Το 2011 ο επίτιμος δικηγόρος Γεώργιος Σακελλαρίδης, απόγονος της παλιάς οικογένειας της Λάρισας Σακελλαρίδη και μέλος του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Λάρισας, δώρισε στο Μουσείο ένα albumτης οικογένειας του δημοσιογράφου Θρασύβουλου Μακρή. Ο Γεώργιος Σακελλαρίδης λόγω συγγενείας[1]στάθηκε κοντά στον Μακρή στα τελευταία δύσκολα χρόνια της ζωής του (πέθανε στις 8 Ιανουαρίου 1952) και μετά στη γυναίκα του Αγγελική (Κική) μέχρι τον θάνατό της το 1965. Το αυτό εξωτερικά έχει γραμμένο το όνομα Λίτσα, με ωραία καλλιγραφικά γράμματα. Στα χοντρά καφέ φύλλα του είναι επικολλημένες πολλές φωτογραφίες της μοναχοκόρης του ζεύγους Μακρή, Ευαγγελίας (Λίτσας) από τη βρεφική της ηλικία μέχρι λίγο πριν τον θάνατό της. Είχε πεθάνει το 1929 από λοιμώδες νόσημα, ενώ ήταν μόλις 22 ετών. Το album περιέχει επίσης και αποκόμματα από επικήδεια δημοσιεύματα και μηνύματα συμπαράστασης προς τους απαρηγόρητους γονείς από πολλές εφημερίδες και περιοδικά όλης της Ελλάδος. Το album αυτό είναι εξ ολοκλήρου έργο των χειρών του Θρασύβουλου και με τα ωραία γράμματά του υπομνηματίζει τις εικόνες και τα αποκόμματα των εφημερίδων. Πρέπει να δημιουργήθηκε περί το 1930 με σκοπό να τους θυμίζει το μοναδικό τους παιδί, η απώλεια του οποίου άλλαξε τη ζωή τους, έμειναν μόνοι και απαρηγόρητοι, τη στιγμή μάλιστα που προετοίμαζαν να το καμαρώσουν νυφούλα.
Μαζί με το album ο φάκελος περιέχει και ένα παλιό φύλλο της εφημερίδας «Ελευθερία[2], της Λάρισας, στο οποίο δημοσιεύονται πληροφορίες από τη ζωή της οικογένειας Μακρή, γραμμένες το 1943 από τη σύζυγο του Θρασύβουλου Μακρή, Αγγελική Γκατζώγια. Οι πληροφορίες αυτές περιέχονταν σε ένα μικρό σημειωματάριο, το οποίο έφερε τον τίτλο: «Αγγελική Θρ. Μακρή. Σημειώσεις οικογενειακαί. Λάρισα. Νοέμβριος 1943[3]». Όπως και το album, το σημειωματάριο ήταν στην κατοχή του δικηγόρου Γεωργίου Σακελλαρίδη και είχε παραχωρηθεί στον δημοσιογράφο της εφημερίδας Βάσο Καλογιάννη το 1966 για να δημοσιευθεί.
Ο Θρασύβουλος Μακρής ή χαϊδευτικά Θρασύς Μακρής γεννήθηκε περί το 1874 στα Κανάλια Καρδίτσας, όπως μας πληροφορεί ο Γιώργος Ζιαζιάς[4]. Μετά τις σπουδές του εργάσθηκε ως δάσκαλος, αλλά πολύ γρήγορα τον προσείλκυσε η δημοσιογραφία. Τον Απρίλιο του 1896 εξέδωσε την εφημερίδα «Μικρά» η οποία έμεινε ιστορική πανελλήνια και παγκόσμια, για το πολύ μικρό της μέγεθος. Στην αρχική της έκδοση του 1896 είχε το μέγεθος επιστολόχαρτου. Η κυκλοφορία της σταμάτησε το 1922, στο ενδιάμεσο όμως χρονικό διάστημα είχε και άλλες βραχύβιες διακοπές. Μετά το 1922 δεν έμεινε αδρανής, γιατί δημοσιογραφούσε σε άλλες εφημερίδες και συγχρόνως διατηρούσε, όπως και ο πατέρας του Γεώργιος Μακρής, βιβλιοχαρτοπωλείο. Θεωρείται απ’ όλους ο πρύτανης των δημοσιογράφων της προπολεμικής Λάρισας. Στο μικρό του τυπογραφείο μαθήτευσαν πολλοί εκκολαπτόμενοι συντάκτες, οι οποίοι αργότερα επάνδρωσαν με επιτυχία τον καθημερινό και περιοδικό τύπο της Λάρισας.
Επειδή οι πληροφορίες που περιέχονται μέσα στο ημερολόγιο που κρατούσε η Κική Μακρήε ίναι πολύ ενδιαφέρουσες τόσο για την ξακουστή οικογένεια του, όσο και για την τοπική ιστορία, κρίθηκε σκόπιμο να τις αντιγράψουμε και να τις σχολιάσουμε με όσα ιστορικά στοιχεία διαθέτουμε. Οι σημειώσεις αρχίζουν ως εξής:
« --1878. Εγεννήθην εν Λαρίσση, μήνα Μάρτιον.
--1896. 26ην Δεκεμβρίου απεβίωσεν ο πατήρ μου Δημήτριος Γκατζώγιας.
--1897. Γενομένης υποχωρήσεως των Ελληνικών στρατευμάτων και επικειμένης της εισβολής των τουρκικών τοιούτων υπό τον ΕτέμΠασσάν, κατεφύγομεν εις Βόλον και εκείθεν εις Ξηροχώριον Ευβοίας. Επανήλθομεν εις Βόλον και μετά τετράμηνον εν αυτώ διαμονήν, μετέβημεν εις Τρίκκαλα, παρά τω θείω Γεώργ. Πατσουρίδη[5].
--1898. Περί τα τέλη Ιουλίου, εκκενωθείσης της Θεσσαλίας παρά των Τούρκων και επανακαταλειφθείσης υπό των ελληνικών στρατευμάτων, απεκατεστάθημεν πάλιν εις Λάρισαν».
Από το σημείο αυτό και μέχρι το 1952 που πέθανε ο Θρασύβουλος Μακρής το σημειωματάριο με τις πληροφορίες της Αγγελικής Γκατζώγια αναφέρεται πλέον σε γεγονότα τα οποία αφορούν το ζεύγος Μακρή. Τους αρραβώνες, τον γάμο και διάφορα ατυχή γεγονότα μέχρι την απόκτηση της κόρης τους.
«--1900. Την 7ην Φεβρουαρίου ηρραβωνίσθην μετά του Θρασυβούλου. Ετελέσθησαν οι γάμοι μας την 29ην Οκτωβρίου, τους νυμφικούς στεφάνους ανταλλάξαντος του δικηγόρου Φιλιπ. Τσαπραλή».
--1902. Νοεμβρίου 3 απέκτησα την Ιππολύτην, ημέραν Κυριακήν, ώραν 6.30 μ.μ.
--1903. Απεβίωσεν η Ιππολύτη, μηνών 10, περί τα τέλη Αυγούστου, ημέραν Τετάρτην.
--1903. Αυγούστου 27, ημέραν Παρασκευήν, απέβαλον, έγκυος ούσα τριών μηνών.
--1905. Την 10ην Αυγούστου ανεχώρησα δια Τήνον, μεταβάσα δια την εορτήν της Ευαγγελιστρίας (Ταξείδιον πρώτον).
--1906. Το πρώτον δεκαήμερον του Σεπτεμβρίου απέβαλον (δια δευτέραν φοράν)έγκυος 2 μηνών, ημέραν Κυριακήν.
--1907. Σεπτεμβρίου 28 ημέραν Παρασκευήν και ώραν 7.20 μ.μ. εγεννήθη η Λίτσα μας (Ευαγγελία)[6].
---1908. Σεπτεμβρίου 20, ημέραν Σάββατον και ώραν 10ηνπρομεσημβρινήν, εγένετο πλημμύρα των υδάτων των ποταμίσκων και χειμάρρων των χωρίων Μαϊμουλίου, Νεμπεγλέρ και των πέριξ, κατακλυσάντων την συνοικίαν Παράσχου, πολλών οικιών καταστρεψάντων, μεταξύ των οποίων και την επί της οδού Γρηγορίου του Ε΄, αριθμ. 1 ιδικήν μας. Μετά πενθήμερον από της πλημμύρας εγκατεστάθημεν εις την επί της οδού Εμμ. Ροΐδουοικίαν Καλογεροπούλου[6]».
(Συνεχίζεται)
------------------------------------------------
[1]. Η γιαγιά του δικηγόρου Γιώργου Σακελλαρίδη, Ζωή και η γυναίκα του Θρασύβουλου Μακρή, Αγγελική το γένος Γκατζώγια, ήταν πρώτες εξαδέλφες.
[2]. Καλογιάννης Βάσος, Το «Ημερολόγιο του Θρασύ Μακρή. Οικογενειακαί σημειώσεις κλπ.», εφ. Ελευθερία, φύλλο της 8ης Ιανουαρίου 1966.
[3]. Θεωρείται σκόπιμο να επισημάνουμε ότι το σύντομο αυτό ημερολόγιο άρχισε να γράφεται τον Νοέμβριο του 1943, τη δυσκολότερη χρονιά της γερμανικής κατοχής από κάθε άποψη, με πείνα, στερήσεις, συλλήψεις, εκτελέσεις και ένα σωρό κακουχίες.
[4]. Ζιαζιάς Γεώργιος, Θρασύβουλος Μακρής. Ο πρύτανης της λαρισινής δημοσιογραφίας, εφ. Ελευθερία Λάρισα, (2002).
[5]. Ήταν Μ. Παρασκευή του 1897 όταν οι Τούρκοι προέλαυναν χωρίς αντίσταση προς τη Λάρισα. Η πόλη νέκρωσε από πληθυσμό και οι κάτοικοί της με ότι μέσον διέθεταν την εγκατέλειπαν προς τη Στερεά Ελλάδα και την Αθήνα. Η οικογένεια Γκατζώγια, με πρόσφατο τον θάνατο του αρχηγού της Δημητρίου Γκατζώγια κατευθύνθηκε στο Ξηροχώριτης Β. Ευβοίας, τη σημερινή Ιστιαία. Έχουμε επομένως τη σημαντική μαρτυρία ότι κάποιοι Λαρισαίοι, μετά την είσοδο των Τούρκων στη Λάρισα κατέφυγαν προσωρινά και στην Εύβοια, όμως το κύριο ρεύμα κατευθύνθηκε προς την Αθήνα. Ο Γεώργιος Πατσουρίδης κατοικούσε μόνιμα στα Τρίκαλα και ήταν αδελφός της μητέρας της Αγγελικής Γκατζώγια.
[6].Οι πλημμύρες ήταν συχνές στη Λάρισα τα παλιά χρόνια. Ιδιαίτερα ο Πηνειός κατέκλυζε τις περιοχές του Αλκαζάρ, Πέρα μαχαλά και τη συνοικία Ταμπάκικα (Αμπελόκηποι σήμερα), προξενώντας μεγάλες καταστροφές. Αλλά και όταν σε μεγάλες βροχοπτώσεις διάφοροι χείμαρροι προερχόμενοι από το Μαϊμούλι (Χάλκη) και το Νεμπεγλέρ (Νίκαια)μετατρέπονταν σε ορμητικά ποτάμια, πλημμύριζαν την συνοικία Παράσχου (Αγίου Νικολάου), η οποία βρίσκεται σε κάπως χαμηλότερο επίπεδο. Μάλιστα τα νερά έφθαναν μέχρι και το κτίριο της Τράπεζας Αθηνών, η οποία βρισκόταν στη γωνία όπου σήμερα βρίσκεται το κεντρικό κτίριο του Ταχυδρομείου. Λέγεται ακόμα ότι σε περιόδους πλημμυρών επιστρατεύονταν βάρκες για να μετακινηθούν άνθρωποι και να μεταφερθούν εμπορεύματα στην πλημμυρισμένη συνοικία. Κατά την πλημμύρα αυτή του 1908 κατακλύσθηκε από νερά και η κατοικία όπου διέμενε η οικογένεια Μακρή, στην αρχήτης οδού Γρηγορίου Ε’, πίσω από την εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Η οικογένεια αναγκάσθηκε να μετακομίσει σε ένα κοντινό σπίτι στην αρχή της οδού Ρόιδου. Αλλά η μεγαλύτερη συμφορά για τον Μακρή ήταν η παντελής καταστροφή της συλλογής γραμματοσήμων μεγάλης αξίας που διέθετε και την οποία συνεχώς εμπλούτιζε.Είναι γνωστό ότι εκτός από εκδότης της εφημερίδας «Μικρά», η οποία στεγάζονταν στο ανώγειο καταστήματος επί της οδού Φαρσάλων (Ρούζβελτ σήμερα) κοντά στην οδό Παπασταύρου, στο ισόγειο διατηρούσε βιβλιοχαρτοπωλείο, στο οποίο εκτός των άλλων (βιβλία, χαρτικά, επιστολικά δελτάρια, κ.λπ.) εμπορεύονταν και γραμματόσημα.
[6]. Η φωτογραφία του Θρ. Μακρή που δημοσιεύεται προέρχεται από το αρχείο του Θανάση Μπετχαβέ.
ΝΙΚΟΛΑΟΣΑΘ. ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ
nikapap@hotmail.com
