύντομα θα προχωρούσε στις μεταρρυθμίσεις που ζητούν οι χωρικοί.
Τελικά, η πολυήμερη εξέγερση μπορεί να απέτυχε, ο σπόρος όμως των λαϊκών διεκδικήσεων που έπεσε στο «ξηρό και άνυδρο χώμα» της φεουδαρχικής Αγγλίας, καρποφόρησε, έστω και πολύ αργότερα.
(1) Κολίγος, αυτός που καλλιεργεί ξένο κτήμα και μοιράζεται το παραγόμενο προϊόν με τον γαιοκτήμονα
(2) Δουλοπάροικος, ακτήμονας καλλιεργητής γης, ο οποίος ανήκε στον γαιοκτήμονα με τη γη που καλλιεργούσε.
Βοηθήματα
Παγκ. Ιστορία τ. 11 Ο αιώνας των θεομηνιών Καπόπουλος»» 13
UNESCO Ιστορία της Ανθρωπότητας τ. 7ος
Γ. Μπαμπινιώτη. Μικρό Λεξ. Νέας Ελλ. Γλ.
Τάσος Πουλτσάκης, vευρολόγος - ψυχίατρος
