Από τον Ηλία Κανέλλη
Την προηγούμενη εβδομάδα, ο Λάκης Λαζόπουλος, ένα από τα πιο δημοφιλή πρόσωπα της ελληνικής τηλεόρασης με απήχηση σε όλη την Ελλάδα, η άποψη του οποίου επηρεάζει πάρα πολλούς, στο πλαίσιο της τακτικής εκπομπής του «Aλ τσαντίρι νιους», στον τηλεοπτικό σταθμό Alpha, χρησιμοποίησε μια έκφραση για τον υπουργό Οικονομίας της Γερμανίας, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, η οποία επικρίθηκε πολύ.
«Όταν ένας άνθρωπος είναι καθηλωμένος σε μια καρέκλα, το μυαλό του καθηλώνεται σιγά σιγά σε μια ιδέα», είπε ο δημοφιλής παρουσιαστής, προκειμένου να σχολιάσει τον Σόιμπλε και τις πολιτικές δηλώσεις του για την πιθανότητα να κλείσουν τα σύνορά μας και να γίνει αδύνατη η ελεύθερη μετακίνηση των Ελλήνων πολιτών εντός της Ευρώπης, όπως έχει συμφωνηθεί με τη συνθήκη Σένγκεν.
Η δήλωση αυτή ξεσήκωσε πολλούς. Ο πρόεδρος της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία ζήτησε από τον Λάκη Λαζόπουλο να ζητήσει συγγνώμη από όσους πάσχουν από κινητική αναπηρία, διότι η συγκεκριμένη αποστροφή του λόγου του ταυτίζει μια κατάσταση ζωής με τις πολιτικές θέσεις. Ο αρχηγός της ΝΔ, Κυριάκος Μητσοτάκης, αναφέρθηκε στη μητέρα του, που τα τελευταία χρόνια της ζωής της κινείτο με καροτσάκι, αλλά αυτό, όπως είπε «δεν επηρέασε ούτε την κρίση της, ούτε την καλοσύνη της». Το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι αντέδρασαν, επίσης, με δικές τους ανακοινώσεις, και μόνο ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αντέδρασε – ίσως επειδή τα στελέχη του θεωρούν ότι «είμαστε όλοι Charlie» και στο όνομα της σάτιρας μπορεί να δικαιούται οποιοσδήποτε να λέει ό,τι θέλει. Ίσως πάλι επειδή ο Λαζόπουλος, με την πρόζα του αλλά και τις πράξεις του, έχει συμβάλει ουσιαστικά στις εκλογικές νίκες του ΣΥΡΙΖΑ, τον τελευταίο χρόνο.
***
Ο Λάκης Λαζόπουλος δεν κάνει τίποτα καινούργιο. Εδώ και πάρα πολύ καιρό έχει υιοθετήσει μια πολιτική θέση που τον τοποθετεί μακριά από τον μοντερνισμό. Η κριτική του εκκινεί από την οπτική γωνία του, η οποία είναι επιλεγμένη. Είναι η γωνία του δήθεν κανονικού μονίμως διαμαρτυρόμενου μέσου Έλληνα, του φοβικού προς οποιαδήποτε πρόκληση, του κλειστού στο καβούκι ενός απομονωμένου έθνους-κράτους που διεκδικεί από την πολιτεία να τον φροντίζει όπως οι γονείς τα ανήλικα. Ενός έθνους ανάδελφου, που ο πολιτισμένος κόσμος του χρωστάει και, επειδή δεν θέλει να ξεχρεώσει αυτή την οφειλή, κατάφερε μέσω της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο περιβάλλον της παγκοσμιοποίησης, να κάνει μια νέου τύπου Κατοχή στη χώρα. Αφού μάλιστα η Γερμανία είναι η υπερδύναμη στην Ευρώπη, πρόκειται σύμφωνα με αυτή τη συλλογιστική για τη δεύτερη γερμανική κατοχή. Συνεπώς, όταν ο Λαζόπουλος αναφέρεται στη Γερμανία (όπως και πολλοί γελοιογράφοι, αλλά και ο βουλευτής των ΑΝΕΛ Δημήτρης Καμμένος, πριν μερικούς μήνες) μπορεί να την περιγράφει όπως το Άουσβιτς, ενώ ο Σόιμπλε, που είναι καθηλωμένος από σφαίρα ενός επίδοξου δολοφόνου του, δίνει λαβή για να τον βρίζει ο κάθε «σατιρικός» με όλη του την άνεση: καροτσάκιας (όπως τον έχουν αποκαλέσει παλαιότερα) ή άνθρωπος με το καθηλωμένο μυαλό, όπως τον αποκάλεσε ο Λάκης Λαζόπουλος, δεν είναι ούτε πολιτική κριτική ούτε σάτιρα, είναι απλή βρισιά. Στο πρόσωπό του, μάλιστα, υβρίζονται οι πολιτικοί εκπρόσωποι της δημοκρατικής Γερμανίας.
Πρέπει να μας ενοχλεί κάτι τέτοιο; Προσωπικώς, με ενοχλεί η κατάντια όχι τόσο της πολιτικής σάτιρας (στη νεότερη Ελλάδα, με εξαίρεση τον Σουρή και μερικούς σύγχρονους γελοιογράφους –Πετρουλάκης, Χαντζόπουλος, Παπανίκος και ελάχιστοι άλλοι– η σάτιρα ουδέποτε ευτύχησε) όσο της πολιτικής κριτικής και της εν γένει πολιτικής κουλτούρας, που υποκαθιστά την πολιτική με αφορισμούς, την κριτική με ύβρεις και την ιδεολογική διαφωνία με εμφυλιοπολεμική σύγκρουση.
Προφανώς, λοιπόν, είμαι υπέρ της δυνατότητας του οποιουδήποτε να δημοσιεύει οτιδήποτε, είμαι δυνατόν εναντίον κάθε μορφής λογοκρισίας. Αλλά, προφανώς, σε ένα Μέσο για το οποίο θα ήμουν εγώ υπεύθυνος, δεν θα έδινα τη δυνατότητα σε τέτοιες απόψεις να ακούγονται – μόνο και μόνο για να προστατέψω το κύρος του Μέσου.
Τι θέλω να πω; Ότι προφανώς είμαι Charlie, ότι δηλαδή ουδέποτε θα μπορούσα να ζητήσω από οποιονδήποτε να φιμώσει τη χυδαία αυτή άποψη, που συκοφαντεί και χλευάζει όχι έναν πολιτικό αντίπαλο του Λάκη Λαζόπουλου αλλά την αναπηρία και την ανημπόρια συλλήβδην. Αλλά, από την άλλη πλευρά, θεωρώ ότι δικαίως η άποψη περί αναπηρίας που εξέφρασε ο Λαζόπουλος επικρίθηκε από τους πολιτικούς οργανισμούς που προαναφέρθηκαν, αλλά και από διάφορους αρθρογράφους και, φυσικά, από πολίτες στα κοινωνικά δίκτυα.
***
Τελικά, όντως, αρκεί να είμαστε όλοι Charlie και, κατά συνέπεια, όλα να μπορούν να ειπωθούν; Ή μήπως, όπως αναρωτιόταν και ο Ραούλ Βάινεγκεμ, ο θεωρητικός ενός ρεύματος που αποκλήθηκε αντικουλτούρα, υπάρχουν κι εκείνα που δεν λέγονται; Μήπως υπάρχουν τελικά όρια – η αναπηρία, π.χ., η βρισιά που υποκαθιστά την πολιτική κρίση ή η ύβρις κατά ολόκληρων εθνικών ή θρησκευτικών συνόλων (όπως το Ισλάμ, που έθιξαν οι γελοιογράφοι του Charlie Hebdo, για να πληρώσουν την ύβρι με τη ζωή τους);
Κατά τη γνώμη μου, στον ελεύθερο κόσμο, όλα, μα όλα μπορούν να ειπωθούν. Απλώς, όπου η δημοκρατία είναι σίγουρη για τον εαυτό της, κάθε ανοίκεια και άγαρμπη κριτική γεννά την οξεία αντίδραση της δημοκρατικής κοινωνίας. Η επίθεση κατά του προσβλητικού στην αναπηρία λόγου του Λάκη Λαζόπουλου είναι ένδειξη υγείας της ελληνικής κοινωνίας. Η παρατεταμένη κυριαρχία του λαϊκισμού δεν κατάφερε να πλήξει οριστικά το βασικό θεμέλιο της δημοκρατίας: την κριτική εγρήγορση της κοινωνίας των πολιτών.
Στο χωριό μου το λένε με μια παροιμία, ο Λάκης Λαζόπουλος που εντρυφεί στη λαϊκή σοφία θα την καταλάβει ευκολότερα: όποιος τσιγκλάει τον γάιδαρο να δέχεται και τις κλοτσιές του.
