Η βία κατά των γυναικών είναι ένα πρόβλημα που διαπερνά όλους τους πολιτισμούς, όλες τις χώρες, όλες τις κοινωνίες, ανεξάρτητα από έθιμα ή παραδόσεις, κοινωνική τάξη, μόρφωση, επίπεδο υγείας. Αναγνωρίζεται πλέον ως έγκλημα με άμεσες κι έμμεσες επιπτώσεις, τόσο για τις γυναίκες όσο και για την κοινωνία.
Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, με απόφασή της στις 17 Δεκεμβρίου 1999, ανακήρυξε την 25η Νοεμβρίου ως Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών για να αναδείξει ένα σημαντικό πρόβλημα με παγκόσμια διάσταση.
Στη Λάρισα τα τελευταία χρόνια λειτουργεί το Συμβουλευτικό Κέντρο της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων το οποίο εντάσσεται σε Δίκτυο 61 δομών για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών σε περιφερειακό επίπεδο.
«Η βία κατά των γυναικών αποτελεί ένα παγκόσμιο φαινόμενο διαδεδομένο σε όλες τις κοινωνίες, ανεξάρτητα από το επίπεδο ανάπτυξης, τον πολιτισμό ή τη θρησκεία και συναντάται τόσο στον δημόσιο χώρο (βία γενικά μέσα στην κοινωνία - βιασμός, σεξουαλική παρενόχληση, σωματεμπορία- trafficking) όσο και στον ιδιωτικό χώρο μέσα στην οικογένεια – από σύζυγο/σύντροφο ή άλλο μέλος της οικογενείας», αναφέρουν οι σύμβουλοι νομικής στήριξης του Κέντρου στη Λάρισα στο οποίο μπορούν να απευθύνονται οι γυναίκες που αναζητούν βοήθεια. Μάλιστα συμπληρώνουν ότι «στα τρία χρόνια λειτουργίας του Συμβουλευτικού Κέντρου, διαφαίνεται ότι η πλειονότητα των γυναικών που απευθύνθηκε σε αυτό είναι θύματα ενδο-οικογενειακής βίας από τον σύντροφό τους. Μέχρι σήμερα, το Συμβουλευτικό Κέντρο, έχει υποδεχθεί και υποστηρίξει συνολικά, 393 γυναίκες-θύματα βίας που είτε έχουν παρουσιαστεί αυτοπροσώπως στο κέντρο, είτε έχουν εξυπηρετηθεί τηλεφωνικά. Οι σύμβουλοι έχουν πραγματοποιήσει περίπου 1000 συνεδρίες».
Αναλυτικότερα ως προς το είδος βίας η συντριπτική πλειονότητα των γυναικών ήταν θύματα ενδοοικογενειακής βίας, όλων των μορφών. Η βία προερχόταν από τους συζύγους, τους συντρόφους, ή συγγενικά πρόσωπα του εγγύς περιβάλλοντος όπως για παράδειγμα αδελφός, θείος, πατριός. Ως προς την ηλικιακή κατάσταση επισκέφθηκαν το Συμβουλευτικό Κέντρο ενήλικες γυναίκες από 18 έως 85 ετών. Ως προς το εκπαιδευτικό και κοινωνικοοικονομικό επίπεδο απευθύνθηκαν γυναίκες όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης, οι οποίες προέρχονταν από όλα τα οικονομικά και κοινωνικά στρώματα.
Ως προς τα αιτήματά τους ζητήθηκε κοινωνική, ψυχολογική και νομική στήριξη, και για αιτήματα, πέραν των αρμοδιοτήτων του Συμβουλευτικού Κέντρου, παραπέμφθηκαν από τις συμβούλους σε αντίστοιχες υπηρεσίες της περιοχής.
ΜΟΡΦΕΣ ΒΙΑΣ
Οι κύριες και συνηθέστερες μορφές της είναι η σωματική, η ψυχολογική, η σεξουαλική βία και η οικονομική αποστέρηση. Βίαιη συμπεριφορά μπορεί να εκδηλωθεί σε όλα τα στάδια μιας σχέσης και οι συνέπειές της αφορούν τόσο στις γυναίκες όσο και τα παιδιά. «Σε πολλές, μάλιστα, περιπτώσεις οι γυναίκες αναφέρουν ότι ο δράστης έγινε πιο βίαιος κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης», υποστηρίζουν οι υπεύθυνοι του Συμβουλευτικού Κέντρου.
Η βία που ασκείται από τους άνδρες εκφράζεται από μια σειρά ενεργειών όπως είναι εξυβρίσεις, απειλές, προσβολές προσωπικότητας, ταπεινώσεις, σωματική βία, οικονομική αποστέρηση, κοινωνική απομόνωση οι οποίες αποσκοπούν στον έλεγχο των γυναικών.
«Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας, ότι οι άνδρες που κακοποιούν δεν είναι άτομα με ψυχολογική πάθηση, ούτε άλλοι παράγοντες όπως το αλκοόλ, η χαμηλή κοινωνική - οικονομική τάξη ή η ανεργία τους ωθούν σε βίαιη συμπεριφορά» τονίζουν οι σύμβουλοι Νομικής Στήριξης «οι προαναφερόμενοι παράγοντες μπορεί να συναντώνται σε μεγαλύτερο βαθμό σε βίαιους άνδρες, αλλά δεν αποτελούν αποφασιστικούς παράγοντες για την άσκηση της βίας».
Τα κοινά χαρακτηριστικά των δραστών ενδοοικογενειακής βίας περιγράφονται ως εξής:
-Βιώνουν έντονες ματαιώσεις και άγχος σχετικά με την αυτονομία της συντρόφου/συζύγου. Έτσι περιορίζουν την αυτονομία της, περιορισμός εντός του σπιτιού, απαγόρευση εργασίας και συνεπώς οικονομικής ανεξαρτησίας.
-Εκδηλώνουν έντονα συναισθήματα ζήλιας ως προς τη σύντροφο/σύζυγο.
-Έχουν έντονο αίσθημα χαμηλής αυτοεκτίμησης, που προέρχεται από την αδυναμία που βιώνουν σε άλλους τομείς της ζωής τους. Η χρήση βίας σε βάρος της γυναίκας τους παρέχει ικανοποίηση λόγω της αντικατάστασης του αισθήματος χαμηλής αυτο-εκτίμησης.
-Πολλοί άνδρες, επίσης, ασκούν ενδοοικογενειακή βία προκειμένου να αντισταθμίσουν το συναίσθημα έντονου άγχους, θυμού και καταπίεσης που βιώνουν στο εργασιακό τους περιβάλλον. Έτσι επανακτούν την αυτοεκτίμησή τους και την αίσθηση σημαντικότητάς τους που προσβάλλεται στον επαγγελματικό τους χώρο.
-Έχουν χαμηλή προσαρμοστικότητα και ικανότητα επίλυσης προβλημάτων.
-Έχουν εσωτερικεύσει πρότυπα βίας που αναπαράγονται στη συγκεκριμένη κοινωνία, καθώς η βία θεσμοθετείται μέσω συγκεκριμένων κοινωνικών πρακτικών. Έτσι, πολλοί άνδρες που εκδηλώνουν επιθετική συμπεριφορά προς τις συντρόφους/ συζύγους τους, θεωρούν την εν λόγω συμπεριφορά αποδεκτή.
Ο κίνδυνος του κοινωνικού στιγματισμού δεν οδηγεί τις γυναίκες εκτός σπιτιού. Παρά την άσκηση βίας και σύμφωνα με τους ειδικούς οι γυναίκες δεν εγκαταλείπουν την οικία. Δεν φεύγει από αυτή τη σχέση. «Όταν ένα άτομο υφίσταται ενδοοικογενειακή βία μετατρέπεται σε θύμα, αποκτά αίσθημα αδυναμίας και τελικά παραμένει στη βίαιη σχέση. Ο κίνδυνος του κοινωνικού στιγματισμού, η θεώρηση της συζυγικής/συντροφικής βίας ως “οικογενειακή υπόθεση”, αλλά και τα στερεότυπα για τους ρόλους των φύλων συντείνουν στη διατήρηση της μυστικότητας και σιωπής και μπορεί να αποθαρρύνουν τη γυναίκα από την αναζήτηση υποστήριξης».
Σε γενικές γραμμές η ύπαρξη ενός δικτύου δομών με παροχή δωρεάν υποστηρικτικών υπηρεσιών, αλλά και η υποστήριξη του οικογενειακού και κοινωνικού περιβάλλοντος διευκολύνει τη γυναίκα να λάβει και να υλοποιήσει αποφάσεις που θα συμβάλουν στην ασφαλή απεμπλοκή της από τη βίαιη σχέση. Το πρώτο και ίσως πιο σημαντικό βήμα για να αντιμετωπίσει μια γυναίκα τη βία που υφίσταται είναι να μιλήσει για αυτό που της συμβαίνει, ώστε να λάβει την κατάλληλη υποστήριξη από εξειδικευμένους επαγγελματίες, να ενδυναμωθεί για να αντιμετωπίσει μια τέτοια κατάσταση και να ενημερωθεί για τα δικαιώματά της.
Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΗΣ ΒΙΑΣ
«Σύμφωνα με τη Lenore Walker, η ενδοοικογενειακή βία λειτουργεί μέσω ενός κυκλικού μηχανισμού ο οποίος είναι περιοδικός. Δηλαδή, τα θύματα δεν κακοποιούνται συνέχεια ούτε σε τυχαία χρονικά διαστήματα, αλλά υπάρχει ένας καθορισμένος κύκλος συμβάντων με τρεις διακριτές φάσεις: τη δημιουργία έντασης, την έκρηξη και την περίοδο συμφιλίωσης. Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση η βία στη σχέση ή στην οικογένεια συνήθως κλιμακώνεται με το πέρασμα του χρόνου, τόσο σε συχνότητα, όσο και σε σοβαρότητα», αναφέρουν οι εκπρόσωποι του Συμβουλευτικού Κέντρου.
Όπως δείχνουν τα στοιχεία μία στις τρεις γυναίκες θα υποστεί σωματική και ψυχολογική βία από τον σύντροφο της, ενώ μία στις πέντε θα πέσει θύμα βιασμού ή απόπειρας βιασμού κάποια στιγμή στη ζωή της.
Το Συμβουλευτικό Κέντρο Λάρισας παρέχει δωρεάν υπηρεσίες συμβουλευτικής στήριξης σε γυναίκες θύματα βίας, καθώς και σε όσες υφίστανται πολλαπλές διακρίσεις από εξειδικευμένο προσωπικό (ψυχολόγο, κοινωνικό λειτουργό, νομικό). Οι υπηρεσίες καλύπτονται από το απόρρητο της συμβουλευτικής.
Πιο συγκεκριμένα, οι παρεχόμενες υπηρεσίες αφορούν στα ακόλουθα:
Ενημέρωση και εξειδικευμένη πληροφόρηση. Νομική συμβουλευτική και πληροφόρηση για τα δικαιώματα των γυναικών, τους σχετικούς νόμους, τις απαιτούμενες διαδικασίες για την υποβολή μήνυσης, καταγγελίας, κ.ά. Ψυχοκοινωνική συμβουλευτική (εξειδικευμένη στήριξη των γυναικών με την οπτική του φύλου). Συνεργασία/δικτύωση με άλλες υπηρεσίες και παραπομπή των γυναικών σε ξενώνες, στις αστυνομικές και εισαγγελικές αρχές, στο δικαστήριο, σε νοσοκομεία, σε φορείς αρμόδιους για προνοιακά και άλλα επιδόματα, σε φορείς απασχόλησης, προστασίας και υποστήριξης παιδιών.
Το Συμβουλευτικό Κέντρο βρίσκεται επί της οδού Γαληνού αριθ. 4 στη Λάρισα και λειτουργεί καθημερινά από Δευτέρα έως και Παρασκευή από τις 08.00 έως τις 16.00. Το τηλ. επικοινωνίας είναι το 2410 535840 και το email: larisa@isotita.gr.
Ζωή Παρμάκη
