Ομάδα στρατιωτικών, αρχικά, ανακοίνωνε πως έχει καταλάβει την εξουσία με την Τουρκία να φλέγεται. Όσο οι πραξικοπηματίες δεν εδραίωναν τη θέση τους η πλάστιγγα γύριζε, με τον Eρντογάν να ανακτά τον έλεγχο τις πρώτες πρωινές ώρες του Σαββάτου 16 Ioυλίου 2016, έχοντας κατορθώσει μέσω online σύνδεσης από κινητό, να στείλει μήνυμα στους πιστούς του, καλώντας τον τουρκικό λαό να βγει στους δρόμους της Τουρκίας, ώστε να σώσουν τη δημοκρατία.
Το στρατιωτικό πραξικόπημα δεν στέφθηκε από επιτυχία εξαιτίας παραλείψεων των πραξικοπηματιών και του μη πλήρους ελέγχου των Ενόπλων Δυνάμεων από αυτούς, με την Τουρκία να μετρά τις πληγές της τόσο σε ζωές όσο και στην αξιοπιστία της.
Σε ισχύ στη γειτονική Τουρκία βρισκόταν πλέον επιχείρηση κάθαρσης του στρατού, της αστυνομίας και του δημοσίου με συλλήψεις πραξικοπηματιών και εκκαθαρίσεις σε όλα τα σώματα. Η χώρα έμπαινε στον γύψο, αφού όπως ανακοίνωσε ο πρόεδρος Ερντογάν κατάσταση ανάγκης θα ίσχυε για χρονικό διάστημα τριών μηνών για την αποφυγή νέου πραξικοπήματος. "Η απόφαση για Κατάσταση Έκτακτης Ανάγκης δεν αφορά την καθημερινή ζωή του λαού μας, αλλά την ταχεία λειτουργία των μηχανισμών του κράτους", δήλωσε ο Τούρκος πρωθυπουργός Μπιναλί Γιλντιρίμ. Εξάλλου, ο Ερντογάν πιστεύει ότι ξένες χώρες ενδεχομένως να εμπλέκονται στην αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος της Παρασκευής, αν και αρνήθηκε να ονομάσει κάποιες από αυτές.
Δύο σημαντικές ειδήσεις που προέκυψαν μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία, είναι το κλείσιμο της βάσης του Ιντσιρλίκ από το Σάββατο και η παύση φύλαξης των τουρκικών νοτίων και ανατολικών συνόρων από την Τρίτη. Αμφότερες οι κινήσεις του καθεστώτος Ερντογάν δείχνουν λογικές στο πλαίσιο του περιορισμού των κινήσεων των στασιαστών και του ελέγχου του στρατού μέχρι η κατάσταση να σταθεροποιηθεί στο εσωτερικό της Τουρκίας. Παράλληλα όμως αποτελούν και ένα άνευ προηγουμένου δώρο από το καθεστώς Ερντογάν προς το καταρρέον και εγκλωβισμένο Ισλαμικό Κράτος (DAESH) της Ράκκα που βρίσκει χρόνο για να ανασάνει, και χώρο για να διαφύγει. Έτσι τις αμέσως επόμενες μέρες, χιλιάδες μαχητές του Ισλαμικού Κράτους θα μπορούν ανενόχλητοι να διασχίσουν τα τουρκικά σύνορα και να εγκατασταθούν στο εσωτερικό της Τουρκίας υπό την προστασία πιθανώς του πάντα φιλικού προς αυτούς καθεστώτος Ερντογάν. Όταν λοιπόν το ΝΑΤΟ αρχίσει ξανά τις επιχειρήσεις κατά του Ισλαμικού Κράτους και την αναμενόμενη επιχείρηση εκκαθάρισης της Ράκκα, είναι απίθανο ότι θα βρει κάτι εκεί για να εκκαθαρίσει. Επιπροσθέτως, μετά από μια τέτοια μετακίνηση, το καθεστώς Ερντογάν θα διαθέτει έναν μεγάλο αριθμό εκπαιδευμένων και εμπειροπόλεμων Ισλαμιστών μαχητών στη διάθεση του για να στελεχώσει τις υπό διάλυση τουρκικές ένοπλες δυνάμεις και κυρίως τις ειδικές δυνάμεις που σχεδόν στο σύνολο τους συμμετείχαν στο πραξικόπημα και προφανώς δεν ήταν πια της εμπιστοσύνης του Τούρκου προέδρου.
Η Ελλάδα, το ΝΑΤΟ και η ΕΕ οφείλουν να αυξήσουν στον μέγιστο βαθμό την επαγρύπνηση τους από εδώ και πέρα, ο καθένας στον τομέα που μπορεί, έτσι ώστε να αποφευχθεί μια τέτοια διαφυγή Ισλαμιστών Μαχητών από τα εδάφη του Ιράκ και της Συρίας προς την Τουρκία και πολύ περισσότερο προς τη Δύση. Σαν χώρα και σαν Ένωση, οφείλουμε να επανεξετάσουμε το θέμα των προσφυγικών ροών και της εγκατάστασης ατόμων προερχομένων από την Τουρκία στην Ελλάδα και την υπόλοιπη ΕΕ. Ταυτόχρονα οι ΝΑΤΟϊκές δυνάμεις οφείλουν άμεσα να βρουν εναλλακτικές της βάσης του Ιντσιρλίκ (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ, Ιορδανία) έτσι ώστε οι επιχειρήσεις κατά του Ισλαμικού Κράτους και η επιτήρηση των νοτίων τουρκικών συνόρων να μην σταματήσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αν το Ισλαμικό Κράτος καταφέρει να διαφύγει στην Τουρκία, τότε οι κίνδυνοι για την ελληνική, ευρωπαϊκή και διεθνή ασφάλεια θα ήταν πολύ μεγαλύτεροι από αυτούς που βιώναμε μέχρι σήμερα.
Η δημοκρατία στην Τουρκία είναι ισχυρότερη από ποτέ μετά την αποτυχία του πραξικοπήματος, ενώνοντας τους Τούρκους από όλο το πολιτικό φάσμα, δήλωσε στις 21 Ιουλίου ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Μεχμέτ Σιμσέκ. Τα μέτρα που λαμβάνει ο Ερντογάν μετά την απόπειρα πραξικοπήματος δείχνουν ότι η Τουρκία «βαδίζει προς λάθος κατεύθυνση», δήλωσε ο επικεφαλής της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε συνέντευξή του στο γερμανικό ραδιόφωνο. Μηχανισμό μέσω του οποίου 40 χιλιάδες μέλη του κινήματος Γκιουλέν επικοινωνούσαν μεταξύ τους πριν την απόπειρα πραξικοπήματος αποκωδικοποίησαν οι μυστικές υπηρεσίες της Τουρκίας σύμφωνα με πηγές τις οποίες επικαλούνται τουρκικά μέσα ενημέρωσης.
Ανακοίνωση εξέδωσε και το PKK για τα όσα διαδραματίζονται στην Τουρκία, η οποία φέρει την υπογραφή του KCK (Ένωση Κοινοτήτων του Κουρδιστάν που ίδρυσε το PKK και στην οποία συνυπάρχουν όλα τα πολιτικά και στρατιωτικά σκέλη του κινήματος σε Τουρκία, Ιράν, Ιράκ και Συρία) και στην οποία υπογραμμίζεται:
«Υπήρξε μια απόπειρα πραξικοπήματος από πρόσωπα των οποίων η ταυτότητα και ο σκοπός δεν έχουν ακόμη ξεκαθαριστεί.
Είναι άξιο προσοχής ότι αυτή η προσπάθεια έρχεται σε μια στιγμή που ο Ταγίπ Ερντογάν ήταν έτοιμος να προσχωρήσει σε νέες τοποθετήσεις / κρίσεις στην ηγεσία του στρατού. Το γεγονός ότι αυτή η απόπειρα πραξικοπήματος γίνεται σε μία χρονική στιγμή που διεξάγονται συζητήσεις σχετικά με την εξωτερική πολιτική της φασιστικής κυβέρνησης του ΑΚΡ, είναι μια άλλη σημαντική διάσταση αυτού του πραξικοπήματος.
Ανεξάρτητα των εσωτερικών και εξωτερικών πολιτικών παραγόντων και στοχεύσεων και των αιτιών που οδηγούν σε αυτή τη μάχη για την εξουσία, αυτή δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση ζήτημα υπεράσπισης ή μη της δημοκρατίας. Αντίθετα αυτή η διαδικασία αποτελεί απόδειξη της έλλειψης δημοκρατίας στην Τουρκία. Τέτοιες αντιπαραθέσεις για την εξουσία και απόπειρες διεκδίκησης της όποτε αυτό είναι δυνατό συναντούμε σε χώρες χωρίς δημοκρατία όπου μία αντιδραστική εξουσία κάνει πραξικοπηματικές προσπάθειες να ανατρέψει μία άλλη αντιδραστική εξουσία όποτε οι συνθήκες είναι κατάλληλες…».
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κάλεσε σε προσευχή τους Τούρκους πολίτες από το τέμενος του προεδρικού συγκροτήματος στην Άγκυρα, έξι ημέρες μετά το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα. Όπως και είναι, από εδώ και στο εξής, μοιάζει απίθανο να συμβεί οτιδήποτε που δεν θα το θέλει ο Ερντογάν. Η μορφή που θα λάβει η Τουρκία εξαρτάται από τον τρόπο που θα χρησιμοποιήσει ο Ερντογάν τη δύναμή του.
Από το μεσημέρι του Σαββάτου 16 Ιουλίου, στις ιστορικές στιγμές που συμβαίνουν στη γείτονα, ενεργό ρόλο λάμβανε και η Ελλάδα. Βρισκόμαστε μέσα σε σκληρό διπλωματικό θρίλερ, καθώς οκτώ Τούρκοι αξιωματικοί με τουρκικό στρατιωτικό ελικόπτερο προσγειώθηκαν στην Αλεξανδρούπολη σε παράνομη πτήση και έχοντας παραβιάσει το FIR Αθηνών, ζητούσαν πολιτικό άσυλο. Δια στόματος του Τούρκου ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου, η τουρκική κυβέρνηση, πριν την όποια αντίδραση της ελληνικής, ζητούσε την άμεση έκδοση των Τούρκων πραξικοπηματιών όπως από την αρχή ονόμαζε τους Τούρκους αξιωματικούς. Ο Eρντογάν την Κυριακή 17 Ιουλίου ανακοίνωνε σε υποστηρικτές του, πως έπειτα από συνομιλία με τον Έλληνα πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, οι 8 Τούρκοι αξιωματικοί – μετά το πέρας των δεκαπέντε ημερών, χρόνος που απαιτείται για την ολοκλήρωση των προβλεπόμενων διαδικασιών από την ελληνική δικαιοσύνη – θα εκδοθούν στη Τουρκία. Γινόταν σαφές με την τοποθέτηση του Τούρκου προέδρου, πως η ελληνική κυβέρνηση δεν θα έκανε δεκτό το αίτημα χορήγησης ασύλου στους 8 Τούρκους αξιωματικούς. Στην Ελλάδα ξέσπασε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ένας πόλεμος γνωμών με νομικούς αλλά και bloggers που ζητούσαν από την ελληνική κυβέρνηση να σεβαστεί τις διεθνείς συνθήκες και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Καλούσαν την ελληνική κυβέρνηση να χορηγήσει το άσυλο στους πραξικοπηματίες όπως η Άγκυρα ονομάζει τους στρατιωτικούς, αδιαφορώντας για τις συνέπειες, καθώς ενδεχόμενη επιστροφή, όπως ισχυρίζονται θα σημάνει τον θάνατο αυτών, είτε δια μέσου της θανατικής ποινής που ήταν σοβαρό ενδεχόμενο ότι θα επανέλθει στην Τουρκία, είτε δια μέσου λαϊκών δικαστηρίων στημένων στους δρόμους και στη γέφυρα του Βοσπόρου, όπως άλλωστε είδαμε στη μετά το πραξικόπημα μέρα.
* Ο Θεόδωρος Μπατρακούλης είναι δρ. Γεωπολιτικής, δικηγόρος
