Από τον Κων/νο Ι. Παπακωνσταντίνου
Ο σεβασμός και η ανεκτικότητα είναι γνωρίσματα του κοινωνικού όντος, των καλλιεργημένων ανθρώπων, του πολίτη που είναι απόλυτα εναρμονισμένος με το κοινωνικό γίγνεσθαι.
Και επειδή υποτίθεται, πως στην Ελλάδα έχουμε δημοκρατία θα λέγαμε, πως γνωρίσματα και θεσμοί της είναι οι δύο αυτές αρετές. Σε μια έρευνα, που έγινε με θέμα, του κατά πόσον οι γονείς ασκούν τα παιδιά τους στον σεβασμό και την ανοχή, η Ελλάδα ήλθε τελευταία σε 69 χώρες. Μαζί με την Ουγκάντα και το Πακιστάν. Κι όμως εδώ βρίσκεται η ρίζα του κακού της χώρας μας. Είναι υπερβολή; Όχι! Είναι καταλυτική για την κοινωνία μας, η έλλειψη σεβασμού και ανοχής. Οι δύο αυτοί όροι θεωρούνται συμπληρωματικοί. Διαφέρουν όμως βασικά μεταξύ τους. Ο σεβασμός διέπει τις σχέσεις των ανθρώπων, που ορίζονται από κανόνες κοινωνικής ευρυθμίας και αποσκοπούν στη βελτίωση της διαβίωσής μας. Πρέπει να σεβόμαστε τους γονείς, τους δασκάλους, τους γέροντες, τους προϊσταμένους και γενικά τους συνανθρώπους μας. Όταν λείψει αυτή η σχέση, η κοινωνία αποσαθρώνεται. Ο ιστός χαλαρώνει. Οι προοπτικές γίνονται δυσοίωνες.
Ο σεβασμός στηρίζεται πάνω στην ευταξία, στην ευγένεια, στον υπολογισμό της ύπαρξης και διαφύλαξης της προσωπικότητας του άλλου. Σεβόμαστε τις ιδιαιτερότητες του άλλου (χρώμα, μειονότητες, πολιτιστικές και θρησκευτικές, μόρφωση κλπ.), σημαίνει ότι εναρμονιζόμαστε με τον συνομιλητή μας, συμπλέουμε μαζί του στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Αν όχι, τότε επέρχεται σύγκρουση, διάσπαση σχέσεων.
Από την άλλη μεριά, η ανεκτικότητα σημαίνει μια καλόβουλη στάση μας απέναντι στον συνομιλητή μας, του επιτρέπει να σκέπτεται ή να εκφράζεται ελεύθερα, έστω κι αν διαφωνούμε μαζί του. Μας επιτρέπει να συμβιώνουμε κοινωνικά, με τον άλλον δίχως βίαιες συμπεριφορές. Ένας λαός που έχει έλλειμμα και στις δύο αυτές αξίες, δεν μπορεί να ανελιχθεί. Δεν θα πάει ποτέ του μπροστά. Παλαιότερα, τον σεβασμό και την ανεκτικότητα την ασκούσαν στα παιδιά οι γονείς. Έστω και με το ξύλο. Μάθαιναν τα παιδιά να σέβονται τους γονείς, τους δασκάλους, τους μεγαλύτερους. Κάποτε δίναμε τη θέση μας στον μεγαλύτερο. Κοκκινίζαμε από ντροπή, αν μας παρατηρούσαν. Μετά όμως τη μεταπολίτευση, όταν το ισοπεδωτικό και λοιμικό ΠΑΣΟΚ σάρωνε κάθε αξία και θεσμό (το έλεγε ο Ανδρέας: Δεν υπάρχουν θεσμοί. Μόνον ο λαός), τότε το θράσος νίκησε το σεβασμό. Η προπέτεια και ο εγωισμός κατασπάραξαν την ανοχή. Οι Κλαδάρχες δεν δέχονταν μύγα στο σπαθί τους. και οι Πρασινοφρουροί, απόβλητα κοινωνικά, επέβαλαν την ασέβεια, την κατάργηση φραγμών και αναστολών. Ήταν η αλήστου μνήμης ταραχώδης εποχή, όπου γκρεμίστηκαν αρχές και αξίες. Υπονομεύτηκαν καθιερωμένες κοινωνικές ιεραρχίες, με αποτέλεσμα να αλλάξει άρδην η συμπεριφορά των Ελλήνων. Επί τα χείρω φυσικά. Τα παιδιά από μικρά αποκτούν δήθεν προσωπικότητα και αντιμάχονται με τους γονείς. Αποποιούνται τη χρήσιμη πείρα των μεγάλων. Αυθαδιάζουν στους δασκάλους. Στα Πανεπιστήμια καθυβρίζουν τους Καθηγητές, φέρονται ως ασύδοτοι τραμπούκοι. Πολλοί χειροδικούν κατά των αντιφρονούντων. Επικαλούνται τα αλάθητα θέσφατα, που τους διδάσκει η κομματοκρατία. Οι Ινστρούχτορες και οι Γκαιμπελίστες της άκρας Αριστεράς και Δεξιάς. Οι πολίτες εκτρέπονται κι αυτοί και βρίζουν συχνά δίχως λόγο τους πολιτικούς κάθε παράταξης. Τους προπηλακίζουν, τους τρομοκρατούν. Δυστυχώς βάλαμε άλλες προτεραιότητες στη ζωή μας. Στο πυρ το εξώτερο κάθε παλιό και καθιερωμένο. Ο καθρέφτης το Κοινοβούλιό μας. Η καρδιά και ο ρυθμός της χώρας μας. Ο ένας δεν ανέχεται τον άλλον. Δεν τον σέβεται. Ξέχασαν τον διάλογο. Βασικό εργαλείο στις σχέσεις μας και η πεμπτουσία της Δημοκρατίας. Στον Ναό της Δημοκρατίας επικρατεί η ύβρις, η απειλή, τα ταπεινά ένστικτα και οι ανάρμοστες συμπεριφορές. Επικρατεί το πνεύμα του Παναγούλη, της Κωνσταντοπούλου, του Καπερνάρου κ.ά. «Είστε εγκληματίες. Θα σας λιντσάρουμε, θα σας κρεμάσουμε…» Και θυμάμαι με πόνο, όταν πηγαίναμε στη Βουλή, να θαυμάσουμε τον ορθό λόγο, την πολιτική ευπρέπεια, τους κοινοβουλευτικούς αστέρες.
Αλλά γιατί πάμε μακριά; Μήπως μεταξύ μας στις διαπροσωπικές μας σχέσεις επικρατεί το πνεύμα του σεβασμού και της ανεκτικότητας; Κάθε άλλο. Στην πρώτη αντιγνωμία, εγείρεται ο εκνευρισμός, η εκτροπή συμπεριφοράς, οι αδικαιολόγητες ύβρεις. Και όταν μάλιστα δεν υπάρχουν και επιχειρήματα, ε, τότε γίνονται θλιβερές κόντρες με φωνασκίες και αγρίλες. Προσπαθούμε να επικαλύψουμε τον συνομιλητή μας. Επικρατεί η λεκτική βία και η εμμονή να αναιρέσουμε την όποια διαφορετική άποψη του συνομιλητή μας.
Η έλλειψη λοιπόν σεβασμού και ανεκτικότητας, αποτελεί τη ρίζα πολλών κακών και το θερμοκήπιο μέσα στο οποίο αναπτύσσονται δεινά και παθογένειες μέσα στην κοινωνία. Ποτέ δεν θα πάμε μπροστά σαν Έθνος με την αυθάδεια, την προπέτεια τη θρασύτητα και την αντίθεσή μας σε κάθε τι, που δεν ταιριάζει με τις δικές μας πεποιθήσεις. Ο σεβασμός προς τους άλλους και η ανεκτικότητα προς την προσωπικότητα των άλλων, αποτελεί τη βάση μιας ευνομούμενης και δημοκρατικής κοινωνίας.
