Του Γιώργου Μακρή
«Ο συγγραφέας δεν είναι κάποιος που έζησε την κρίση, αλλά και τα προεόρτιά της, από τον καναπέ. Είναι ένας σοβαρός επαγγελματίας που βίωσε «από τα μέσα», την εποχή του μεγάλου φουσκώματος, όπως το αποκαλεί, το πάρτι που δεν αύξησε τις παραγωγικές δυνατότητες της χώρας αλλά μόνο την κατανάλωση και τις τσέπες κάποιων».
Αυτό επισημαίνει ο διευθυντής της εφημερίδας «Καθημερινή» κ. Αλέξης Παπαχελάς στον πρόλογο του βιβλίου του Λαρισαίου δημοσιογράφου της εφημερίδας κ. Γιάννη Παπαδογιάννη με τίτλο «Από το μεγάλο πάρτι στη χρεοκοπία. 2009-2015: Δημαγωγία και μοιραίες επιλογές» (μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος) το οποίο περιγράφει τη διαδρομή από το «λεφτά υπάρχουν» το 2009, στο «δεν συναινώ στο λάθος» το 2011 και στο «σκίσιμο των μνημονίων» το 2015.
Πρόκειται για το τρίτο βιβλίο του 41χρονου δημοσιογράφου, ο οποίος σπούδασε στο τμήμα Οικονομικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Πειραιά και από το 1999 εργάζεται στην «Καθημερινή». Ο κ. Γιάννης Παπαδογιάννης που έχει εργαστεί επίσης σε οικονομικές εφημερίδες, περιοδικά και ιστοσελίδες στο διαδίκτυο, θεωρείται από τους πλέον έγκυρους οικονομικούς συντάκτες της χώρας με ειδίκευση στο τραπεζικό ρεπορτάζ.
Με την ευκαιρία της έκδοσης του τρίτου βιβλίου του (τα δύο πρώτα τιτλοφορούνται «Η άνοδος και η πτώση του Homo Economicus-2012 και «Το άδοξο τέλος» - 2013) ο κ. Γιάννης Παπαδογιάννης μίλησε στην «Ε» για την ελληνική κρίση.
* Ακόμη ένα βιβλίο για την ελληνική κρίση. Τι είναι αυτό που συνεισφέρει στο αναγνωστικό κοινό και γενικότερα το δημόσιο διάλογο, τι το διαφοροποιεί από τα πολλά βιβλία που έχουν ήδη γραφεί για την κρίση;
-Με το βιβλίο προσπαθώ να προσεγγίσω σε ένα πολύ βασικό ερώτημα. Γιατί στην Ελλάδα η ύφεση ξεπέρασε το 25% -ποσοστό αδιανόητο για καιρό ειρήνης- ενώ στις άλλες χώρες της ΕΕ που δοκιμάστηκαν από την κρίση όπως η Κύπρος, η Πορτογαλία, η Ιταλία και η Ισπανία η ύφεση κινήθηκε γύρω στο 6% με 8%. Γιατί οι άλλοι μπήκαν σε μνημόνια μετά από εμάς και κατόρθωσαν να βγουν πολύ νωρίτερα; Γιατί ταλαιπωρούμαστε 7 χρόνια τώρα; Η μεγάλη διαφορά του βιβλίου είναι ότι περιγράφει τη μεγάλη οικονομική κρίση και την εξέλιξή της μέσα από τις επιλογές της ηγεσίας και του πολιτικού προσωπικού. Επίσης προσπαθώ να προσεγγίσω τις βαθύτερες αιτίες για το πώς φτάσαμε εδώ, να μας απειλούν δηλαδή με έξοδο από την Ε.Ε. Εν πολλοίς προσπαθώ να στοιχειοθετήσω κάτι που νομίζω ότι συμφωνούν πολλοί: ότι η κρίση δεν είναι οικονομική αλλά κυρίως πολιτική και κοινωνική.
* Τιτλοφορείτε το βιβλίο σας «Από το μεγάλο πάρτι στη χρεοκοπία». Προφανές το ερώτημα το οποίο απασχολεί και τον μέσο Έλληνα: Μπορούσε να αποφευχθεί η κρίση ή έστω να μην πάρει τις τεράστιες διαστάσεις που έλαβε; Ποια είναι η άποψή σας;
-Πιστεύω βαθιά ότι ενώ μια οικονομική κρίση ήταν αναπόφευκτο κάποια στιγμή να πλήξει τη χώρα μας –για λόγους όπως ο υπερδανεισμός, η κακοδιαχείριση κ.α.- ωστόσο την κατάρρευση που ακολούθησε μετά το 2009 θα μπορούσαμε κάλλιστα να την αποφύγουμε, αρκεί το πολιτικό σύστημα να έδειχνε μια στοιχειώδη ωριμότητα. Αυτό όμως που επικράτησε μετά το 2009 ήταν ένα παραλήρημα λαϊκισμού και δημαγωγίας που έριξε τον τόπο στα βράχια.
* Στο βιβλίο σας επισημαίνετε μεν ότι ευθύνονται πολλοί παράγοντες για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα η χώρα μας, όμως επιλέγετε να εστιάσετε στα του οίκου μας, στις ευθύνες του πολιτικού συστήματος και της ελληνικής κοινωνίας συνολικά. Ο κατά βάση απογοητευμένος, απελπισμένος, οργισμένος σήμερα μέσος Έλληνας εκτιμάτε ότι είναι σε θέση να επιλέξει τον δύσβατο δρόμο της αυτογνωσίας από τον εύκολο και προφανώς βολικό δρόμο της μετάθεσης ευθυνών στους άλλους;
-Ασφαλώς η εγχώρια κρίση χρέους αποτελεί μέρος της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους και συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με τις σοβαρές δομικές αδυναμίες και στρεβλώσεις της ευρωζώνης. Επιπλέον η «ελληνική πληγή» κακοφόρμισε όχι μόνο εξαιτίας της εγχώριας πολιτικής ανεπάρκειας αλλά και της τρομακτικής ανεπάρκειας της ΕΕ να διαχειριστεί αποτελεσματικά τα προβλήματα. Ωστόσο με το βιβλίο εστιάζω στα του οίκου μας. Ασφαλώς δεν φταίμε μόνον εμείς αλλά αν δεν κατανοήσουμε και αναγνωρίσουμε πρώτα τις ευθύνες μας για την κατάσταση της χώρας, αν δεν μάθουμε από τα λάθη μας, δεν έχει κανένα νόημα η αναζήτηση και μετάθεση των ευθυνών, πέραν του να χαϊδέψει αυτιά και να κρατήσει την κοινωνία ναρκωμένη μακριά από την πραγματικότητα. Κατά τη διάρκεια της κρίσης δημοσιεύθηκε μια γελοιογραφία η οποία σημείωνε: «Για τη μικρασιατική καταστροφή έφταιγαν οι Γάλλοι. Για τον εμφύλιο πόλεμο έφταιγαν οι Άγγλοι. Για τη δικτατορία έφταιγαν οι Αμερικάνοι. Για τη χρεοκοπία φταίνε οι Γερμανοί. Μα καλά, ρε παιδιά, εμείς δεν φταίμε ποτέ;». Η απάντηση είναι πως σε γενικές γραμμές δεν φταίμε ποτέ. Φταίνε οι άλλοι, οι ξένοι, η κακή τύχη, η κακιά στιγμή.
* Γιατί, κατά τη γνώμη σας, η Ελλάδα εξακολουθεί να βρίσκεται μόνη αυτή σε πρόγραμμα (μνημόνιο) όταν όλες οι άλλες χώρες έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς τα προγράμματά τους; Τι έκαναν αυτοί που δεν κάναμε εμείς;
-Η κρίση στην Ελλάδα θα μπορούσε να τεθεί υπό έλεγχο το 2010, το 2011 και το 2012, και η οικονομία, με ισχυρότερες βάσεις, να επανέλθει σε ανοδική τροχιά. Αρκεί το πολιτικό προσωπικό, τα κόμματα και οι ηγεσίες να μπορούσαν να συζητήσουν, να βάλουν τη χώρα πάνω από τα μικροπολιτικά οφέλη και να συμφωνήσουν σε ένα σχέδιο για την αντιμετώπιση της κρίσης. Να συναινέσουν σε ζητήματα αυτονόητα για μια ευρωπαϊκή δημοκρατία – κάτι που κανονικά θα έπρεπε να έχουν κάνει εδώ και δεκαετίες. Αυτό που έγινε στην Κύπρο, την Πορτογαλία, την Ισπανία και τις άλλες χώρες.
Στην Ελλάδα όμως η συναίνεση αποδείχθηκε άπιαστο όνειρο. Η αβεβαιότητα και η αστάθεια κυριάρχησαν, η οικονομία αφέθηκε στην τύχη της, με αποτέλεσμα η κρίση να εξελιχθεί ανεμπόδιστα και, μέσα από συνεχείς «αναζωπυρώσεις», να λάβει πολύ μεγάλες διαστάσεις.
* Με βάση την ανάλυση που έχετε κάνει, τι εκτιμάτε, τι προβλέπετε για το μέλλον; Θα τα καταφέρει τελικά η Ελλάδα ή θα εγκλωβιστεί όπως επισημαίνετε ως μια «φτωχή χώρα» στην πλούσια ευρωζώνη;
-Δεν έχει κανένα νόημα να συζητάμε για πολιτικές, για σχέδια ανάπτυξης, για μεταρρυθμίσεις, για την προσέλκυση επενδύσεων κ.ά. εάν δεν αντιμετωπιστεί η αναποτελεσματικότητα της διοικητικής μηχανής. Αν δεν αλλάξει ριζικά ο τρόπος λειτουργίας του κράτους, αν η χώρα δεν αποκτήσει αποτελεσματικούς θεσμούς, αν η δημόσια διοίκηση δεν επιτύχει έναν ελάχιστο βαθμό αποτελεσματικότητας, αν δεν πάψει το κράτος να αποτελεί λάφυρο των κομμάτων και της εξουσίας, τότε πολύ σύντομα θα βρεθούμε και πάλι σε αδιέξοδο. Μπορεί να μη βγούμε από το ευρώ, αλλά θα συνεχίσουμε μια «χαμηλή πτήση», η οικονομία θα διολισθαίνει και η φτώχεια θα εξαπλώνεται. Ένα φτωχό κράτος σε μια πλούσια νομισματική ένωση. Μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν.
* Παρόλο που είστε μάχιμος δημοσιογράφος καλύπτοντας ρεπορτάζ πρώτης γραμμής (τραπεζικό) στην «Καθημερινή», έχετε ήδη συγγράψει τρία βιβλία. Ποιο είναι το «μυστικό» σας ώστε να καταφέρνετε να αντεπεξέρχεσθε στις καθημερινές υποχρεώσεις και ταυτόχρονα να έχετε χρόνο για τη συγγραφή βιβλίων, τα οποία μάλιστα εμπεριέχουν και υλικό από πηγές που πρέπει να συγκεντρωθεί, αξιολογηθεί, αναλυθεί, ελεγχθεί;
-Το γράψιμο για μένα είναι κάτι σαν χόμπι και για τα χόμπι συνήθως βρίσκουμε χρόνο. Ωστόσο τα βιβλία είναι και μια μορφή αντίδρασης στον βομβαρδισμό που ζούμε τα τελευταία χρόνια με αρνητικές ειδήσεις: αν θα ολοκληρωθεί η αξιολόγηση, αν θα προλάβουμε τα προαπαιτούμενα, αν θα πάρουμε τη δόση, αν θα γίνει «κούρεμα» καταθέσεων, αν θα μείνουμε στο ευρώ κοκ. Με τα βιβλία, τα δυο προηγούμενα είναι για τις αστοχίες της οικονομικής επιστήμης και το δεύτερο για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, προσπαθώ να μετατρέψω όλη αυτή την αρνητική πληροφορία σε κάτι πιο δημιουργικό και να την παρουσιάσω με τρόπο κατανοητό σε όλους.
