Τότε δημιουργούνται οι πρώτες αρχαιολογικές εταιρίες-Ακαδημίες και οι Άγγλοι-Γερμανοί-Γάλλοι σχεδιάζουν αρχαιολογικούς χάρτες με ναούς, θέατρα, ιερά, στάδια.
Ο Γιόχαν Βίκελμαν 1717-1768, ιστορικός της τέχνης, και άλλοι με τα βιβλία τους, ξεσηκώνουν τα μυαλά των νεαρών καλλιτεχνών, τυχοδιωκτών, εμπόρων αρχαιοτήτων, αρχαιολόγων αλλά και των άπληστων ηγεμόνων, πριγκίπων, αριστοκρατών που προετοιμάζονται για τη λεηλασία του «ανεξάντλητου και ανεκμετάλλευτου ορυχείου», όπως αποκαλούσε την Ελλάδα, ο συλλέκτης Φωβέλ. Ο Ναπολέων, με την κατάκτηση της Αιγύπτου-Συρίας-Ιταλίας και την αρπαγή αρχαιοτήτων για να εμπλουτίσει το ''Μουσείο του Ναπολέοντα", δηλαδή το Λούβρο, δίνει το εναρκτήριο … λάκτισμα. Ο Τόμας Μπρους, κόμης του Έλγιν, που διορίζεται πρεσβευτής της Αγγλίας στην Κωνσταντινούπολη, στήνει σκαλωσιές στον Παρθενώνα και στο Ερέχθειο, από το οποίο κλέβει μια Καρυάτιδα, ο Κουζινερί κλέβει χιλιάδες νομίσματα και τα πουλάει σε έναν ηγεμόνα, ενώ τα ελγίνεια μάρμαρα, καταλήγουν στο Βρετανικό Μουσείο - όπου είναι και σήμερα- για 35.000 λίρες...
Εδώ, θα προσπεράσουμε τον αρχηγό-λεηλάτη Έλγιν και θα ασχοληθούμε με άλλους τρεις τέσσερις λεηλάτες (Άγγλους- Γάλλους – Γερμανούς), οι οποίοι συνέστησαν συμμαχία και μοιράστηκαν τα …ιμάτια της Αρχαίας Ελλάδας σαν καλοί συνεταίροι....
Το 1810 ο νεαρός αρχιτέκτονας Κόκερελ (1788-1863) φτάνει στην Ελλάδα και με τον αέρα του επικυρίαρχου - αφού η πατρίδα του η Αγγλία απέκτησε τον έλεγχο της Μεσογείου, των Ιονίων νήσων και της Μάλτας- κατευθύνεται στην Αίγινα, όπου βρίσκεται ο ναός της Αφαίας Αθηνάς. Στην Αθήνα, γνωρίζεται με τον Γερμανό βαρόνο Χάλλερ φον Χάλλερσταϊν, αρχιτέκτονα-αρχαιολόγο στην υπηρεσία του Λουδοβίκου της Βαυαρίας, τον Τζον Φόστερ, τον ζωγράφο Γιάκομπ Λίνκ (Linckh) και ξεκινούν για την Αίγινα, να μελετήσουν την... αρχιτεκτονική του αρχαϊκού ναού. Αμέσως προσλαμβάνουν εργάτες και μέσα σε λίγες μέρες ανακαλύπτουν 16 σπασμένα αγάλματα από τις μετώπες του ναού (Αρχαϊκοί Αιγινήτες), τα μεταφέρουν στο λιμάνι και αρχίζει το παζάρι από τους πρόκριτους. Χαρακτηριστικό είναι το απόσπασμα του ημερολογίου του Λίνκ: (...) Αίγινα 26 Απριλίου 1811. Βρήκαμε τόσα πολλά, που μου έρχεται ζάλη και δεν μπορώ να τα εξασφαλίσω (...) Ύστερα από περιπέτειες στη θάλασσα -αφού έδωσαν στους πρόκριτους 40 λίρες- το πολύτιμο φορτίο φτάνει στη Μάλτα μέσα σε 63 κιβώτια κι αρχίζει η δημοπρασία του θησαυρού στην αγγλοκρατούμενη Ζάκυνθο... Ο Λουδοβίκος της Βαυαρίας γίνεται κάτοχος των αρχαίων της Αίγινας με 135.000 φράγκα, τα φέρνει στη Γερμανία και τα τακτοποιεί στης προθήκες της Γλυπτοθήκης του Μονάχου όπου υπάρχουν μέχρι και σήμερα.
Δεν πέρασε καιρός και η ίδια συντροφιά, έχοντας στα χέρια τους χάρτες και τους οδηγούς , περνούν στην Πελοπόννησο και κατευθύνονται στις Βάσσες της Αρκαδίας, όπου υπάρχει ο Ναός του Επικούριου Απόλλωνα. Ο Γερμανός Όττο Μάγκνους φον Στάκελμπεργκ, που προσχώρησε λίγο αργότερα στη συντροφιά, γράφει στο ημερολόγιό του για την περιοχή: (...) Στο όρος Κοτύλιον της Αρκαδίας, στο χείλος απότομων φαραγγιών όπου πηγάζει ο Νέδας, βρίσκεται ο ερειπωμένος ναός. Με το φιρμάνι του Σουλτάνου στα χέρια οι αρχαιολόγοι σκάβουν, ζωγραφίζουν, μετρούν, ενώ ο Σ συνεχίζει: (...) Κάποια αλεπού ξάπλωσε πάνω σε ένα ανάγλυφο που παρίστανε έναν Λαπίθη που τον καταδίωκε Κένταυρος(...)
Ο Κόκερελ επιβεβαιώνει τον Στάκελμπεργκ, γράφοντας στο λεύκωμά του που δημοσιεύτηκε το 1860: (...) Κάποιος της συντροφιάς μας ανακάλυψε τη φωλιά της αλεπούς και όταν την παραμέρισε εμφανίστηκε ο Κένταυρος και ο Λαπίθης αγκαλιασμένοι σ' έναν πείσμονα αγώνα (...). Οι Τούρκοι όμως καιροφυλακτούσαν και όπως έκανε η αλεπού της τρύπας, εμφανίστηκαν και ρητά απαγόρευσαν το σκάψιμο χωρίς την άδεια του Μόρα βαλεσί (Διοικητής Πελοποννήσου) Βελή Πασά. Ο Βελής (γιος του Αλή Πασά) γνωστός για την πολυτελή και άσωτη ζωή του, ζήτησε μερίδιο και μάλιστα του λέοντος, δηλαδή τα μισά. Οι προεστοί τις Ανδρίτσαινας πρόβαλαν σθεναρή αντίσταση στις... επιστημονικές εργασίες και τελικά, με 400 λίρες ο Βελής, συμβιβάστηκε κι έδωσε την άδεια.
Μέσα από φαράγγια και δύσβατα μονοπάτια, 150 άντρες μετέφεραν τα 23 κλεμμένα βαριά κομμάτια (πλάκες) της ζωοφόρου του ναού, που παριστάνουν την μάχη Λαπιθών-Κενταύρων και τη μάχη των Αμαζόνων.
Στη δημοπρασία που έγινε πάλι στη Ζάκυνθο, ο αρχαιολογικός αυτός θησαυρός κατοχυρώθηκε στους Άγγλους για 15.000 λίρες.
Ο Γερμανός... συνέταιρος της Αίγινας Χάλλερ, συνεχίζοντας μόνος του τις περιοδείες για ανεύρεση νέων θησαυρών, φτάνει το 1816 στη Μήλο, όπου ενεργώντας για λογαριασμό του Λουδοβίκου της Βαυαρίας (πατέρα του δικού μας Όθωνα), αγοράζει για 20 λίρες το σχεδόν κατεστραμμένο θέατρο του νησιού αλλά στάθηκε... άτυχος, γιατί λίγο πιο πέρα, οι γεωργοί Θεόδωρος Κεντρωτάς και ο γιος του Γιώργος, ενώ έσκαβαν στο χωράφι τους, βρήκαν την περίφημη Αφροδίτη της Μήλου, σπασμένη σε 2 κομμάτια. Πρώτος αγοραστής της θεάς ήταν ο Νικόλαος Μουρούζης, διερμηνέας του σουλτάνου στην Κωνσταντινούπολη, για 750 γρόσια. Ύστερα από ένα θερμό επεισόδιο στο λιμάνι της Μήλου μεταξύ του Γάλλου απεσταλμένου της κυβέρνησής του και του έλληνα αντιπροσώπου του Μουρούζη, ο Γάλλος αρπάζει τα κιβώτια, τα φορτώνει στο πολεμικό πλοίο και σαλπάρει για τη Γαλλία.
Η Αφροδίτη της Μήλου, που κοσμεί με τη θεϊκή ομορφιά της το μουσείο του Λούβρου και που αποτελεί το αιώνιο μνημείο του αρχαιοελληνικού κάλλους, θα πρέπει να επιστρέψει στη χώρα που την γέννησε, για να φωτίζει την σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης πλεονεξίας.
Ύστερα από όλα αυτά προκύπτει ένα εύλογο ερώτημα. Ποια ήταν η αντίδραση των σπουδαγμένων στην Ευρώπη Ελλήνων; Η αλήθεια είναι, πως ήταν χλιαρή. Ο Αδαμάντιος Κοραής κατήγγειλε τον Κλαρκ, που το 1801 αγόρασε χειρόγραφο με αρχαία κείμενα, και ο Αθανάσιος Ψαλίδας, στα Γιάννενα, αποκάλεσε τον Κόκερελ ''τυμβωρύχο και ιερόσυλο''. Πως, κάτι είναι κι αυτό. Κάποιος πνευματικός άνθρωπος, Έλληνας, συνομιλώντας με έναν από τους τυμβωρύχους, είπε: (...) Εσείς οι Άγγλοι φυγαδεύσατε τα έργα των προγόνων μας. Φυλάχτε τα καλά, θα έρθουν μια μέρα να σας τα ζητήσουν(...)
Προφητικός...
ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ
Ο Πυρετός των Μαρμάρων 1800-1810, Ολκός1996
C.PH BRAKEN, Κυνηγοί αρχαιοτήτων στην Ελλάδα 1800-1830, Π.Δ Γεωργίου Θεσ/νίκη 1977
Εγκυκλ. Λεξ. Πάπυρος-LAROUSSE, Βήμα 2003
