Πολιτική
Από τον Κώστα Μπαργιώτα
Κοινή πεποίθηση είναι πως το πρόβλημα του ΕΣΥ στη χώρα είναι αμιγώς πρόβλημα χρηματοδότησης, με αποτέλεσμα να αποδίδονται όλα τα κακώς κείμενα στην οικονομική κρίση. Ωστόσο, οφείλουμε να καταστήσουμε σαφές ότι η κρίση απλώς ανέδειξε χρόνιες, υποβόσκουσες παθογένειες που τα οριζόντια μέτρα επιδείνωσαν, διαλύοντας βαθμιαία τα νοσοκομεία και την στοιχειώδη πρωτοβάθμια υγεία. Το πρόβλημα του ΕΣΥ ήταν και παραμένει δομικό. Είναι πρόβλημα στρεβλής ανάπτυξης, κακοδιοίκησης και βαρύτατης υστέρησης σε εισαγωγή τεχνολογίας καινοτόμων εφαρμογών τόσο στη διοίκηση όσο και στις ιατρικές υπηρεσίες.
Διαχρονικά, το σύστημα αναπτύχθηκε άναρχα. Γεωγραφικά, χωροταξικά, επιστημονικά. Δισεκατομμύρια δαπανήθηκαν σε κλειστά σήμερα κτίρια και αναξιοποίητο εξοπλισμό. Υπερσυγκέντρωση κλινών, ανισοκατανομή γιατρών και ειδικοτήτων, συσσώρευση ομοειδών κλινικών στο ίδιο νοσοκομείο, συσσώρευση νοσοκομείων στο ίδιο οικοδομικό τετράγωνο συνθέτουν ένα διοικητικό μοντέλο, που όμοιό του δεν υπάρχει πουθενά στον πολιτισμένο κόσμο. Τα στατιστικά στοιχεία είναι αμείλικτα: η χώρα διαθέτει, ακόμη και σήμερα, τους περισσότερους γιατρούς ανά 1000 κατοίκους, διπλάσιους από το μέσο όρο του ΟΟΣΑ. Την ίδια στιγμή, έχει τους λιγότερους νοσηλευτές μετά το Μεξικό και την Τουρκία, περισσότερους αξονικούς και μαγνητικούς τομογράφους ανά 100000 κατοίκους ακόμη και από τις ΗΠΑ και κάνει τις περισσότερες εξετάσεις. Η δε φαρμακευτική δαπάνη αυξανόταν σταθερά σε ποσοστά επί του ΑΕΠ φτάνοντας σε επίπεδα που ξεφεύγουν από κάθε σύγκριση με το ευρωπαϊκό (2,5% του ΑΕΠ το 2007). Οι υπηρεσίες υγείας στερούνται ουσιαστικά σύγχρονων επαγγελματικών υπηρεσιών διοίκησης και προγραμματισμού: το διοικητικό πρότυπο παραπέμπει στη δεκαετία του 50, ενώ τα περισσότερα στελέχη είναι κομματικές επιλογές με ελάχιστη έως καθόλου εμπειρία και βραχύβια παρουσία στις αντίστοιχες θέσεις.
Εξίσου άναρχα, όμως, συρρικνώθηκε και συρρικνώνεται από την έναρξη της κρίσης και μετά. Όσο και αν φαίνεται παράξενο, οι οριζόντιες ισόποσες περικοπές, ίδιες για όλους, δημιουργούν βαθύτατες ανισότητες, καθώς δε λαμβάνουν υπόψη τους το φορτίο και το παραγόμενο έργο. Σήμερα, το ΕΣΥ καταρρέει υπό το αμήχανο βλέμμα της κυβέρνησης. Βυθίζεται από το συνδυασμό κακοδιαχείρισης και υποχρηματοδότησης. Τα δεδομένα είναι ότι η χρηματοδότηση θα παραμείνει ιδιαίτερα περιορισμένη για χρόνια και ότι, δυστυχώς, κανείς δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται να κυβερνήσει για την αντιμετώπιση της κακοδιαχείρισης. Ο τρόπος που εκπαραθυρώθηκαν οι διοικητές των νοσοκομείων και οι προϊστάμενοι των διευθύνσεων του Υπουργείου και η πρωτοφανής υπόθεση του ΚΕΕΛΠΝΟ αποδεικνύουν πως καμία υπέρβαση δεν ενδιαφέρει την κυβέρνηση. Μόνο λόγια, λόγια, λόγια…
Περισσότερο από κάθε άλλη πολιτική δύναμη, η Αριστερά πίστευε και πιστεύει πως η διαστολή της δαπάνης οδηγεί αυτόματα σε βελτίωση των υπηρεσιών. Δεν είχε και δεν έχει κανένα άλλο επιχειρησιακό σχέδιο πέρα από την αύξηση των προσλήψεων. Όμως, καθώς αυτό - ευτυχώς- δεν είναι εφικτό λόγω δημοσιονομικών περιορισμών περιορίζεται στο ρόλο του απαθούς παρατηρητή. Καλύτερα από μια άποψη, καθώς οι «ιδιόρρυθμες» παρεμβάσεις του κ. Πολάκη -πέρα και έξω από κάθε θεσμικό πλαίσιο- δημιουργούν περισσότερα προβλήματα.
Σε μια περίοδο που χρειάζονται βαθύτατες τομές σε όλο το σύστημα και σχεδιασμός ενός νέου συγχρόνου διοικητικού πρότυπου, βασισμένου στην εκπληκτική πρόοδο της τεχνολογίας, παρακολουθούμε το γνωστό από δεκαετίες παλαιοκομματικό παιχνίδι σε μια γκροτέσκο εκδοχή. Μικροδιαχείριση αντί μιας σαρωτικής μεταρρύθμισης. Διορισμοί καθαριστριών, παρεμβάσεις σε λίστες του ΑΣΕΠ κοκ. Όπως σε όλους τους τομείς της πολιτικής, έτσι και στην υγεία, η κυβέρνηση δεν έχει ούτε τη συνταγή ούτε την πολιτική βούληση. Προσπαθεί απεγνωσμένα με μερεμέτια, τη στιγμή που χρειάζεται μια σαρωτική μεταρρύθμιση σε όλα τα επίπεδα. Για να μπορέσει το ΕΣΥ να επιβιώσει κατ’ αρχήν και να αναπτυχθεί στη συνέχεια, χρειάζονται τεκτονικές αλλαγές που αυτή η κυβέρνηση δεν μπορεί καν να συλλάβει, πολύ δε περισσότερο να υλοποιήσει.
Ο Κώστας Μπαργιώτας είναι Βουλευτής Λάρισας με το Ποτάμι, Υπεύθυνος του τομέα υγείας
