Αλέξανδρος Β. Μαθιουδάκης (1838-1900)

ΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΕΣ

Νομικός, διπλωμάτης και διοικητής της Τράπεζας Ηπειροθεσσαλίας

Ο Αλέξανδρος Μαθιουδάκης. Ποικίλη Στοά (Αθήνα), τ. 15 (1912), σ. 623 © Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Πατρών

Από τον Αλέξανδρο Χ. Γρηγορίου

Από τις μεγαλύτερες μορφές της ελληνικής δικαιοσύνης και διπλωματίας του 19ου αιώνα, ο Αλέξανδρος Μαθιουδάκης γεννήθηκε στη Σμύρνη (Μικρά Ασία) στις 9 Μαρτίου 1838.

Ο Κρητικός πατέρας του Βασίλειος Μαθιουδάκης ήταν εγκατεστημένος στη Βλαχία, όπου μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία υπό του αδελφικού φίλου του Γρηγορίου Δικαίου (Παπαφλέσσα). Μετά από το τέλος του απελευθερωτικού αγώνα ο πατέρας του εγκαταστάθηκε αρχικά στη Σμύρνη και αργότερα στη Σύρο. Στην τελευταία, ο Αλέξανδρος Μαθιουδάκης περάτωσε τις γυμνασιακές του σπουδές και στη συνέχεια φοίτησε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, απ’ όπου αναγορεύτηκε το 1861 Διδάκτωρ της Νομικής.
Στη συνέχεια διορίσθηκε γραμματέας στο προξενείο της Ελλάδος στα Ιωάννινα, αλλά απολύθηκε λίγο αργότερα διότι κατηγορήθηκε ότι έλαβε μέρος στη συνωμοσία κατά του βασιλέα Όθωνα. Επειδή (λόγω των κατηγοριών), δεν μπορούσε να επιστρέψει στην ελεύθερη Ελλάδα, κατέφυγε στην Κωνσταντινούπολη, όπου εξάσκησε με επιτυχία το δικηγορικό λειτούργημα. Μετά από την εκθρόνιση του Όθωνα, η τότε Επαναστατική Κυβέρνηση τον διόρισε γραμματέα στο προξενείο της Ελλάδος στη Σμύρνη (Οκτώβριος 1862). Μετά από παρέλευση τριετίας (1864), ο Αλέξανδρος Μαθιουδάκης διορίστηκε για δέκα συναπτά έτη (1864-1874) ως ανώτατος δικαστικός στην Κωνσταντινούπολη. Από το 1874 έως το 1877 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου διορίστηκε από την τότε κυβέρνηση του Χαρίλαου Τρικούπη ως εισηγητής της συσταθείσας Επιτροπής για την Κωδικοποίηση όλων των μέχρι τότε Προξενικών νόμων. Το 1877 διορίστηκε Γενικός πρόξενος της Ελλάδος στην Κωνσταντινούπολη, θέση από την οποία παραιτήθηκε οικειοθελώς το 1882 για να αναλάβει την Διοίκηση της νεοσυσταθείσας Προνομιούχου Τραπέζης Ηπειροθεσσαλίας.
Η Τράπεζα συστάθηκε στον Βόλο στις 31 Ιανουαρίου 1882 [1]. Τα κεφάλαια (20.000.000 δρχ. σε χρυσό) καταβλήθηκαν από τους Ανδρέα Συγγρό, Στέφανο Σκουλούδη, Γεώργιο Αθηνογένη, Charles de Louvencourt και Γεώργιο Κορωνιό. Με ενέργειες του Αλέξανδρου Μαθιουδάκη και υπό την εποπτεία του Βασιλικού Επιτρόπου Κ. Καλοστύπη (ΦΕΚ 53/Α/23-6-1882) [2], η τράπεζα ίδρυσε υποκαταστήματα στην Αθήνα, στην Άρτα, στα Τρίκαλα, στην Καλαμπάκα, στον Αλμυρό και στη Λάρισα. Ο κύκλος εργασιών της αφορούσε γεωργοκτηματικά και βιοτεχνικά δάνεια, προεξοφλήσεις συναλλαγματικών, αγορά και πώληση εμπορικών γραμματίων, άτοκες καταθέσεις καθώς και φύλαξη τιμαλφών και τίτλων [3].
Το υποκατάστημα της Τράπεζας στη Λάρισα ιδρύθηκε τον Σεπτέμβριο του 1882 και ως πρώτος διευθυντής της διορίσθηκε ο Κωνσταντίνος Π. Τραυλός [4]. Ο Κωνσταντίνος Φραγκούλης υπήρξε ο διάδοχός του, ενώ αργότερα διορίσθηκε διευθυντής ο Νικόλαος Ριζόπουλος. Παρά τις προσπάθειες του Αλέξανδρου Μαθιουδάκη η Τράπεζα Ηπειροθεσσαλίας δεν κατόρθωσε να εκπληρώσει το όραμα των ιδρυτών της, αφού δεν προσέλκυσε ως πελάτες της τους μεγάλους κεφαλαιούχους της εποχής. Κατά τη διάρκεια του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897 υπέστη σοβαρές ζημίες, ενώ ο Αλέξανδρος Μαθιουδάκης «επεδείξατο υψίστην και παραδειγματικήν φιλοπατρίαν, ένεκα δε του σθένους και της ανδρικής αξιοπρεπείας του χάριν των συμφερόντων της Τραπέζης και των καταπιεζομένων πολιτών εφυλακίσθη δι’ ολίγας ώρας υπό των Τούρκων, των Προξένων ζητησάντων εν σώματι την απελευθέρωσίν του» [5].
Μετά από τον θάνατο του Ανδρέα Συγγρού (Φεβρουάριος 1899), παρατηρήθηκε πανικός μεταξύ των καταθετών και των μετόχων. Ο κίνδυνος πλέον της πτώχευσης ήταν ορατός και για τον λόγο αυτό στις 22 Δεκεμβρίου 1899 εγκρίθηκε με Βασιλικό Διάταγμα η συγχώνευσή της με την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος (ΦΕΚ 281/Α/23-12-1899). Μετά από την συγχώνευση ο Αλέξανδρος Μαθιουδάκης έφυγε από τον Βόλο και εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα. Τον επόμενο χρόνο (1900), κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού αναψυχής στην Ευρώπη, απεβίωσε ξαφνικά από καρδιακή ανακοπήστην Λωζάνη της Ελβετίας. Ήταν μόνον 62 ετών. Ενταφιάστηκε στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών στις 24 Αυγούστου 1900.
Ο Αλέξανδρος Μαθιουδάκης υπήρξε «ανήρ ευρυτάτου πνεύματος και όντως εγκυκλοπαιδικής μορφώσεως, εξήσκει απερίγραπτον γοητεία, επί πάντων των οπωσδήποτε πλησιαζόντων αυτόν, ακριβώς δε διά του θανάτου αυτού η Πατρίς ημών απώλεσε τον ευγενέστατον εργάτην του καθήκοντος και η Ελληνική Κοινωνία εν από τα εκλεκτότερα μέλη της» [6]. Είχε τιμηθεί από την Ελληνική Πολιτεία με τον Σταυρό των Ταξιαρχών του Β. Τάγματος του Σωτήρος.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. Βασιλικό Διάταγμα (31.1.1882): «Περί συστάσεως ανωνύμου εταιρίας υπό την επωνυμίαν Προνομιούχος Τράπεζα Ηπειροθεσσαλίας» (ΦΕΚ 13/Α/12-3-1882). Το καταστατικό της τροποποιήθηκε στις 17.3.1882 (ΦΕΚ 24/Α/8-4-1882), στις 24.2.1884 (ΦΕΚ 79/Α/28-2-1884) και στις 20.1.1886 (ΦΕΚ 21/Α/24-1-1886). Ονομάστηκε «Προνομιούχος» επειδή είχε το αποκλειστικό δικαίωμα να εκδίδει χαρτονομίσματα.  
[2]. Βασιλικός επίτροπος από τον Μάιο του 1886 διορίσθηκε ο Νικόλαος Κωτσάκης (πρόεδρος Πρωτοδικών Βόλου) αντί του Αντ. Πεταλά που απαλλάχθηκε από τα καθήκοντά του (ΦΕΚ 136/Α/28-5-1886).
[3]. «Ούτω τεθήσεται φραγμός τη τοκογλυφία, ανοιχθήσεται δε στάδιον ευρύ τη φιλοπονία παντός πολίτου και ιδίως της γεωργικής τάξεως», Ανεξαρτησία (Λάρισα), φ. 110 (7 Νοεμβρίου 1882).
[4]. Αλέξανδρος Χ. Γρηγορίου, «Κωνσταντίνος Π. Τραυλός, 1840-1890», Ελευθερία (Λάρισα), 7 Φεβρουαρίου 2016.
[5]. Βλ. άρθρο «Αλέξανδρος Μαθιουδάκης», Ποικίλη Στοά (Αθήνα), τ. 15 (1912), σ. 622-624.
[6]. Ποικίλη Στοά (Αθήνα), ό. π.