*Μπάρμπας Δημήτρης (Τάκης)
Στις 27 Γενάρη 1945 οι στρατιώτες της Σοβιετικής 60ης Μεραρχίας μπήκαν σαν απελευθερωτές στο στρατόπεδο του Άουσβιτς και με φρίκη διαπίστωσαν το πιο αποτρόπαιο έγκλημα που διαπράχτηκε ποτέ, το Ολοκαύτωμα. Αυτή η ημερομηνία ορίστηκε ως Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης και Τιμής για τους Εβραίους - θύματα του Ολοκαυτώματος.
Ο φασισμός και ο ναζισμός, έχοντας στον πυρήνα της ιδεολογίας τους τον ρατσισμό και γενικά την υπάνθρωπο απέχθεια προς την διαφορετικότητα, εφάρμοσαν μια καλοσχεδιασμένη και βιομηχανικά οργανωμένη «κάθαρση». Πρώτα στοχοποίησαν τους κυριότερους πολιτικούς τους αντιπάλους, τους κομμουνιστές, που το ταξικό μίσος κρατούσε ακόμα από την δεκαετία του ’30 και τα θύματά τους ήταν δεκάδες εκατομμύρια. Η δεύτερη στόχευση, ήταν οι Ρομά, που ο αριθμός των θυμάτων τους είναι τεράστιος, αλλά αδιευκρίνιστος λόγω της έλλειψης καταγραφής τους. Ακολούθησαν οι ομοφυλόφιλοι, οι ανάπηροι, οι μαύροι και κάθε διαφορετική ομάδα που δεν διατηρούσε τα χαρακτηριστικά των «αρίων».
Ιδιαίτερη θέση σ’ αυτό το πογκρόμ κατείχε η θρησκευτική κοινότητα των Εβραίων που στοχοποιήθηκε από την αρχή και με ιδιαίτερο μένος από τον φασισμό. 6.000.000 Εβραίοι εξοντώθηκαν στα κρεματόρια και στα διάφορα κολαστήρια που δημιούργησαν σε διάφορα μέρη της Ευρώπης. Το 1/3 του εβραϊκού πληθυσμού της ηπείρου μας εξολοθρεύτηκε ωμά και ανελέητα.
Στην πατρίδα μας εξοντώθηκαν 67.000 (86%) των Ελληνοεβραίων και στη πόλη μας το 36% της εβραϊκής Κοινότητας, δηλαδή χάθηκαν 235 ΑΝΘΡΩΠΟΙ από τους 1020 που είχε περίπου η Λάρισα 1.
Στην περιοχή μας διασώθηκε χάρη κυρίως του ΕΑΜ, ένας μεγάλος αριθμός Εβραίων. Αλλά ας αφήσουμε να μας το πει που οφείλεται αυτό, ο «πρύτανης» της Εβραϊκής Κοινότητας, Εσδρά Μωυσής: «Εδώ σαφώς και ανεπιφύλακτα – μας λέει - και χάριν της αλήθειας και της δικαιοσύνης πρέπει να λεχθεί ότι χωρίς τη σθεναρή και επίμονη θέληση και απόφαση των αντάρτικων οργανώσεων του Ε.Α.Μ., που είχαν φουντώσει, δεν θα υπήρχε περίπτωση σωτηρίας για κανέναν εβραίο, που κατέφυγε στις περιοχές όπου οι οργανώσεις αυτές υπήρχαν και δρούσαν» 2.
Στις 28 Γενάρη έγιναν οι εκδηλώσεις Μνήμης και Τιμής για τους Εβραίους - θύματα του Ολοκαυτώματος και στη Λάρισα, που φέτος συνέπεσε και με τον θάνατο πριν δέκα οχτώ μέρες (10 Γενάρη)3 του Ηλία Κοέν.
Ο Ηλίας Κοέν υπήρξε ένας ζωντανό σύμβολο που στο σώμα του είχε αποτυπωθεί ανεξίτηλα η σφραγίδα της φασιστικής βίας και η σωτηρία του από τον ΕΛΑΣ
Αυτό μου το είχε επιβεβαιώσει και ο Ηλίας Γιουδά Κοέν, είκοσι χρονών παλικάρι, τότε που είχε τραυματιστεί στις 6 Μαΐου του 1944 στη μάχη του «Καράλακα», στους πρόποδες του Ολύμπου, όπου κατέφυγαν πολλές εβραϊκές οικογένειες. Ο κυρ Ηλίας ήταν ένας ήπιος, πράος και μειλίχιος άνθρωπος όταν τον γνώρισα με την συντρόφισσά του την κυρία Λούση. Γλυκύτατοι και οι δυο τους, ήταν ήσυχοι «καθημερινοί» άνθρωποι. Με είχε περιγράψει αυθεντικές σκηνές με λεπτομέρειες, χωρίς ηρωισμούς και στόμφο, για την περίφημη μάχη και τον τραυματισμό του, δηλώνοντας κατηγορηματικά πως χάρη στην αποφασιστικότητα, την παλικαριά, και την αυτοθυσία του ΕΛΑΣ, βρίσκονται στη ζωή πολλές οικογένειες εβραίων της Λάρισας.
Δύο λόγοι ενέπνευσαν αυτό το κείμενο.
Ο πρώτος είναι να ειπωθεί ένα αντίο στον κυρ Ηλία που έφυγε στις 10 Γενάρη και ο δεύτερος για να τονίσω άλλη μια φορά την αυτοθυσία, για τον ΑΝΘΡΩΠΟ που υπέδειξαν οι αντάρτες του Μηχανικού Ολύμπου, δίνοντας και τη ζωή τους.
Αν αναλογιστή κανείς ότι το γερμανικό σώμα αποτελούνταν από επίλεκτο τμήμα των Ες-Ες που έκαναν εκκαθαριστική επιχείρηση για να διαλύσουν τους αντάρτες του ΕΛΑΣ, γιατί αυτός ήταν ο βασικός τους σκοπός. Αν σ’ αυτό προσθέσει και τον απολογισμό της μάχης, που οι απώλειες των Γερμανών ήταν 150 νεκροί «επί τόπου», 80 βαριά τραυματίες, που υπέκυψαν κι αυτοί και 14 αιχμάλωτοι 4, αντιλαμβάνεται την σημασία της.
Συμπέρασμα αυτής της μέρας μνήμης είναι πως η πάλη ενάντια στους μισάνθρωπους, στον φασισμό και τον ναζισμό, σε όποια γωνιά της γης και αν εκδηλώνεται θα πρέπει να χτυπιέται στην ρίζα του που την γεννάει.
1 Eσδρά Δ. Μωυσή, «Η Εβραϊκή Κοινότητα της Λάρισας πριν και μετά το Ολοκαύτωμα», Ισραηλιτική Κοινότητα Λάρισας 2000, σ.185
2 Eσδρά Δ. Μωυσή, ό.π., σ. 179.
3 Η κηδεία του Ηλία Κοέν έγινε στις 11 Γενάρη και συλλυπητήρια στα παιδιά του.
4 Αντώνης Αγγελούλης (Βρατσάνος), «Βροντάει ο Όλυμπος», εκδ. Γνώσεις, Αθήνα, σ.41.
