Από τον Δημήτρη Σακατζή, εκπαιδευτικό
Αν η φύση του ανθρώπου είναι το ελεύθερο πνεύμα του τότε η κατάκτηση του είναι η κοινότητα και η συλλογική δράση. Εφόσον αποδεχτούμε αυτή την αρχή στη συγκρότηση των πολιτικών θεωριών τότε θα μπορούσαμε να πούμε ότι το ελεύθερο πνεύμα προσεγγίζει η φιλελεύθερη ιδεολογία και την κοινότητα η σοσιαλιστική.
Από τη μία το άτομο και η ιδιωτική πρωτοβουλία και από την άλλη η κοινότητα και οι κοινωνικές συλλογικές δομές ενός κράτους δικαίου. Στον οριζόντιο αυτό άξονα στο ένα άκρο κυριαρχεί ο ατομισμός και ο άκρατος ανταγωνισμός και στο άλλο ο κρατισμός και η κατάργηση/αφομοίωση της ανθρώπινης μοναδικότητας. Από την άλλη, το κέντρο εκπροσωπεί την ισορροπία με την έννοια του μέτρου όπως το διατύπωσε ο Κλεόβουλος ο Λίνδιος («μέτρον άριστον»). Ισορροπία και μέτρο μεταξύ του ελεύθερου πνεύματος της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, της συλλογικής δράσης και της κρατικής λειτουργίας.
Βέβαια, τα άτομα και οι κοινωνικές ομάδες που συναπαρτίζουν τον κοινωνικό ιστό κινούνται παράλληλα και σε ένα άλλο άξονα, αυτό της προόδου και της συντήρησης. Εδώ οι πολιτικές θεωρίες τέμνονται οριζόντια με τα κόμματα του παλιού πολιτικού σκηνικού να διαγκωνίζονται να κρατήσουν συντηρητικούς και προοδευτικούς ψηφοφόρους θέτοντας ψευτοδιλήμματα και μύθους που έχουν ριζώσει βαθιά στην πολιτική παράδοση του τόπου μας π.χ. ο δεξιός είναι πατριώτης και πιστεύει στην ορθόδοξη ελληνική θρησκεία, ο αριστερός είναι διεθνιστής και ανθρωπιστής.
Η κοινωνική μετάφραση που γίνεται είναι ότι όσο λιγότερο δεξιός είναι κάποιος τόσο λιγότερο πατριώτης είναι και όσο λιγότερο αριστερός τόσο λιγότερο ανθρωπιστής.
Η μονολιθικότητα και τα στεγανά αυτών των μύθων έρχονται σε αντίθεση με την πολυδιάστατη φύση και την πολυμέρεια των αναγκών της προοδευτικής σκέψης. Προοδευτικός είναι ο άνθρωπος που έχει ανοιχτές πεποιθήσεις που υπόκεινται σε κριτικό αναστοχασμό αποτέλεσμα της διαρκούς γνωστικής βελτίωσης, αναθεωρεί τις θεωρίες του παρελθόντος και τις προσαρμόζει στις ανάγκες του παρόντος, δεν ψάχνει έτοιμες λύσεις αλλά τις δημιουργεί, χαρακτηρίζεται από την ανάγκη της διαρκούς κινητικότητας και της αλλαγής, την επίγνωση ότι τα λάθη είναι αναγκαία για να υπάρξει εξέλιξη, την καινοτομία στη σκέψη και την πράξη, την χαρτογράφηση των συντεταγμένων του παρόντος ως απαραίτητη προϋπόθεση για το σχεδιασμό του μέλλοντος, το σεβασμό στην παράδοση και την πίστη στην ώσμωση του διαφορετικού (πολιτισμικού, εθνικού, φυλετικού κ.α.) για την παραγωγή ενός νέου πολιτισμικού παραδείγματος και τέλος, την επιβολή αυτής της πίστης πάνω στις έλλογες προσωπικές και συλλογικές φοβίες.
Υπό τον εννοιολογικό προσδιορισμό του κέντρου και της προόδου, η λέξη μεταρρύθμιση αποκτά τα σημασιολογικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά που υπηρετούν τις αξίες της κοινωνικής δικαιοσύνης που θέτει τα μέρη -άτομα, κοινωνικές ομάδες-στην υπηρεσία του συνόλου.
Συνοψίζοντας, στη μονολιθικότητα των θεωριών του περασμένου αιώνα, στην οποία έχει τις ρίζες του το παλιό πολιτικό σύστημα, αναδεικνύονται νέες κοινωνικές δυνάμεις που ωσμώνονται μέσα στη ματαίωση που γεννά η κοινωνική και οικονομική κρίση των τελευταίων χρόνων. Αυτές τις δυνάμεις επιχειρεί να εκπροσωπήσει το Ποτάμι, μια νέα κοινωνική μεταρρυθμιστική δύναμη, που είναι ένα κίνημα που συγκροτείται από πολίτες οι οποίοι στην πλειοψηφία τους δεν είχαν ενεργό συμμετοχή στα πολιτικά δρώμενα του τόπου μας και που εκφράζουν το Προοδευτικό Μεταρρυθμιστικό Κέντρο.
