Κι αυτό είναι επαινετό. Όμως, όσο κι αν ψάχνει κανείς, δε θα βρει ούτε αφιερώματα ούτε μελέτες και άρθρα που να αναφέρονται σε μια ξεχωριστή ποιητική και μουσική δημιουργία, το δημοτικό τραγούδι. Οι σύγχρονοι μελετητές της ποίησης δεν καταδέχονται να ασχοληθούν μ’ αυτή την ποιητική δημιουργία, αν και στη γνήσια μορφή της θεωρείται αριστουργηματική. Ο Γιάννης μάλιστα Αποστολάκης θεωρούσε πως από τη νεότερη ποίηση αριστουργηματική είναι μόνο του Σολωμού και η δημοτική. Υπάρχουν βέβαια και μερικές εξαιρέσεις, αλλά αυτές μάλλον επιβεβαιώνουν τον κανόνα.
Η απαξίωση βέβαια αυτή του δημοτικού τραγουδιού από τους «σπουδαγμένους» δεν παρουσιάζεται μόνο στα λογοτεχνικά περιοδικά, αλλά απλώνεται σ’ όλο το φάσμα των πολιτιστικών μας δραστηριοτήτων. Έτσι π. χ., αν εξαιρέσουμε την κρατική τηλεόραση, κανένα ιδιωτικό τηλεοπτικό κανάλι δεν ασχολείται με τον παραδοσιακό μας πολιτισμό. Η απαξίωση αυτή ξεκινάει από μια γενικότερη αρνητική στάση τόσο των αστών όσο και του σχολείου απέναντι στο δημοτικό τραγούδι. Δημοτικά τραγούδια ως ποιητική δημιουργία διδάσκονται βέβαια σ’ όλες τις τάξεις της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Δάσκαλοι και φιλόλογοι αναλύουν και ερμηνεύουν τα δημοτικά τραγούδια, που περιέχονται στα κείμενα νεοελληνικής λογοτεχνίας, με τον τρόπο που αναλύουν και τα άλλα ποιήματα των σχολικών βιβλίων.
Το δημοτικό όμως τραγούδι δεν είναι μόνο μια ποιητική δημιουργία. Είναι ένα τραγούδι. Αποτελεί πρώτιστα μια μουσική δημιουργία ή καλύτερα μια μουσική-ποιητική δημιουργία, που πλάστηκε, για να υπηρετήσει συγκεκριμένες κοινωνικές εκδηλώσεις (γάμους, βαφτίσια, θάνατο, πανηγύρια κλπ.). Τα περισσότερα μάλιστα πλάστηκαν, για να συνοδεύσουν την κυρίαρχη έκφραση στις περισσότερες κοινωνικές εκδηλώσεις του νεοελληνικού βίου, το χορό. Λόγος και μουσική, αλλά στα πιο πολλά και ο χορός, αποτελούν τα δυο/ τρία στοιχεία της ολότητας, που λέγεται δημοτικό τραγούδι. Σε καμιά περίπτωση δεν απαγγέλθηκε δημοτικό τραγούδι, όπως γινόταν π.χ. με τα ομηρικά έπη ( Ιλιάδα, Οδύσσεια). Ποιητική και μουσική δημιουργία πλάστηκαν ταυτόχρονα από τον ίδιο δημιουργό. Η μουσική δεν αποτελεί επένδυση σ’ ένα ποίημα άλλου δημιουργού, όπως γίνεται με τα λεγόμενα έντεχνα τραγούδια. Η τυπική και σχολαστική όμως ανάλυση από το δάσκαλο/ φιλόλογο μόνο του ποιητικού μέρους, της γλώσσας δηλ. του δημοτικού τραγουδιού, δε βοηθά καθόλου το μαθητή να κατανοήσει την ουσία του δημοτικού τραγουδιού.
Η μονοδιάστατη αυτή επαφή των παιδιών με το δημοτικό τραγούδι στο σχολείο έχει ως αποτέλεσμα την πλήρη απαξίωση και περιφρόνηση του δημοτικού τραγουδιού από τη νέα γενιά, καθώς δεν το βιώνει πια ούτε στο οικογενειακό ούτε στο κοινωνικό περιβάλλον. Αν ένας δάσκαλος/ καθηγητής τολμήσει είτε να τραγουδήσει είτε να βάλει στην τάξη ν’ ακούσουν οι μαθητές τη μουσική ενός δημοτικού τραγουδιού, θα εισπράξει την περιφρόνηση χαρακτηρίζοντάς τον «βλάχο». Η στάση αυτή απέναντι στο δημοτικό τραγούδι, που από τη μια εξυμνείται ως αριστουργηματικό δημιούργημα του ελληνικού λαού κι από την άλλη απαξιώνεται τόσο στο σχολείο όσο και από τους γραμματιζούμενους που ασχολούνται με την ελληνική ποιητική δημιουργία είναι αντιφατική, για να μην πω σχιζοφρενική. Θα μου πει βέβαια κάποιος ότι το Λύκειον Ελληνίδων και οι διάφοροι πολιτιστικοί σύλλογοι καλλιεργούν τους δημοτικούς χορούς. Όμως από τη μια είναι ελάχιστα συγκριτικά τα παιδιά των χορευτικών συγκροτημάτων κι από την άλλη δεν καλλιεργείται το δημοτικό τραγούδι, αλλά ο δημοτικός χορός. Το σύνολο της νεολαίας ακούει και χορεύει τουρκοτσιφτετελομπαρόκ.
Είναι καιρός σπουδαγμένοι και σχολείο να ξαναανακαλύψουν το δημοτικό μας τραγούδι, ώστε να βοηθηθεί η νέα γενιά να γνωρίσει ένα από τα πιο βασικά στοιχεία της ταυτότητάς μας. Έτσι μόνο θα ξανακαταξιωθεί στη συνείδησή όλων μας η αριστουργηματική ποιητική και μουσική δημιουργία των προγόνων μας.
