Του Ηλία Κανέλλη
Την επόμενη Κυριακή, η Ελλάδα ψηφίζει. Στις πιο κρίσιμες εκλογές από τη μεταπολίτευση, αυτή τη φορά δεν κρίνουμε ποιο κόμμα είναι ικανότερο για να κυβερνήσει αλλά, κυρίως, ποιο κόμμα θα διαχειριστεί την ελληνική κρίση.
Υπό κανονικές συνθήκες, η χώρα θα μπορούσε να έχει αποφύγει τις εκλογές, δεν είναι αναγκαίες. Η διακυβέρνηση Σαμαρά, με τη στήριξη του ΠΑΣΟΚ-Βενιζέλου, είχε επιτύχει οικονομικά μεγέθη που έδειχναν ότι η χώρα, αργά αλλά σταθερά, εξέρχεται από την κρίση. Τα μεγέθη αυτά άρχισαν να τα αποδέχονται οι οίκοι αξιολόγησης, ενώ αργά αλλά σταθερά εγκαθιδρυόταν μια νέα σταθερότητα, που θα μπορούσε να επιτρέψει σταδιακά μια εμφανή ανάκαμψη. Νέες επιχειρήσεις, νέες θέσεις εργασίας, περισσότερη καταναλωτική διάθεση από τη δυνάμενη μεσαία τάξη είχαν διαμορφώσει ένα πεδίο ανάκαμψης. Σε αυτό το πεδίο είχε συμβάλει η τουριστική περίοδος, που πήγε απροσδόκητα καλά, ενώ και οι διεθνείς εξελίξεις ήταν καλός οιωνός: η διεθνής πτώση της τιμής του πετρελαίου ήταν εξαιρετική εξέλιξη και η ειλημμένη, κατά τα φαινόμενα, απόφαση του διοικητή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι, να αγοράσει κρατικά ομόλογα (δηλαδή χρέη) από κράτη μέλη της ευρωζώνης, στο πλαίσιο του αποκαλούμενου «προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης» (quantitative easing), σηματοδοτεί το τέλος της λιτότητας για την ευρωζώνη.
Αλλά στην Ελλάδα τα μηνύματα μεταφράστηκαν αλλιώς. Ο μεν Σαμαράς αισθάνθηκε πανικό μετά το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών και, ευθύς αμέσως, πολιτεύτηκε (με την ανοχή του Βαγγέλη Βενιζέλου) σαν εναλλακτικός ΣΥΡΙΖΑ. Υποσχέθηκε το τέλος του μνημονίου και, αφού φρόντισε με την εκδίωξη του Χάρη Θεοχάρη από τη γραμματεία Δημοσίων Εσόδων, να κάνει έξαλλους τους δανειστές και εταίρους μας, στη συνέχεια έφτιαξε μια κυβέρνηση η οποία άρχισε να συμπεριφέρεται λες και είχαμε μπει στην προεκλογική περίοδο. Κι ύστερα, όταν το ρίσκο της κυβέρνησης πληρώθηκε με επιστροφή της οικονομικής αβεβαιότητας, ο Αντώνης Σαμαράς σκέφτηκε να επισπεύσει την προεδρική εκλογή. Βυθίζοντας τη χώρα στην πολιτική αβεβαιότητα που φοβόμαστε.
Ο σημερινός πρωθυπουργός εξάντλησε το όποιο πολιτικό κεφάλαιο είχε συγκεντρώσει στο φεστιβάλ αναξιοπιστίας και στις χωρίς τύχη πολιτικές ζαριές.
Και τώρα;
***
Ο Αλέξης Τσίπρας είναι ένας σχετικά νέος πολιτικός, και πάντως πολύ νέος στο κεντρικό πολιτικό παιχνίδι. Επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ, ενός κόμματος με πολλές και διαφορετικές μεταξύ τους τάσεις της Αριστεράς, επικαλείται τον ιδεολογικό ριζοσπαστισμό των πολιτικών και κοινωνικών κινημάτων της αντιπαγκοσμιοποίησης και προσπαθεί να αποποιηθεί την παράδοση του κομμουνισμού που κυβέρνησε – αν και, εδώ που τα λέμε, ο ιστός του κόμματός του σε μεγάλο βαθμό συγκροτείται από κουκουεδογενείς.
Ο κ. Τσίπρας χρησιμοποίησε στον πολιτικό λόγο του την ιδιότυπη αργκό της Αριστεράς, μια γλώσσα που μιλά για κοινωνική δικαιοσύνη, περιορισμό των μεγάλων συμφερόντων, αλληλεγγύη, αξιοπρέπεια, φτιάχνοντας ένα πολυσυλλεκτικό μεγάλο κόμμα που χωράει από αριστεριστές μέχρι την αντιμνημονιακή Ραχήλ Μακρή. Η διεύρυνση αυτή συνοδεύτηκε με ορισμένες προσαρμογές της πολιτικής του: εγκαταλείφθηκε η επαναστατική ρητορική, υιοθετήθηκε μια εκτεταμένη παροχολογία με αντικείμενο τη νομή του κράτους, ενώ ο ίδιος ο αρχηγός άρχισε να κολακεύει ειδικά ακροατήρια, όπως η Εκκλησία, προκειμένου να προσελκύσει συντηρητικό κοινό. Παραλληλα, με κάποια απαραίτητη ασάφεια, υποσχέθηκε σημαντικές φοροελαφρύνσεις στην ακίνητη περιουσία και “σεισάχθεια”, ρυθμίσεις δηλαδή στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια προς τις τράπεζες.
Και λίγες μέρες πριν τις εκλογές, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, συγκέντρωσε μεγάλη δύναμη.
Και τώρα;
***
Ο Αλέξης Τσίπρας έκανε μια πολύ έξυπνη προεκλογική καμπάνια. Ωστόσο, κινδυνεύει, αν κερδίσει, και ιδίως αν κατακτήσει την αυτοδυναμία, να πέσει θύμα της επιτυχίας του.
Ο λόγος; Ο ΣΥΡΙΖΑ διακηρύσσει ότι έχει ένα και μόνο μετεκλογικό πρόγραμμα. Διαπραγμάτευση του χρέους με τους δανειστές, ευελιξία απέναντι στα άκαμπτα δόγματα της Άνγκελα Μέρκελ.
Μπράβο του, αλλά αυτό που δεν μπορεί να εξηγήσει είναι τι θα συμβεί αν η Ευρωπαϊκη Ένωση δεν συμμεριστεί τις απόψεις του. Αν η απάντηση των εταίρων είναι πως οι διαπραγματεύσεις έχουν τελειώσει, ότι η Ελλάδα δεσμεύεται από την υπογραφή της και χρωστάει μεταρρυθμίσεις – μεταξυ άλλων και περαιτέρω ελάφρυνση του Δημοσίου; Τι θα κάνει τότε; Πώς θα μπορέσει η επόμενη κυβέρνηση να πληρώσει μισθούς και συντάξεις και πώς θα είναι συνεπής με τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας προκειμένου αυτή να μη χρεοκοπήσει και τύποις;
Με άλλα λόγια, το ερώτημα είναι απλό και, στην τελική ευθεία, αναπάντητο: πού θα βρεθούν τα λεφτά;
Αν ο κ. Τσίπρας κερδίσει, πρέπει να απαντήσει αμέσως. Διότι, διαφορετικά, θα πέσει θύμα της ρητορικής του. Υπάρχει σοβαρή πιθανότητα η ΕΕ να μην τον ακούσει και η αυριανή κυβέρνηση να βρεθεί στριμωγμένη σχεδόν αμέσως. Τι θα κάνει; Μόνο μια επιλογή έχει: να συμβιβαστεί.
Διαφορετικά, είτε επιλέξει μια μεθοδευμένη σύγκρουση με πολιτικούς του αντιπάλους είτε επιλέξει την υποχώρηση σε εθνικό νόμισμα (υπογράφοντας τη βαλκανική περιθωριοποίηση μιας κραταιάς, ακόμα και σήμερα, ευρωπαϊκής Ελλάδας), τα πράγματα θα αγριέψουν. Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ έζησε τους Αγανακτισμένους το καλοκαίρι του 2011, συνδαύλισε μάλιστα την οργή τους. Πρέπει να ξέει ότι το πρόσωπο που θα έχει τα κλειδιά θα γίνει αντικείμενο μιας ανάλογης οργής τυφλωμένων πολιτών που θα θεωρήσουν ότι εξαπατήθηκαν.
Και αν συμβεί αυτό, έσται η εσχάτη πλάνη χείρων της πρώτης.
Καλωσήρθατε στην αβεβαιότητα.
