Από τη Ρίτα Μωυσή
Aισιοδοξία και θετική ενέργεια διακατέχει όποιον διαβάσει την ιστορία της Αλίζας Χερτζ - Σόμερ, μιας πολύ επιτυχημένης πιανίστριας, που οδηγήθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης και επέζησε χάρη στο εξαιρετικό της ταλέντο στο πιάνο. Οι Ναζί την χρειάζονταν για να τους ψυχαγωγεί παίζοντας πιάνο, αλλά και να συμμετάσχει σε φιλμ-προπαγάνδα, που γύριζαν για τα μάτια του κόσμου.
H Αλίζα Χέρτζ γεννήθηκε στην Πράγα το 1903. Ο πατέρας της ήταν έμπορος και η μητέρα της γυναίκα με υψηλή μόρφωση. Από πολύ μικρή, η Αλίζα και τα 4 αδέλφια της, έβλεπαν στο σαλόνι του σπιτιού τους συγγραφείς, συνθέτες και φιλόσοφους.
Πήρε τα πρώτα της μαθήματα στο πιάνο από τη μεγαλύτερη αδερφή της και επιδόθηκε σ’ αυτό με τόσο ταλέντο και επιμέλεια που πιανίστες φίλοι της οικογένειας την ενθάρρυναν να κάνει καριέρα ως μουσικός. Έτσι, σε ηλικία 12 ετών, άρχισε τις μουσικές της σπουδές στην Γερμανική Ακαδημία Μουσικής της Πράγας και αποφοίτησε στα 16 της.
Το 1931 παντρεύτηκε τον επιχειρηματία και ερασιτέχνη μουσικό Λέοπολντ Σόμερ και απέκτησε μαζί του ένα γιο. Έδωσε πολλά ρεσιτάλ και απέκτησε φήμη σπουδαίας μουσικού σε όλη την Ευρώπη, μέχρι το 1942, που οι Ναζί κατέλαβαν την Πράγα και η ζωή της άλλαξε. Επειδή ήταν Εβραία, της απαγορεύτηκε να κυκλοφορεί δημόσια, να συναναστρέφεται με άλλους συναδέλφους της και να διδάσκει σε μη Εβραίους μαθητές.
Πολλά μέλη της οικογένειάς της και φίλοι της μετανάστευσαν στο Ισραήλ (τότε Παλαιστίνη) για να σωθούν, αλλά η Αλίζα έμεινε στην Πράγα, για να φροντίζει την άρρωστη μητέρα της. Οι δύο γυναίκες είχαν την τύχη όλων των ομοθρήσκων τους. Τις συνέλαβαν οι Γερμανοί και τις οδήγησαν σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης, όπου η μητέρα της θανατώθηκε αμέσως. Τον Ιούλιο του 1943 η Αλίζα μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο Τερέζισταντ, μαζί με τον άντρα της και τον γιο της, που ήταν τότε 5,5 ετών. Στη συνέχεια ο άντρας της στάλθηκε στο Άουσβιτς και από εκεί στο Νταχάου, όπου πέθανε από τύφο, έξι βδομάδες πριν από την απελευθέρωση του στρατοπέδου.
Η Αλίζα στο στρατόπεδο Τερέζισταντ έπαιξε σε παραπάνω από 100 κονσέρτα, μαζί με άλλους μουσικούς, για τους αιχμαλώτους και τους φρουρούς. Αναφέρει για τις «παραστάσεις» στο στρατόπεδο: «Έπρεπε να παίζουμε γιατί ο Ερυθρός Σταυρός ερχόταν τρεις φορές το χρόνο και οι Γερμανοί ήθελαν να δείξουν στους εκπροσώπους του, ότι η κατάσταση των Εβραίων στο στρατόπεδο ήταν καλή. Όποτε μάθαινα ότι είχα συναυλία, ήμουνα χαρούμενη. Δίναμε παράσταση σε ένα ακροατήριο από απελπισμένους, άρρωστους και πεινασμένους ανθρώπους. Ζούσαν για τη μουσική. Ήταν σαν τροφή γι’ αυτούς».
Tο στρατόπεδο απελευθερώθηκε το 1945 και η Αλίζα με το γιο της Ραφαήλ γύρισαν στην Πράγα Ο γιος της Αλίζας ήταν ένα από τα ελάχιστα παιδιά που επέζησαν στο Τερέζισταντ. «Καθόμουν στο έδαφος με το γιο μου και γελούσα. Με έβλεπε να γελάω. Δεν φοβόταν. Ένοιωθε ασφάλεια. Πώς μπορεί ένα παιδί να μη γελάει, όταν γελάει η μαμά του;»
Το 1949 μετανάστευσαν στο Ισραήλ για να ανταμώσουν με την οικογένειά της. Για τα επόμενα 40 χρόνια η Αλίζα εργαζόταν σαν καθηγήτρια μουσικής στη Μουσική Ακαδημία του Ισραήλ. Το 1986, με τον γιο της πάντα, εγκαταστάθηκαν στο Λονδίνο. Ο γιος της, ένας καταξιωμένος τσελίστας και μαέστρος πέθανε σε ηλικία 64 ετών.
Στο Λονδίνο η Αλίζα έμενε σε ένα διαμέρισμα ενός δωματίου, κοντά στην οικογένεια του γιου της και συνέχισε να εξασκείται στο πιάνο τρεις ώρες την ημέρα. Σε ηλικία 104 ετών έγραψε βιβλίο με τίτλο: «Ο κήπος της Εδέμ στην Κόλαση».
Σε κάθε ευκαιρία τόνιζε τη σταθερή πίστη της στη δύναμη της μουσικής: «Στο στρατόπεδο η μουσική ήταν το φαγητό μας. H μουσική μας κράτησε ζωντανούς. Ακόμα με κρατάει ζωντανή. Θα πρέπει να ευγνωμονούμε όλους αυτούς, που με τη μουσική τους μας έδωσαν ομορφιά, μας έκαναν χαρούμενους. Είμαι Εβραία, αλλά η θρησκεία μου είναι…. ο Μπετόβεν».
Τον Φεβρουάριο του 2012, σε ηλικία 108 χρονών, έδωσε συνέντευξη στον δημοσιογράφο Άντονυ Ρόμπινς και είπε μεταξύ άλλων: «Η αισιοδοξία ήταν το κλειδί για την επιβίωσή μου. Γεννήθηκα αισιόδοξη και πάντα γελούσα, από την αρχή της ζωής μου. Νόσησα από καρκίνο στα 83 μου, εγχειρίστηκα και είμαι ακόμα ζωντανή. Κοιτάζω πάντα τα καλά… Ξέρω ποια είναι τα άσχημα, αλλά κοιτάζω τα καλά. Ποτέ δεν μίσησα τους ανθρώπους για αυτά που έκαναν στο στρατόπεδο. Το μίσος τρώει την ψυχή αυτού που μισεί, όχι αυτού που μισείται… Όλοι μας, μερικές φορές, είμαστε κακοί..»
Η Αλίζα Χερτζ-Σόμερ πέθανε το Φεβρουάριο του 2014 σε ηλικία 110 ετών. Ήταν η μεγαλύτερη σε ηλικία επιβιώσασα όμηρος στρατοπέδου.
