Από τον Κώστα Γιαννούλα
Συχνά σε θεολογικές συζητήσεις διίστανται οι απόψεις αναφορικά με το αν αρκεί μόνο η πίστη και δε χρειάζεται η έρευνα των γραφών, προκειμένου να κατακτήσουμε τις δογματικές αλήθειες της Ορθοδοξίας και να τις υιοθετήσουμε ή είναι απαραίτητη η έρευνα των γραφών, για να ενισχύσουμε την πίστη μας. Τη διάσταση απόψεων την αποδεικνύουν δύο φράσεις με περιεχόμενα αντιμετρικά αντίθετα μεταξύ τους, εκ των οποίων η μία λέει “ ερευνάτε τας γραφάς “ και η άλλη “πίστευε και μη ερεύνα”. Την πρώτη από αυτές την επικαλούνται, συνήθως, όσοι θέλουν να δείξουν ότι η ορθόδοξη εκκλησία δεν είναι σκοταδιστική, όπως κάποιοι της καταμαρτυρούν, αφού υιοθετεί την αναζήτηση και την έρευνα στην εξεύρεση της αλήθειας, ενώ τη δεύτερη, όσοι επιδιώκουν το αντίθετο.
Πλανώνται ωστόσο, δυστυχώς γι αυτούς, και οι δύο. Οι μεν πρώτοι γιατί, ενώ στο εδάφιο 39 του πέμπτου κεφαλαίου του κατά Ιωάννη Ευαγγελίου εμπεριέχεται πράγματι το “ ερευνάτε τας γραφάς” , ο Ιησούς στο ακροατήριό του στα Ιεροσόλυμα δεν το είπε ξεκομμένα. Για του λόγου το αληθές, αντιγράφω ολόκληρα τα εδάφια 39 και 40. “ Ερευνάτε τας γραφάς, ότι υμείς δοκείτε εν αυτοίς ζωήν αιώνιον έχειν και εκείναι εισί μαρτυρούσαι περί εμού. Και ου θέλετε ελθείν προς με, ίνα ζωήν αιώνιον έχητε”. Δηλαδή: “ Ερευνάτε τις γραφές, επειδή θεωρείτε ότι έτσι θα βρείτε ζωή αιώνιο και ότι αυτές είναι, που μαρτυρούν για μένα. Αλλά δε θέλετε να έρθετε προς εμένα, για να έχετε ζωή”. Πέραν τούτου, η έγκλιση, που χρησιμοποιείται, είναι οριστική διαπιστωτική και όχι προστακτική, που σημαίνει ότι ο Χριστός δε δίνει εντολή για έρευνα των γραφών, προκειμένου να πιστέψουμε σε αυτόν, ούτε όμως την αποκλείει.
Και για να μην υπάρχει καμιά αμφιβολία, ότι η έρευνα για κάθε χριστιανό είναι επιθυμητή, θα αρκεστώ στην περίπτωση του «άπιστου» Θωμά και σε δύο μόνο αποσπάσματα από τροπάρια της Κυριακής, που είναι αφιερωμένη σ΄ αυτόν και τα οποία λένε επί λέξει: “Χαίρεις ερευνώμενος: Διο, φιλάνθρωπε, προς τούτο προτρέπεις τον Θωμάν” και “ Δεύρο Απόστολε, ψηλάφησον παλάμας, αις τους ήλους έπηξαν”.Αυτά τα αποσπάσματα και όχι μόνο αποτελούν απάντηση στους άλλους πλανημένους, που επικαλούνται τη φράση “ πίστευε και μη ερεύνα”, η οποία αυτούσια και ως δόγμα δεν υφίσταται πουθενά στην Καινή Διαθήκη. Αποτελεί επινόηση κάποιων, γιατί κάτι τέτοιο τους βολεύει.
Κοντολογίς: οι Χριστιανοί είναι ερευνητές. Πιστεύουν με βάση αποδείξεις. Ο Θεός χαίρει ερευνώμενος και μας προτρέπει να ερευνήσουμε όχι μόνο τα της πίστεως αλλά Αυτόν τον Ίδιο! Αλλά επειδή είμαστε κτιστά όντα, ποτέ δε θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε, αν μη τι άλλο, την άκτιστη ουσία του Θεού, επειδή είναι άχρονη και άπειρη.
Όσοι, λοιπόν, νομίζουν ότι μπορούν με την έρευνα και μόνο να εξετάσουν και να προσεγγίσουν την ουσία του Θεού, κάνουν λάθος, όπως, επίσης, και όσοι νομίζουν ότι το “πίστευε και μη ερεύνα” έχει γενική εφαρμογή. Παρόλα αυτά και η έρευνα και η πίστη αποτελούν εργαλεία για έναν ορθόδοξο χριστιανό, που επιθυμεί να κατανοήσει το μεγαλείο της Δόξης του Θεού και να βιώσει τη Θεία ζωή. Όλα τα άλλα είναι “άλλα λόγια ν' αγαπιόμαστε”.
