Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη
«Θα πρέπει να αναπτυχθεί ένας ολοκληρωμένος μηχανισμός «χαρτογράφησης» και προβολής όλου του διαθέσιμου ερευνητικού έργου (σε περιφερειακό και σε εθνικό επίπεδο) αλλά και προσδιορισμού των αναγκών των τοπικών επιχειρήσεων σε όρους τεχνολογικής υποστήριξης και καινοτόμων εφαρμογών.
Βασικό αποτέλεσμα της κατηγοριοποίησης αυτής θα είναι η ενθάρρυνση αλλά και η προώθηση συγκεκριμένων ερευνητικών συνεργασιών μεταξύ επιχειρήσεων και Ιδρυμάτων (π.χ. υποβολή κοινών επιχειρηματικών σχεδίων) με σημαντικά οφέλη και για τα δύο εμπλεκόμενη μέρη». Αυτά δηλώνει σήμερα σε συνέντευξή του στην «Ελευθερία της Δευτέρας», ο καθηγητής και αντιπρύτανης στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, όπως και πρόεδρος του Περιφερειακού Συμβουλίου Καινοτομίας κ. Δημήτρης Κουρέτας. Ο κ. Κουρέτας αναφέρεται σήμερα και στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, λέγοντας:
«Βασικός σκοπός μας αποτελεί η αξιοποίηση της υπάρχουσας υποδομής και ο ποιοτικός εμπλουτισμός αυτής με σαφή προσανατολισμό την προώθηση της έρευνας και της καινοτομίας και την περαιτέρω συμβολή τους στην ενίσχυση της επιχειρηματικής κουλτούρας σε περιφερειακό επίπεδο».
* Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας σύμφωνα με επίσημα στοιχεία έχει να παρουσιάσει σημαντικό ερευνητικό και επιστημονικό έργο. Εκτιμάται ότι αυτά τα αποτελέσματα δεν γίνονται γνωστά επικοινωνιακά όπως θα έπρεπε; Σε αυτήν την κατεύθυνση ποιες πρωτοβουλίες έχετε αναλάβει, όταν ορισμένα Τμήματα μάλιστα διακρίνονται συχνά σε παγκόσμιο επίπεδο;
- «Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία το ΠΘ έχει να παρουσιάσει σημαντικό ερευνητικό και επιστημονικό έργο. Ουσιαστικά μιλάμε για ένα πλήθος ερευνητικών προγραμμάτων και συγκεκριμένα 581 ερευνητικά προγράμματα. Ευρισκόμενος πέντε περίπου μήνες στη θέση του αναπληρωτή πρύτανη Δημοσίων και Διεθνών Σχέσεων, Εξωστρέφειας, Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας προσπαθούμε να δημιουργήσουμε τις συνθήκες εκείνες που θα μας επιτρέψουν να είμαστε περισσότερο αποτελεσματικοί στον επικοινωνιακό τομέα. Αρα αυτό που πρέπει να λάβει χώρα με μεγάλη ενταση ειναι η προώθηση της τεχνογνωσίας του Πανεπιστημίου προς όφελος της περιφερειακής ανάπτυξης στη Θεσσαλία και προς όφελος της εθνικής οικονομίας.
Εχοντας δώσει τα πρώτα δείγματα γραφής η νέα πρυτανική αρχή όσον αφορά στην επιτυχή εσωτερική οργάνωση του Πανεπιστημίου και την προσαρμογή του στα νέα δεδομένα ακολουθούν οι πρωτοβουλίες μας χωρίς γεωγραφικό περιορισμό με απώτερο σκοπό την ενεργητική αναζήτηση ευκαιριών για την αξιοποίηση της τεχνογνωσίας, της εμπειρίας και των υποδομών μας, κυρίως μέσω των ακόλουθων καναλιών:
Διπλώματα ευρεσιτεχνίας και συμβάσεις εκχώρησης.
- (Συγ)χρηματοδοτούμενη και συνεργατική έρευνα.
- Παροχή Υπηρεσιών.
- Κοινή χρήση ερευνητικών υποδομών
- Ίδρυση τεχνοβλαστών (spin-offs)
Για να πετύχουμε τα παραπάνω, θα πρέπει να δίνουμε σε κάθε ενδιαφερόμενο την ευκαιρία να γνωρίζει σε ποια επιστημονικά πεδία είμαστε καλοί στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, τι ειδικές γνώσεις διαθέτουμε, ποιοι είναι οι ανθρώπινοι πόροι μας και ποιός είναι ο ειδικός εξοπλισμός και οι υποδομές που μπορούμε να διαθέσουμε, και τέλος ποια είναι τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας του Πανεπιστημίου που είναι διαθέσιμα προς εμπορική αξιοποίηση. Προφανώς, θα πρέπει όλα αυτά να αποτυπώσουμε και να τα κοστολογήσουμε. Οι πρωτοβουλίες μας όσον αφορά ειδικά στην Περιφέρεια Θεσσαλίας θα πρέπει ν’ αφορούν, πλέον των παραπάνω, και τα ακόλουθα:
-Λειτουργία, με πρωτοβουλία του Πανεπιστημίου, δομής think tank για την περιφερειακή ανάπτυξη στη Θεσσαλία που να υποστηρίζει τις περιφερειακές δομές προς την κατεύθυνση της λήψης αποφάσεων με βάση κατάλληλα επεξεργασμένα δεδομένα και επιστημονική κάλυψη. Πέρα όλων των άλλων, η δομή αυτή θα πρέπει να έχει πρωτεύοντα λόγο στη διαμόρφωση της περιφερειακής στρατηγικής για την έρευνα και τεχνολογία στη Θεσσαλία.
- Συστηματική στήριξη των επιχειρήσεων της Θεσσαλίας σε κλαδικό επίπεδο προς κάλυψη των κενών σε γνώσεις και δεξιότητες έτσι ώστε να γίνουν ανταγωνιστικές σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
- Υποστήριξη των προσπαθειών για ανάπτυξη των ανθρώπινων πόρων στη Θεσσαλία μέσω του Ινστιτούτου Διά Βίου Εκπαίδευσης του ΠΘ, Για να είμαστε χρήσιμοι στη Θεσσαλία, ο σχεδιασμός των παραπάνω δραστηριοτήτων μας θα πρέπει ν’ ακολουθήσουν μία διαδικασία ενδελεχούς ανάλυσης των αναγκών του περιφερειακού ιστού».
* Ποια είναι η συνταγή των επιτυχιών του Πανεπιστημίου αν και τα χρήματα για έρευνα είναι περιορισμένα; Τι έχετε να πείτε; Τι είναι αυτό που λείπει και πρέπει να αποκτήσει συνολικά το Πανεπιστήμιο κατά τη γνώμη σας, με βάση τη δική σας πανεπιστημιακή εμπειρία στο Χάρβαρντ των ΗΠΑ;
- «Παρόλο που τα χρήματα είναι περιορισμένα για έρευνα δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι διαθέτουμε επιστημονικό και ερευνητικό προσωπικό που αποτελεί για το ΠΘ ανεξάντλητη πηγή νέων ιδεών. Σε συνδυασμό με το διοικητικό προσωπικό, τις πρυτανικές αρχές καταφέρνουν ολοι μαζί να δημιουργήσουν τον μεγαλύτερο εργοδότη στη Θεσσαλία. Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας που έχει 5 σχολές, 18 τμήματα, 2.700 θέσεις εργασίας και 15 εκατομμύρια ευρώ ετήσιο κύκλο εργασιών.
Βάσει της πανεπιστημιακής εμπειρίας μου αυτό που πρέπει να γίνει άμεσα είναι η ανάπτυξη ισχυρών δεσμών και δημιουργικών συνεργασιών ανάμεσα στους φορείς παραγωγής γνώσης και τους παραγωγικούς φορείς που δραστηριοποιούνται στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, με στόχο την προώθηση και εμπορική αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων, την ενίσχυση της Ερευνας και Τεχνολογίας «συμμαχιών» και συνεπακόλουθα στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των τοπικών επιχειρήσεων, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην τόνωση της περιφερειακής ανταγωνιστικότητας σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.
Βασικός σκοπός μας αποτελεί η αξιοποίηση της υπάρχουσας υποδομής και ο ποιοτικός εμπλουτισμός αυτής με σαφή προσανατολισμό την προώθηση της έρευνας και της καινοτομίας και την περαιτέρω συμβολή τους στην ενίσχυση της επιχειρηματικής κουλτούρας σε περιφερειακό επίπεδο.
Συγκεκριμένα προκειμένου να αξιοποιηθεί η υπάρχουσα ερευνητική ικανότητα (research capacity) του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (ΠΘ) ενδείκνυται η ενίσχυση και η περαιτέρω αξιοποίηση και διάχυσης της πληροφορίας, σε όρους προαγωγής της τεχνολογίας και της καινοτομίας αλλά και της παροχής μια σειράς υποστηρικτικών και συμβουλευτικών υπηρεσιών».
* Είστε πρόεδρος του Περιφερειακού Συμβουλίου Καινοτομίας… Η λέξη «καινοτομία» τον τελευταίο καιρό αρχίζει και αποκτά μονιμότητα στις συνομιλίες των Ελλήνων επιχειρηματιών και μη… Ωστόσο πόσο απέχει η πραγματικότητα από τους θεωρητικούς σχεδιασμούς;
- «Η δημιουργία του Περιφερειακού Συμβουλίου Καινοτομίας ήταν επιταγή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ο ρόλος του είναι συμβουλευτικός, προτείνει τη στρατηγική όσον αφορά στο νέο Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης (ΣΕΣ) στο Περιφερειακό Συμβούλιο.
Οι Εθνικές/Περιφερειακές στρατηγικές έρευνας και καινοτομίας την περίοδο 2014-2020 είναι ολοκληρωμένες δράσεις τοπικού οικονομικού μετασχηματισμού, οι οποίες θα πρέπει οπωσδήποτε να φροντίσουν να διοχετεύσουν τους πόρους (περίπου 15 δις ευρώ για τη χώρα) επικεντρώνοντας στις προκλήσεις και ανάγκες για ανάπτυξη βασισμένη στη γνώση.
Σε αυτή τη λογική α) αξιοποιούν τα δυνατά σημεία κάθε χώρας/περιφέρειας, τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματά της και τη δυναμική για αριστεία, β) υποστηρίζουν την τεχνολογική, καθώς και τη βασισμένη στην πρακτική καινοτομία και στοχεύουν στην τόνωση των επενδύσεων του ιδιωτικού τομέα. γ) επιτυγχάνουν την πλήρη συμμετοχή των ενδιαφερόμενων παραγόντων και ενθαρρύνουν την καινοτομία και τον πειραματισμό.
Η βασική αρχή που προτείνεται από τον Οδηγό Εφαρμογής της RIS3 για την επίτευξη του στόχου αποκαλείται ‘επιχειρηματική ανακάλυψη’ (entrepreneurial discovery) και πρακτικά σημαίνει ότι σκεφτόμαστε την αναπτυξιακή στρατηγική μας με την ίδια λογική με την οποία θα ιδρύαμε μία νέα επιχείρηση: βρίσκοντας προτάσεις αξίας που απευθύνονται σε συγκεκριμένες αγορές-στόχους σ’ όλο τον κόσμο, και εκμεταλλευόμενοι τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της Θεσσαλίας (ανθρώπους, γνώση, παραγωγικοί πόροι, παράδοση, περιβάλλον, υποδομές, κ.ο.κ.).
Οι επιχειρηματίες είναι κεντρικός μοχλός σ’ αυτή τη διαδικασία διότι εκ των πραγμάτων είναι περισσότερο εξοικειωμένοι μ’ αυτό τον τρόπο σκέψης. Ωστόσο, δεν είναι οι μόνοι στην προσπάθεια. Ο ακαδημαϊκός/ερευνητικός τομέας μπορεί να συμβάλλει με τη δική του προοπτική, προτείνοντας τρόπους αξιοποίησης της επιστημονικής γνώσης για την ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων ή υπηρεσιών και τη βελτίωση της παραγωγικότητας μέσω τεχνολογίας στην παραγωγή ή στην οργάνωση. Να σας δώσω ένα παράδειγμα. Κάποιος γιατρός είναι εξαιρετικά ειδικευμένος σε μια τεχνική, την οποία εφαρμόζει στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο, δεν τη γνωρίζει όμως ο κάθε ιδιώτης γιατρός που π.χ. έχει ανάγκη να παραπέμψει εκεί έναν ασθενή του. Το μαθαίνει από στόμα σε στόμα. Σε λίγο καιρό θα υπάρχει όπως σας εξηγώ παρακάτω ένας ιντερνετικός κόμβος που θα έχει όλες αυτές τις πληροφορίες για όλες τις ερευνητικές δομές της περιφέρειας μας (ΑΕΙ και ΤΕΙ σε όλες τις γνωστικές περιοχές δηλαδη μηχανικους, βιοχημικούς, δασκάλους, κλπ). Οι επιλογές που διαμορφώνονται για κάθε ισχυρό, σήμερα, κλάδο της περιφερειακής οικονομίας είναι μία ή συνδυασμός των παρακάτω:
* Μετάβαση από έναν κλάδο σε κάποιον άλλο αξιοποιώντας υφιστάμενες ικανότητες σε έρευνα και ανάπτυξη, τεχνολογία, τεχνογνωσία και ειδικές γνώσεις που υπάρχουν ήδη στην περιφέρεια ή μπορούν ν’ αποκτηθούν.
* Εκσυγχρονισμός μέσω τεχνολογικής αναβάθμισης αξιοποιώντας κάποιες από τις βασικές υποστηρικτικές τεχνολογίες για βελτίωση της παραγωγικότητας ή της ποιότητας.
* Διαφοροποίηση μέσω συνεργειών (οικονομίες σκοπού και κλίμακας) που μπορούν να υπάρξουν μεταξύ μίας υφιστάμενης δραστηριότητας και μίας νέας, καθιστώντας την εμφάνιση μιας νέας δραστηριότητας ιδιαίτερα ελκυστική και κερδοφόρα.
Ετσι λοπόν μέσα από μια σειρά διαδικασιών που ξεκινάει από κάτω προς τα πάνω (bottom up) αναδεικνύονται οι δυναμικοί κλάδοι της περιφέρειας Θεσσαλίας είναι: Πρωτογενής Τομέας Τρόφιμα-Ποτά, Ενέργεια- Μη μεταλλικά υλικά και Περιβάλλοντος, Υπηρεσίες Υγείας-Προνοιας,Πληροφορική, Πολιτισμός Τουρισμός, Μέταλλο».
* Πώς μπορεί να αποκτήσει και να εφαρμοστεί στην πράξη η έννοια της καινοτομίας για τα θεσσαλικά προϊόντα; Τι πρέπει να γίνει; Μήπως κινδυνεύουμε όλα να κινηθούν μόνο στη θεωρία;
- «Θα πρέπει να αναπτυχθεί ένας ολοκληρωμένος μηχανισμός «χαρτογράφησης» και προβολής όλου του διαθέσιμου ερευνητικού έργου (σε περιφερειακό και σε εθνικό επίπεδο) αλλά και προσδιορισμού των αναγκών των τοπικών επιχειρήσεων σε όρους τεχνολογικής υποστήριξης και καινοτόμων εφαρμογών.
Βασικό αποτέλεσμα της κατηγοριοποίησης αυτής θα είναι η ενθάρρυνση αλλά και η προώθηση συγκεκριμένων ερευνητικών συνεργασιών μεταξύ επιχειρήσεων και Ιδρυμάτων (π.χ. υποβολή κοινών επιχειρηματικών σχεδίων) με σημαντικά οφέλη και για τα δύο εμπλεκόμενη μέρη.
Με τον τρόπο αυτό θα εξασφαλιστεί η τεχνολογική υποστήριξη των επιχειρήσεων της Περιφέρειας και ειδικά αυτών που δραστηριοποιούνται σε παραδοσιακούς τομείς της οικονομίας (Γεωργία, Τρόφιμα) όπου η τεχνολογική αναβάθμιση αποτελεί βασική προϋπόθεση για την απόκτηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος στο νέο επιχειρηματικό περιβάλλον όπως αυτό διαμορφώνεται στις μέρες μας.
Κάθε καινοτομία για να έχει εμπορικό ενδιαφέρον θα πρέπει να καλύπτει μια εγνωσμένη ανάγκη. Ετσι λοιπόν στην πράξη παίρνοντας ένα από τα κύρια προϊόντα για παράδειγμα το γάλα θα δημιουργηθεί η εφοδιαστική αλυσίδα του. Θα αποτελείται από το Πανεπιστήμιο και το ΤΕΙ με τα ερευνητικά τους εργαστήρια και τις επιχειρήσεις συνθέτοντας ένα πολύ ισχυρό συνεργατικό σχήμα.Τα ερευνητικά εργαστήρια θα συνεισφέρουν με τη μεταφορά τεχνογνωσίας στα διάφορα στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας. Για να μπορέσουν να εκταμιεύσουν πόρους αυτά τα συνεργατικά σχήματα από το νέο ΕΣΠΑ δηλαδή το Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης (ΣΕΣ) θα πρέπει να είναι σε θέση να πάραγουν προϊόντα ή υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας καθώς και να δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας».
* Προς αυτήν την κατεύθυνση ποιες πρωτοβουλίες έχετε αναλάβει να φέρετε εις πέρας;
- «Θα πρέπει να είναι σαφές λοιπόν πως η Ελλάδα είναι περισσότερο «χρήστης» καινοτομικών τεχνολογιών που έχουν αναπτυχθεί αλλού παρά «παραγωγός» καινοτομιών, για λόγους που σχετίζονται, ανάμεσα σε άλλα, (α) με το μέγεθος της εσωτερικής αγοράς και την τοποθέτησή της στην περιφέρεια της Ευρώπης, (β) στην έλλειψη βιομηχανικής παράδοσης των ελληνικών επιχειρήσεων, που σημειωτέον είναι κατά βάση συγκεντρωμένες σε παραδοσιακούς κλάδους χαμηλής ή μέσης έντασης τεχνολογίας, και (γ) με μια εθνική «υποδομή» που ασφαλώς απέχει από το να θεωρείται ιδιαίτερα ανεπτυγμένη και κατάλληλη για την ανάπτυξη ή υποστήριξη της καινοτομίας
Και όμως υπάρχει τεράστιο ερευνητικό έργο που μένει ανεκμετάλλευτο διότι δεν υπάρχει η σύνδεση των δύο κόσμων του ερευνητικού και του επιχειρηματικού. Αυτό μπορεί να συμβεί με τη δημιουργία περιφερειακού κόμβου (Κεντρικό Γραφείο Διαμεσολάβησης) θα περιλαμβάνει τη παροχή μια σειράς υποστηρικτικών υπηρεσιών σχετικά με εφαρμογές ερευνητικών αποτελεσμάτων, νέων τεχνολογιών και καινοτομιών και συγκεκριμένα:
i. Την αναβαθμισμένη πληροφόρηση και υποστήριξη στην κατοχύρωση ευρεσιτεχνιών, την προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, μεσιτείας αλλά κυρίως την ολοκληρωμένη υποστήριξη για την εμπορική αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων,
ii. την ειδική καθοδήγηση σε θέματα μεταφοράς τεχνολογίας, αναζήτησης εταίρων, προτυποποίησης / πιστοποίησης, τεχνολογικού ελέγχου και εργαστηριακών δοκιμών,
iii. την πρόσβαση σε ειδικά χρηματοδοτικά εργαλεία, διεθνή δίκτυα, συνεργατικούς σχηματισμούς, κέντρα καινοτομίας και ανάπτυξης αλλά και την προώθηση όλων των σχετικών ενεργειών της δημιουργίας start up’s και spin-off εταιριών.
Την παρουσίαση του κόμβου αυτού θα κάνουμε σε περίπου 2 εβδομαδες μαζί με τον περιφερειάρχη Θεσσαλίας συνάδελφο κ. Αγοραστό, ο οποίος ως Περιφέρεια στηρίζει αυτόν τον κόμβο. Να πω εδώ ότι θα είμαστε η πρώτη Περιφέρεια στη χώρα που θα βγάλει στον ‘αέρα’ ένα τέτοιο αποτέλεσμα.
