Από την Ελένη Ξυνοπούλου
Τα τελευταία χρόνια τα θέματα της ισότητας των φύλων έχουν πρωτεύουσα θέση στις ευρωπαϊκές στρατηγικές και παροτρύνουν τα κράτη μέλη της Ε.Ε να εργαστούν ουσιαστικά και πρακτικά για την προώθησή τους. Ωστόσο, το ζήτημα της ισότητας αντρών και γυναικών είναι αρκετά πολύπλοκο, αφού έχει διαφανεί ότι δεν αρκεί η υιοθέτηση ενός πρωτοποριακού νομοθετικού πλαισίου, αλλά χρειάζεται ταυτόχρονα μεγάλη προσπάθεια για να αλλάξουν νοοτροπίες, αντιλήψεις και στερεότυπα που διαιωνίζουν το πρόβλημα και κατά συνέπεια τις ανισότητες μεταξύ των δυο φύλων.
Πολλές μελέτες τα τελευταία χρόνια έχουν ως θέμα τους τις διακρίσεις που υφίστανται οι γυναίκες σε τομείς, όπως η πολιτική, η εργασία, ο συνδικαλισμός, η οικονομία, η εκπαίδευση, αλλά και τις έμφυλες διακρίσεις που συντηρούνται μέσα στην ίδια την οικογένεια και αποτελούν εμπόδιο στην προώθηση των γυναικών στη δημόσια ζωή.
Επιπρόσθετα διατυπώνονται προτάσεις για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων και προβλημάτων στην οικογενειακή, επαγγελματική ζωή και εξέλιξη των γυναικών και προτάσεις για επίλυση προβλημάτων και άρση των εμποδίων με στόχο τη βελτίωση της υφιστάμενης κατάστασης.
Σύμφωνα με το Sabadell (2003), ο φεμινισμός διανύει σήμερα μια τρίτη ιστορική φάση που χαρακτηρίζεται από τρία στοιχεία:
- Πρώτον, την εντυπωσιακή αύξηση των κοινωνικών πρωτοβουλιών που ασχολούνται με φεμινιστικά ζητήματα (Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, Ομάδες Αυτοβοήθειας).
- Δεύτερον, τη θεσμική υιοθέτηση και ικανοποίηση φεμινιστικών αιτημάτων (κρατικά προγράμματα βοήθειας για γυναίκες, υπουργεία και υπηρεσίες για την ισότητα των φύλων, affirmative actions).
- Τρίτον, την εντυπωσιακή διάδοση των φεμινιστικών προβληματικών στον ακαδημαϊκό χώρο («γυναικείες σπουδές», ακόμη και σε παραδοσιακά συντηρητικούς χώρους, όπως η νομική και η ιατρική).
Ο ρόλος βεβαίως των γυναικών στην κοινωνία συνεχώς αλλάζει στις περισσότερες χώρες του Δυτικού κόσμου. Οι οικονομικές πιέσεις από τον πληθωρισμό, η επιρροή του γυναικείου κινήματος και η ψυχολογική επιρροή της ανάγκης να αναπτύξουν την ατομική τους ταυτότητα, ενθαρρύνουν τις γυναίκες να αναλάβουν πιο ενεργό ρόλο εκτός του σπιτιού, να κυνηγήσουν καριέρα ή εκπαίδευση ή να συμμετάσχουν ευρύτερα στην κοινωνία.
Σημαντική θέση κατέχουν γυναίκες σε θέση στελεχών εκπαίδευσης.
Οι γυναίκες αποτελούν το 100% των σχολικών συμβούλων της προσχολικής αγωγής, κάτι που θεωρείται αναμενόμενο μια και η πρόσβαση των αγοριών στα Παιδαγωγικά Τμήματα Νηπιαγωγών θεσμοθετήθηκε μόλις στις αρχές της δεκαετίας του 1980.
H Χατζηπαναγιώτου (1997) µε στοιχεία της Ε.Σ.Υ.Ε (Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδας) για το σχολικό έτος 1990-91 αναφέρει ότι οι γυναίκες εκπαιδευτικοί αντιπροσωπεύουν το 59% του συνόλου των εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιων και Δευτεροβάθμιων σχολείων, αλλά κατέχουν μόλις το 16% των διευθυντικών θέσεων στις σχολικές μονάδες.
Χρειαζόμαστε περισσότερες γυναίκες ηγέτες;
Όλο και περισσότερα ερευνητικά στοιχεία αποδεικνύουν ότι οι επιχειρήσεις ευημερούν όταν σε αυτές υπάρχει μεγαλύτερη ισότητα μεταξύ των φύλων. Για παράδειγμα:
1. Μια αναφορά της Sodexo βρίσκει ότι οι επιχειρήσεις που τα Διοικητικά τους Συμβούλια αποτελούνται κατά το ένα τρίτο (1/3) ή και παραπάνω από γυναίκες έχουν κατά μέσο όρο 42% υψηλότερα κέρδη και 52% υψηλότερες μετοχικές αποδόσεις (Sunday Times, 29 Σεπτ 2013).
2. Μια έρευνα του 2012 από το Credit Suisse Research Institute μέτρησε την πορεία των τιμών των μετοχών σε 2360 επιχειρήσεις και βρήκε ότι "θα ήταν καλύτερο να επενδύαμε κατά μέσο όρο σε εταιρείες που έχουν γυναίκες στα Διοικητικά τους Συμβούλια παρά σε αυτές που δεν έχουν".
3. Σε μια αναφορά τον Σεπτέμβριο του 2013, το Centre for Talent Innovation της Νέας Υόρκης ανακάλυψε ότι οι εταιρείες με την μεγαλύτερη πληθυσμιακή ποικιλομορφία είναι κατά 70% πιθανότερο να κατακτήσουν νέες αγορές και κατά 45% πιθανότερο να βελτιώσουν το μερίδιο αγοράς τους.
4. Οι γυναίκες είναι καλοί ηγέτες. Σε μία μελέτη με συμμετέχοντες πάνω από 7000 στελέχη , οι γυναίκες ξεπέρασαν σε σκορ τους άνδρες σε 12 από τα 16 βασικά ηγετικά χαρακτηριστικά. Όσο πιο ιεραρχικά υψηλός ο ρόλος, τόσο μεγαλύτερο το άνοιγμα της ψαλίδας. Ξεπέρασαν τους άνδρες στα εξής:
* Ανάληψη πρωτοβουλιών
* Προσωπική ανάπτυξη
* Επίδειξη ακεραιότητας και ειλικρίνειας
* Πάθος για παραγωγή αποτελεσμάτων
* Ανάπτυξη τρίτων
* Έμπνευση και παρακίνηση τρίτων
* Οικοδόμηση σχέσεων
* Ικανότητες συνεργασίας και ομαδικότητα
* Μεγαλεπήβολη στοχοθέτηση
* Μάχη υπέρ της αλλαγής
* Επίλυση και ανάλυση προβλημάτων
* Δυναμική επικοινωνία
Είναι ενδεικτικό ότι σε επίπεδο Ε.Ε., οι γυναίκες:
Βασικός σκοπός της ευρωπαϊκής πολιτικής για την ισότητα των φύλων κατά την επόμενη πενταετία πρέπει να είναι η ανάπτυξη αποτελεσματικών και συνεκτικών στρατηγικών με τις οποίες θα εξαλειφθεί κάθε μορφή διακρίσεων σε βάρος των γυναικών και των ανδρών, όσο πολύμορφες και αν είναι.
Γυναίκες και άνδρες πρέπει να μπορούν να είναι βέβαιοι ότι δεν θα περιέρχονται σε μειονεκτική θέση λόγω εθνικής καταγωγής, κοινωνικής τάξης, γενετήσιου προσανατολισμού, ταυτότητας φύλου, αναπηρίας, θρησκείας, ιθαγένειας ή ηλικίας. Εξάλλου, παρατηρείται επίσης μεγάλος βαθμός πολλαπλών διακρίσεων.
Όσο σημαντική πρόοδος κι αν σημειώθηκε, όσον αφορά την κοινωνική κατάσταση των γυναικών στα κράτη-μέλη, η ισότητα μεταξύ των ανδρών και γυναικών στην καθημερινή ζωή εξακολουθεί να υπονομεύεται από το γεγονός ότι γυναίκες και άντρες δεν απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα στην πράξη. Χρειάζεται να δοθεί σημασία στην ανάπτυξη μηχανισμών και δομών ή και στην ενίσχυση υφιστάμενων δομών, ώστε να βελτιωθεί η σημερινή κατάσταση που θέλει τις γυναίκες να ακολουθούν ή να μιμούνται τους άντρες, και να τους δοθεί η ευκαιρία να δείξουν τα ταλέντα και τις δεξιότητες τους.
* Η Ελένη Ξυνοπούλου είναι υπεύθυνη γυναικών ΝΟΔΕ Λάρισας.
