Από τον Γεώργιο Ν. Ξενόφο
Η περίοδος που όλοι βιώνουμε σήμερα στην Ευρώπη, με το συναίσθημα της ανασφάλειας που προκαλεί η γενικευμένη οικονομική και κοινωνική κρίση, προσφέρεται για κριτική και αναθεώρηση αποτυχημένων παγιωμένων κοινωνικών και πολιτικών πρακτικών και προς αυτή την κατεύθυνση ελπίζουμε να συμβάλουν οι σκέψεις που θα αναπτύξουμε. Σκέψεις από εμπειρίες ανθρώπων κυρίως γυναικών που ζυμώθηκαν με τη μακρά τους εργασιακή πορεία στον δημόσιο τομέα και του ρόλου τους ως σύζυγοι, όσο και της τριβής τους με την ευρύτερη κοινωνική πραγματικότητα μέσα από τη συνδικαλιστική τους δράση - πολλών χρόνων - που έχουν αναπτύξει και μας μετέφεραν τις ιδέες και απόψεις τους με περίσσιο προβληματισμό. Όλες οι γυναίκες που έχουν εργαστεί είτε στον ιδιωτικό είτε στον δημόσιο τομέα, έχουν βρεθεί αντιμέτωπες με διακρίσεις εις βάρος αυτών, εξαιτίας του φύλου τους. Οι διακρίσεις αυτές μπορεί να έχουν αμβλυνθεί με την πάροδο του χρόνου, καθώς μετράμε ήδη αρκετές δεκαετίες που οι γυναίκες έχουν βγει στον επαγγελματικό στίβο, αλλά σε καμία περίπτωση δεν έχουν εξαλειφθεί πλήρως. Εμφανίζονται ως καχυποψία για την αποδοτικότητα της γυναίκας, για την κατάρτισή της, για την ικανότητά της να συνδυάσει τις οικογενειακές με τις επαγγελματικές υποχρεώσεις , για τα ίδια χαρακτηριστικά του φύλου της κ.ά. Υπάρχουν παγιωμένες ιδέες, κοινωνικά στερεότυπα για τη θέση της γυναίκας στον εργασιακό χώρο, τα οποία έχουν επίπτωση στην πρόσληψη, την άνοδό της στην ιεραρχία, την αμοιβή και την εν γένει επαγγελματική της καταξίωση. Η ανισότητα αυτή προεκτείνεται και στη συνταξιοδοτική κάλυψη των γυναικών. Πολλές γυναίκες λαμβάνουν σύνταξη μικρότερη από τους άντρες συναδέλφους τους γιατί δεν κατορθώνουν να ολοκληρώσουν την επαγγελματική τους σταδιοδρομία, πετυχαίνοντας τον ίδιο βαθμό εξέλιξης είτε γιατί αναγκάζονται να την ολοκληρώσουν πρόωρα λόγω των αυξημένων οικογενειακών υποχρεώσεών τους λαμβάνοντας μια πενιχρή σύνταξη. Δεν υπάρχουν μέτρα κοινωνικής πρόνοιας που να υποστηρίζουν τη γυναίκα στους πολλαπλούς ρόλους στους οποίους καλείται να ανταποκριθεί και τις υποχρεώσεις που αυτοί συνεπάγονται. Η εξομοίωση των ορίων ηλικίας για συνταξιοδότηση απηχεί ακριβώς την έλλειψη κοινωνικής μέριμνας και υποστήριξης του αγώνα της γυναίκας να είναι επαρκής στις επαγγελματικές και οικογενειακές υποχρεώσεις της. Η κατάσταση αυτή απαιτεί ριζική μεταβολή των πολιτικών που εφαρμόζονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση για την υποστήριξη της γυναίκας στον επαγγελματικό της βίο. Ειδικότερα, θα πρέπει να υιοθετηθούν άμεσα μέτρα που να διευκολύνουν τη γυναίκα στην προσπάθειά της να ισορροπήσει ανάμεσα στον ρόλο της ως συζύγου, μητέρας και εργαζόμενης. Η προώθηση του ευέλικτου επαγγελματικού βίου των γυναικών είναι μια κίνηση προς την κατεύθυνση αυτή. Πολιτικές που υποστηρίζουν τη μητρότητα με άδειες κύησης και ανατροφής τέκνων, με μέτρα που να προστατεύουν τη γυναίκα από τον κίνδυνο της ενδεχόμενης απόλυσης λόγω κύησης και να διευκολύνουν την επάνοδό της στον εργασιακό στίβο ύστερα από τη γέννα και τη λοχεία είναι αναγκαίες. Συμβάλλουν στη λύση του προβλήματος της υπογεννητικότητας, κατοχυρώνοντας το δικαίωμά τους τόσο στη μητρότητα όσο και στην εργασία. Ειδική αναφορά πρέπει να γίνει στην αντιμετώπιση των ηλικιωμένων γυναικών στις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Είναι δικαίωμά τους η διεκδίκηση μιας ικανοποιητικής σύνταξης, ιατροφαρμακευτικής κάλυψης, περίθαλψης και κοινωνικής πρόνοιας, ειδικά όταν αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας ή κοινωνικής απομόνωσης. Ύστερα από τόσα χρόνια προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο, τέτοια μέτρα είναι το ελάχιστο που μπορεί η κοινωνία να προσφέρει στις γυναίκες αυτές. Δυστυχώς, η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική. Στην Ευρώπη βιώνουμε μια οικονομική και κοινωνική κρίση χωρίς προηγούμενο στη σύγχρονη ιστορία της. Η κρίση χρέους που πλήττει την Ευρωζώνη έχει άμεση επίπτωση στην κοινωνική πολιτική των ευρωπαϊκών κρατών που περιορίζουν δραματικά τους πόρους για κοινωνική και οικονομική στήριξη των εργαζόμενων γυναικών, των άνεργων και των συνταξιούχων. Πολλά προγράμματα στήριξης των εργαζομένων μητέρων, των άνεργων, των ηλικιωμένων γυναικών κ.λπ. έχουν καταργηθεί ή υπολειτουργούν. Πολλές συνταξιοδοτημένες γυναίκες καλούνται να ζήσουν με πολύ μικρό εισόδημα, ενώ συγχρόνως έχουν το βάρος της στήριξης των άνεργων παιδιών τους. Για τους παραπάνω λόγους λοιπόν τόσο οι οικονομικές όσο και οι κοινωνικές πολιτικές που πρέπει να υιοθετηθούν για την υπέρβαση αυτής της κρίσης δεν πρέπει να είναι (μόνο) εθνικές, αλλά κυρίως ευρωπαϊκές, έτσι ώστε να διασφαλίζεται το κοινωνικό πρόσωπο της ενωμένης Ευρώπης, της Ευρώπης της ισότητας, της ευημερίας και της κοινωνικής προόδου. Σε μια τέτοια Ευρώπη η δίκαιη μεταχείριση των γυναικών και ιδιαίτερα των ηλικιωμένων γυναικών αποτελεί μέγιστο δείκτη κοινωνικής ευαισθησίας, γνήσιας ανθρωπιάς και ουσιαστικού πολιτισμού. Σε μια τέτοια Ευρώπη πρέπει να αποβλέπουμε όλοι και για μια τέτοια Ευρώπη πρέπει να αγωνιστούμε όμως σκληρά!
