Για τους περιπατητές η Κέα είναι παράδεισος. Μονοπάτια, συνολικού μήκους 36 χιλιομέτρων από τα οποία το 65% είναι λιθόστρωτα, περιμένουν να αποκαλύψουν τη μυστική γοητεία της Κέας.
Τα περισσότερα καταλήγουν σε ερημικές ακρογιαλιές. Στους αρχαϊκούς χρόνους (7ος-6ος αιώνας), ιδρύονται στη Κέα, τέσσερις ανεξάρτητες πόλεις. Τα μονοπάτια ήταν μέρος του οδικού δικτύου που συνέδεε τις πόλεις-κράτη μεταξύ τους.
Σε όλες τις διαδρομές, υπάρχουν ξύλινες πινακίδες σήμανσης και προορισμού. 0 αριθμός της κάθε διαδρομής, αναγράφεται στην αφετηρία και κατά το μήκος της. (Το αρχαίο οδικό δίκτυο είναι μεγάλο, αλλά δεν έχουν χαρτογραφηθεί όλες οι διαδρομές).
Ιουλίδα - Λέων - Δοσωνάρι - Διασέλλι – Οτζιάς Μήκος: 5.100 μ.
Από την Ιουλίδα, (πρωτεύουσα του νησιού) ακολουθούμε την πινακίδα με την ένδειξη Λέων. Περνώντας μέσα από στεγάδια πρώτος σταθμός είναι ο Λέοντας. Πρόκειται για έναν βράχο, που πάνω του είναι σκαλισμένο ένα επιβλητικό λιοντάρι βυθισμένο στη μακαριότητα του, που ατενίζει την Ιουλίδα.
Ο Λέων, χρονολογείται από τα αρχαϊκά χρόνια και οι μύθοι γύρω από αυτόν είναι πολλοί. Συνεχίζοντας το μονοπάτι, θα φτάσουμε στην βρύση του Βενιαμίν που την συντροφεύει ένας υπεραιωνόβιος πλάτανος. Αφού ξεδιψάσουμε από το νερό της βρύσης θα αναζητήσουμε τη δροσιά του πλάτανου απολαμβάνοντας παράλληλα την μαγευτική θέα.
Στη συνέχεια παίρνουμε το δρόμο για το Δοσωνάρι, περπατώντας ανάμεσα σε βελανιδιές και αμυγδαλιές Μετά από λίγο θα δούμε τα πρώτα σπίτια του Οτζιά και περνώντας από το Διασέλλι καταλήγουμε στην παραλία του τουριστικού οικισμού Οτζιά.
Μονή Επισκοπής - Σωτήρα - Περαμεριά - Τρία Μαδερικά – Συκαμιά Μήκος: 4.450 μ.
Από την Ιουλίδα παίρνουμε τον επαρχιακό δρόμο προς τις Ανατολικές εξοχές της Τζιάς. Μετά από τρία χιλιόμετρα μπαίνουμε σε χωματόδρομο που μας οδηγεί στο μοναστήρι της Επισκοπής, σημαντικό βυζαντινό μνημείο. Ο ναός έχει χτιστεί σε πολλά σημεία του με αρχαίο δομικό υλικό. Από εδώ θα ξεκινήσουμε το οδοιπορικό μας.
Πρώτος σταθμός είναι η Σωτήρα και η πηγή της που βρίσκεται σε ένα τοπίο με πυκνή βλάστηση. Όλη η περιοχή είναι κατάφυτη από βελανιδιές. Εδώ βρίσκεται ένα από τα δρυοδάση της Κέας -από τα ελάχιστα δάση της βασιλικής δρυός, που έχουν μείνει στο Αιγαίο- και εμείς περνάμε μέσα από τμήμα του.
Επόμενος σταθμός είναι η τοποθεσία Τρία Μαδερικά. Από εδώ το τοπίο αλλάζει και γίνεται βραχώδες. Θα περπατήσουμε σε απότομη πλαγιά που στο τέλος θα μας αποζημιώσει αφού καταλήγει στην πανέμορφη αμμουδιά της Συκαμιάς. (Αυτή τη διαδρομή μπορούμε να την ξεκινήσουμε και από την Σωτήρα στην οποία μας οδηγεί ο επόμενος χωματόδρομος).
Ιουλίδα - Μεσαριά - Προφήτης Ηλίας - Αστρα - Ελληνικά - Άγιος Συμεών – Καρθαία Μήκος: 11.850 μ.
Αυτή η διαδρομή συνέδεε την αρχαία Ιουλίδα με την αρχαία Καρθαία και κινείται στην ενδοχώρα της Κέας. Περιπλέκεται με το σημερινό κεντρικό οδικό δίκτυο με το οποίο διασταυρώνεται σε τέσσερα σημεία. Μπορούμε να το περπατήσουμε από την αρχή ακολουθώντας τη σήμανση αλλά έχουμε και τη δυνατότητα να περιηγηθούμε στα εν μέρει τμήματά του σαν μικρές ολοκληρωμένες διαδρομές.
Αφετηρία είναι η Ιουλίδα. Ανηφορίζοντας το λιθόστρωτο μονοπάτι από την πλατεία, φτάνουμε στην πηγή Αγία Τριάδα. Μετά την πρώτη διασταύρωση με τον επαρχιακό δρόμο, το μονοπάτι συνεχίζει προς το σύμπλεγμα των παλιών ανεμόμυλων. Οι μύλοι αντιπροσωπεύουν την τοπική λαϊκή Αρχιτεκτονική. Ξανασυναντάμε τον επαρχιακό δρόμο μετά τον «παλιόμυλο» όπως το λένε οι ντόπιοι και συνεχίζουμε το μονοπάτι που θα μας. πάει προς τη περιοχή της Μεσαριάς και την όμορφη βρύση της. Στη περιοχή Γυριστή θα ξαναβγούμε στον επαρχιακό δρόμο, για να συνεχίσουμε στο μονοπάτι του Προφήτη Ηλία που οδηγεί στο ψηλότερο σημείο του νησιού.
Όλη η διαδρομή είναι λιθόστρωτη και περνάει μέσα από δρυοδάσος. Στο τέλος του μονοπατιού βγαίνουμε στον επαρχιακό δρόμο στη περιοχή Αστρά. Από εκεί θα περπατήσουμε 1700 μέτρα σε ασφαλτόδρομο ως την περιοχή Ελληνικά όπου ξύλινη ταμπέλα μας οδηγεί στο μονοπάτι που στο τέλος της διαδρομής θα καταλήξει στον αρχαιολογικό χώρο και την ακτή της Καρθαίας. Στον Άγιο Συμεών μπορούμε να ακολουθήσουμε εναλλακτικά τη διαδρομή 8 με προορισμό τον Αγιο Φίλιππο.
Αγ. Κωνσταντίνος Ιουλίδας - Μυλοπόταμος - Φλέα – Κορησσία Μήκος: 3.100 μ.
Από την ξακουστή βρύση του Ροκομένου (ο μύθος λέει ότι αν πιεις από το νερό της θα παντρευτείς Τζιώτη ή Τζιώτισα) που βρίσκεται στην έξοδο της Ιουλίδας κατηφορίζουμε προς Κορησσία.
Μετά από δύο χιλιόμετρα συναντάμε τον ναό του Αγίου Κωνσταντίνου και την ομώνυμη βρύση Από εδώ ξεκινάει το λιθόστρωτο μονοπάτι που βρίσκεται πάνω στα χνάρια του αρχαίου δρόμου Ιουλίδας Κορησσίας. Το μονοπάτι των Θεών καταλήγει στην κοιλάδα του Μυλοπόταμου, από στην οποία ρέει το νερό της Φλέας - πλούσια πηγή της Κέας.
Από εδώ μπορούμε να βγούμε στον κεντρικό δρόμο που μετά από δύο χιλιόμετρα καταλήγει στην Κορησσία. Εμείς όμως εισχωρούμε στην περιοχή της Φλέας για να ανακαλύψουμε τη τζιώτικη παράδοση περπατώντας στη γεμάτη κυπαρίσσια ποταμιά. Κατά μήκος του ρυακιού, είναι χτισμένοι 11 αλεστικοί νερόμυλοι.
Παλαιότερα, λειτουργούσαν όλο τον χρόνο και μαζί με τους ανεμόμυλους, άλεθαν σιτηρά και τροφοδοτούσαν με αλεύρι και ζωοτροφές τα χωριά. Οι νερόμυλοι είναι χαρακτηριστικά δείγματα Τζιώτικης αρχιτεκτονικής και αφομοιώνονται από το περιβάλλον. Οι περισσότεροι είναι εγκαταλελειμμένοι ενώ κάποιοι κατοικούνται.
Ελληνικά ή Αγ. Συμεών - Βρύσες - Άγιος Φίλιππος Μήκος: 4.300 μ.
Με αφετηρία τα Ελληνικά που απέχει 10,3 χιλιόμετρα από την Ιουλίδα ξεκινάμε το οδοιπορικό μας. Αν ξεκινήσουμε από τον Αγ. Συμεών η διαδρομή προς Άγιο Φίλιππο είναι συντομότερη. Από τον Άγιο Συμεών μπορούμε να ακολουθήσουμε και τη διαδρομή 3 προς Καρθαία.
Στα Ελληνικά σώζεται τμήμα αρχαίου πύργου (οι πύργοι χρησιμοποιούνταν ως παρατηρητήρια, για τον έλεγχο της περιοχής). Φτάνοντας στις Βρύσες θα δούμε πετρόχτιστες κατασκευές από τις οποίες περνάει το νερό ποτίζοντας τις γύρω καλλιέργειες. Η διαδρομή καταλήγει στην παρθένα αμμουδιά του Αγίου Φιλίππου.
Σταυρουδάκι-Πηγή Βαθυπόταμου-Καρθαία Μήκος 2.300 μ.
Το οδοιπορικό αυτό έχει αφετηρία τον οικισμό Σταυρουδάκι -17 χιλιόμετρα από την Ιουλίδα - Μετά από 400 περίπου μέτρα χωματόδρομου, θα συναντήσουμε το λιθόστρωτο μονοπάτι. Από κει, αφήνουμε τη σύγχρονη Κέα πίσω μας. Το φυσικό και ιστορικό τοπίο της διαδρομής, είναι από τα σημαντικότερα στις Κυκλάδες.
Προχωρώντας στο αρχαίο μονοπάτι, η πανίδα και η χλωρίδα της Κέας μας συστήνεται ενώ ακούμε να ρέει το νερό του Βαθυπόταμου. Στην κοιλάδα του, ανακαλύφθηκε το θέατρο και τμήμα του συστήματος υδροδότησης της πόλης. Όταν πια το μάτι μας έχει συνηθίσει την πυκνή βλάστηση είναι η στιγμή που φτάνουμε στο προορισμό μας. Μπροστά μας απλώνεται η θάλασσα...
Είναι οι Μικρές Πόλες, μοναχικές και επιβλητικές. Αφού ξαποστάσουμε στην "Παναγιά των Πολώ" και βουτήξουμε στα νερά που προστατεύουν αιώνες την πόλη, μπορούμε να αρχίσουμε την εξερεύνηση μας.
Στο νότιο άκρο της λοφοσειράς της Άσπρης Βίγλας βρίσκονται τα σημαντικότερα οικοδομήματα της πόλης: ο ναός της Αθηνάς και ο ναός του Απόλλωνα. Δύο ακόμη κτίσματα, το πρόπυλο και το κτήριο D, βρίσκονται στο άνδηρο του ναού της Αθηνάς.
Στα ανατολικά της Ακρόπολης, βρίσκεται το νεκροταφείο της πόλης. Στο σύνολο του αρχαιολογικού χώρου γίνονται σήμερα εργασίες ανάδειξης και συντήρησης.
Κατωμεριά- Καλοδούκα-Πηγή Βαθυποτάμου Μήκος 3.150 μ.
Ο οικισμός της Κατωμεριάς βρίσκεται στην ενδοχώρα του νησιού, εκεί που χτυπάει η καρδιά της Τζιάς. Πρόκειται για περιοχή φυσικού κάλλους και η διαδρομή συνδέεται με την ευρύτερο αρχαιολογικό χώρο της Καρθαίας. Φτάνοντας στη θέση Καλοδούκα θα δούμε την ομώνυμη πηγή, όπου διατηρούνται μέχρι σήμερα , αρχαία άνδηρα καλλιεργειών. Η πηγή Καλοδούκα και η πηγή του Βαθυποτάμου που θα συναντήσουμε πιο κάτω είναι αρχαίες πηγές τροφοδοσίας της πόλης της Καρθαίας.
Χαβουνά- Άγιος Ταξιάρχης –Πηγαδάκι- Καλησκιά- Καρθαία μήκος 1.700 μ.
Ο παραδοσιακός οικισμός Χαβουνά απέχει 18,5 χιλιόμετρα από την Ιουλίδα. Τα Χαβουνά ανήκαν στη χώρα της αρχαίας Καρθαίας και μέχρι σήμερα έχουν υποστεί ελάχιστες επεμβάσεις. Κατηφορίζοντας το λιθόστρωτο με οπτικό πεδίο προς τη θάλασσα, συναντάμε το εκκλησάκι του Αγίου Ταξιάρχη. Στο Πηγαδάκι, υπάρχουν ίχνη αγροκτήματος των κλασσικών χρόνων, με περίβολο και πύργους. Μετά από μισή ώρα περίπου θα δούμε μια παράκαμψη. Αν συνεχίσουμε τον κύριο δρόμο θα καταλήξουμε στο ρέμα του Βαθυπόταμου, όπου η διαδρομή ενώνεται με τις προηγούμενες. Αν ακολουθήσουμε την παράκαμψη θα φτάσουμε στην ερημική ακρογιαλιά της Καλησκιάς.
