* Από τον Κωνσταντίνο Χλωρό
"Τη ΚΑ', του αυτού μηνός, Μνήμη, των Αγίων ενδόξων, θεοστέπτων και ισαποστόλων μεγάλων Βασιλέων, Κων/νου και Ελένης"
"Ως κοινόν είχον γης βασιλείς το στέφος, έχουσι κοινόν και το του πόλου στέφος".
Ο Συναξαριστής της Εκκλησίας, μας παρουσιάζει με τη σύντομη περιγραφή του, το μεγαλείο της προσωπικότητας των εορταζόμενων σήμερα, μεγάλων βασιλέων Κωνσταντίνου και Ελένης. Υπήρξαν όντως Μεγάλοι, μητέρα και γιος, αφού ψαρεύτηκαν στο δίχτυ της Εκκλησίας του Χριστού από τον Μεγάλον Άνακτα - Βασιλιά των βασιλιάδων - θεόν.
α) Βίος: Κατά τον Συναξαριστή της Εκκλησίας "ο μέγας ούτος μακάριος και αοίδιμος εν βασιλεύσι Κωνσταντίνος" υπήρξε γιος του Κωνστάντιου Α' του Χλωρού, και Ελένης της Τιμίας. Η μητέρα του καταγόταν από την πόλι Δρέπανον της Βιθυνίας (Μικρά Ασία), τη μετέπειτα ονομασθείσα Ελενούπολη, από τον γιο της - Αυτοκράτορα - Κων/νο. Ήταν πολύ "ταπεινής καταγωγής" κατά τον Αγιο Αμβρόσιο Μεδιολάνων. "Τιμία" όμως, αφού μεγάλωσε σε μια περιοχή στην οποία άστραψε το κήρυγμα περί του ζώντος Θεού, του Σαούλ, του Μεγάλου Αποστόλου των Εθνών, Παύλου.
Ο Κωνσταντίνος γεννήθηκε στην Ναϊσσό της Δακίας, πιθανώς το 288 μ.Χ. (3ος αιώνας). Τότε ο πατέρας του, Κωνστάντιος Χλωρός, ήταν Ρωμαίος αξιωματικός της στρατιάς του Δουνάβεως. Το 293 οι γονείς του μετακόμισαν στην Τρέβιρα της Γαλατίας, γιατί ο πατέρας του, είχε ανακηρυχθεί Καίσαρας της Δύσης, έχοντας σαν Αύγουστο Αυτοκράτορας τον Μαξιμιανό.
Ο πατέρας του αναγκάζεται να διεζευχθεί τη μητέρα του Ελένη και να συζευχθεί την προγονή του Μαξιμιανού, Θεοδώρα. Ο Κωνσταντίνος - ηλικίας 5 ετών - ανατρέφεται πλέον στις αυλές του Διοκλητιανού και Γαλερίου στην Ανατολή, όπου κρατήθηκε σχεδόν ως όμηρος. Διοκλητιανός και Γαλέριος υπήρξαν φοβεροί διώκτες των Χριστιανών της Ανατολής.
Παρηγοριά του μικρού Κωνσταντίνου ήταν πλέον μόνον η τίμια και ενάρετη Χριστιανή μητέρα του, Ελένη, την οποία δεν αποχωρίστηκε ποτέ και ως αυτοκράτορας αργότερα της Νέας Ρώμης - Κωνσταντινούπολης - θα ανακηρύξει Αυγούστα και θα χαράξει την μορφή της "επί των νομισμάτων".
Ο Κωνστάντιος το 305 ανακηρύχθηκε Αύγουστος και κάλεσε το γιο του στη Γαλατία (σημερινή Γαλλία, Γερμανία, Βρετανία, Ουγγαρία...), ως βοηθό του, ήταν πλέον 18 ετών. Υστερα από λίγο πέθανε και ο στρατός ανακήρυξε τον Κωνσταντίνο Αυτοκράτορα (25 Ιουλίου 306).
Ο Κωνσταντίνος παντρεύτηκε την Φαύσταν, κόρη του Μαξιμιανού, ο οποίος ανακήρυξε στη Ρώμη Αυτοκράτορα, τον γιο του, Μαξέντιο (28 Οκτωβρίου 306).
Ο Συναξαριστής της εορτής ονομάζει τον Μαξέντιο "αλιτήριον" τον οποίον ο Στρατηλάτης Κωνσταντίνος "κατέβαλεν" (νίκησε) "εν ποταμώ Τιβέρει αποπνιγέντα παρά την Μαλβίαν γέφυραν, και τους Ρωμαίους πολίτας την τούτων τυραννίδος ηλευθέρωσε" (ελευθέρωσε... γνωστές οι κατακόμβες της Ρώμης - από Τζιχαντζιστικούς αποκεφαλισμούς και ανήκουστα μαρτύρια, λόγω απιστίας των στα νεκρά και άφωνα είδωλα).
Τους ελευθέρωσε με προπορευόμενον το Λάβαρον του Τιμίου Σταυρού, όπως το είδε και στον ύπνο του και "εν ώρα μεσημβρίας" στον Ουρανό, μαζί με τους στρατιώτες του: "Σημείον Σταυρού δι' αστέρων φανερώμενον, εν ώ ην γεγραμμένον, εν τούτω νίκα".
β) Προσωπικότητα: Ο Κωνσταντίνος υπήρξε αναμφίβολα μέγας αυτοκράτορας, η δε βασιλεία του από τις πλέον επιτυχημένες. Ο χαρακτήρας του "πριν απ' όλα, είναι πλήρης πάθους και τόλμης. Εις τον στρατόν, θέλγει τους άνδρες (γοητεύει) και είναι ριψοκίνδυνος στρατηλάτης. Εις την αυλήν, αγαπά την πολυτέλειαν, την μεγαλοπρέπειαν, φέρεται ως ωραίος και πνευματώδης άνθρωπος και πάντοτε ευχαριστείται να δρα, να δημιουργεί. Επιδιώκει να θαμβώσει, να κατακτήσει τας καρδίας των υπηκόων του και να εξασφαλίσει την προσοχήν των μεταγενεστέρων. Δεν φείδεται μεταρρυθμίσεων ή εξόδων, δεν υπολογίζει συνεπείας ή κακά ενδεχόμενα εναντίον του, διότι αι αποφάσεις του, τας περισσοτέρας φοράς είναι εμπνεύσεις της στιγμής. Είναι ανήρ συναισθηματικός, υποκείμενος εις τας επιρροάς, αλλά και τρέφει υψηλήν συνείδησιν της αποστολής του. Το πάθος του προς κυριαρχίαν υποστηρίζεται και τρόπον τινά τρέφεται από την συνείδησιν του καθήκοντος και από την εμπιστοσύνην εις τον προορισμό του". (J.R. Palangue).
Ο Μ. Κωνσταντίνος, κατά τον μακαριστόν καθηγητήν της Φιλοσοφίας, Πανεπ. Θεσσαλονίκης, Βασ. Τατάκη "βιώνε μια ασίγαστη φωνή μέσα του, ότι πορεύεται προς έναν έτερον βίον - αιώνιον - ανώτερον και υπερλαμπρότερον μιας επίγειας Βασιλικής Πορφύρας και Ενός αξιώματος Βασιλικού τίτλου: Pontifex Maximus (Μέγας Αρχιερεύς).
γ) Θρησκευτική προσωπικότητα: Τον Φεβρουάριο του 313, ο Κωνσταντίνος συναντήθηκε με τον Λικίνιον στα Μεδιόλανα, όπου τελέστηκαν οι γάμοι του Λικινίου με την Κωνσταντίαν (αδελφή του Μ. Κωνσταντίνου) και αποφασίστηκε το λεγόμενον "έδικτον του Μεδιολάνου" (δηλ. το διάταγμα περί ελευθερίας ανεξιθρησκίας, όλων των θρησκειών). Οι Χριστιανοί, ελεύθεροι και αυτοί να λατρεύουν και προσκυνούν τον Θεόν τους, δίχως τον στραγγαλισμό, πλέον, της άνωθεν δοθείσης ελευθερίας των! Ο Λικίνιος όμως παραβίασε την συμφωνίαν και το 321 επανέλαβε τους λυσσώδεις διωγμούς του κατά των Χριστιανών. Νικήθηκε από τον Μ. Κωνσταντίνο κατά κράτος: 1) Στην Ανδριανούπολη (3 Ιουλίου 323 και 2) Χρυσούπολιν της Μ. Ασίας (18 Σεπτεμβρίου 323).
Αποκλείστηκε στην Νικομήδεια. Μεσολάβησε η Κωνσταντία και ο Κωνσταντίνος υποσχέθηκε χάριν. Αλλά μυστικές συμφωνίες με τους βαρβάρους έδωσαν αφορμή στον Κωνσταντίνο να διατάξει τον θάνατόν του (324). Ετσι, ύστερα από 40 χρόνια πολέμους και διαιρέσεις ο Κωνσταντίνος έμεινε μοναδικός Αυτοκράτορας, Ανατολής και Δύσης.
Ολοι οι νόμοι του, διατάγματα και ενέργειές του για μια ειρηνικήν Αυτοκρατορία απέβλεπαν στην εν ελευθερία επικράτησιν της Χριστιανικής Πίστης, δίχως να προκαλεί και ερεθίζει την ειδωλολατρία.
1) 3-7-321 καθόρισε την Αργία της Κυριακής.
2) Οι Εκκλησίες κηρύσσονται ικανές να δέχονται διαθήκες.
3) Επί της αποφάσεως των επισκόπων δεν χωρεί έκκλησις εις την πολιτικήν δικαιοσύνην.
4) Το 325 παρευρέθηκε στην εν Νικαία Α' Οικουμενική Σύνοδο η οποία εθέσπισε το "ομοούσιον" του Υιού και Λόγου του Θεού Κ.Η.Ι. Χριστού με τον Πατέρα, την ημέραν εορτασμού του Πάσχα και τα 7 πρώτα άρθρα του Συμβόλου της Πίστεως. Αναθεμάτισε δε τον Άρειον αιρεσιάρχην και τους οπαδούς του επισκόπους.
5) Διέταξε την εξορίαν του Αρείου, που δεν ήθελε να πειθαρχήσει στην απόφαση της Συνόδου.
6) Η μητέρα του στάλθηκε στα Ιεροσόλυμα, όπου ανακάλυψε τον Τίμιο Σταυρό του Κυρίου μας.
7) Στα Ιεροσόλυμα ίδρυσε τρεις Ιερούς Ναούς: Αναστάσεως - Γεννήσεως στη Βηθλεέμ - Αναλήψεως στο Όρος των Ελαιών, Κοιμήσεως στη Γεθσημανή.
8) Κατά τον Ιστορικό Σωζόμενο, ύστερα από όραμα, που είδε από το Θεό, προτίμησε, ως κατάλληλη τοποθεσία για τη νέα πρωτεύουσα - Κωνσταντινούπολη- το Βυζάντιο. Εθεσε θεμέλιο λίθο, 26 Νοεμβρίου 326, και στις 11 Μαΐου 330, γιορτάστηκαν τα εγκαίνια της Νέας Ρώμης, που πήρε το όνομά του, Κωνσταντινούπολη και αφιερώθηκε στην προστασία της Υπεραγίας Θεοτόκου. Στη Νέα Πρωτεύουσα έκτισε τον Κύριο Ναό, των Αγίων Αποστόλων, στον οποίο και εναποτέθηκαν τα σκηνώματά τους (Μ. Κωνσταντίνου και Ελένης).
Στο Φόρουμ (μεγάλη πλατεία της Κωνσταντινουπόλεως), τοποθέτησε δύο στήλες "Ελένης και Κων/νου" και στο μέσο αυτών ένα σταυρό με την επιγραφή: "Εις Άγιος εις Κύριος, Ιησούς Χριστός, εις δόξαν Θεού Πατρός Αμήν".
Ο Μ. Κωνσταντίνος προαισθάνθηκε τον θάνατό του, κατά τον Ιστορικόν Ευσέβειον Καισαρείας Παλαιστίνης και στη Νικομήδεια μετά το Πάσχα του 337 κάλεσε όλους τους επισκέπτες και εξομολογούμενος παρέδωσε το πνεύμα του, με τα εξής λόγια, αφού πρώτα απεκδύθηκε την βασιλική πορφύρα και ενδύθηκε λευκόν χιτώνα: "Τώρα ήλθε η ώρα να λουσθώ κι εγώ με τον βυθισμό μου στη δεξαμενή της παλιγεννεσίας για να λάβω τον σωτήριον φωτισμόν και Χρισμόν του Αγίου Πνεύματος εις άφεσιν αμαρτιών και εις ζωήν αιώνιον. Κι αν ο Θεός θελήσει να ζήσω λίγο ακόμη, θα προσπαθήσω να μην τον ξανασταυρώσω με τις πράξεις μου, υπακούοντας στο θέλημά Του προς δόξαν του Ονόματός Του". Τον εβάπτισε ο Ευσέβειος, επίσκοπος Νικομηδείας, ξάπλωσε με τον λευκό του χιτώνα στο κρεβάτι και παρέδωσε το πνεύμα του...
Η συνείδηση της Εκκλησίας τον έκρινε, στην εποχή που έζησε και έδρασε ως ο πρώτος Χριστιανός Βασιλιάς, εποχή ειδωλολατρικής θηριομαχίας, σοδομισμού και σαρκολατρικής αθεΐας. Τον έκρινε δημοκρατικά, όχι με κανόνες Παπικού αλαθήτου της Δύσεως και τον κατέταξε στον χώρο των Αγίων, ονομάζοντάς τον Ισαπόστολο.
"Του Σταυρού σου τον τύπον εν ουρανώ θεασάμενος, και ως ο Παύλος την κλήσιν ουκ εξ ανθρώπων δεξάμενος, ο εν βασιλεύσιν Απόστολός σου Κύριε, βασιλεύουσαν πόλιν τη χειρί σου παρέθετο, ην (την οποία) περίσωζε δια παντός εν ειρήνη, πρεσβείας της Θεοτόκου, μόνε Φιλάνθρωπε".
Διά Πρεσβειών "... των θεοστέπτων και ισαποστόλων Βασιλέων, Κωνσταντίνου και Ελένη, Χριστέ ο Θεός, ελέησον και σώσον ημάς, Αμήν.
