Οι άνθρωποι αυτοί χρειάζονται τη στήριξη ολόκληρης της κοινωνίας κι ένα μέρος σημαντικό της υποστήριξης είναι να βάλουμε όλοι ένα λιθαράκι να κάνουμε την κοινωνία μας καλύτερη». Μ’ αυτά τα λόγια ο ψυχοθεραπευτής – οικογενειακός θεραπευτής, κ. Γιώργος Γιαννούσης εξηγεί πώς πρέπει να κινηθεί η κοινωνία ολόκληρη για να αγκαλιάσει τις οικογένειες των θυμάτων που έφυγαν τόσο ξαφνικά το βράδυ της Τρίτης. Μα όπως λέει δεν είναι μόνο αυτοί, αφού πρέπει να «αγκαλιάσουμε» και τους υπόλοιπους ταξιδιώτες, διασώστες, ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, διότι και η δική τους ψυχική αρμονία έχει αναλογικά διαταραχθεί. Ο κ. Γιαννούσης αναφέρεται στις περιπτώσεις των θυμάτων που δεν βρίσκεται καθόλου σώμα, στην οργή των νέων και στο αίσθημα της ενοχής. Αναλυτικά η συζήτηση:
* Κ. Γιαννούση, γεμίσαμε από φρίκη αυτές τις ημέρες. Ιστορίες, εικόνες, ήχοι που μας άλλαξαν την καθημερινότητά μας. Εκτιμάτε πως η επόμενη ημέρα θα μας βρει διαφορετικούς;
- Η τραγωδία αυτή είναι ανείπωτη, όλοι ψάχνουμε λόγια να την χωρέσουμε και να εκφράσουμε όσα νιώθουμε. Θλίψη και θυμός ανάκατα κάνουν άλλους να σωπαίνουν κι άλλους να οργίζονται με τα κακώς κείμενα. Όλο το έθνος στέκεται με συμπόνοια σε όσους επλήγησαν άμεσα, αλλά και φόβο για όσα ακόμα μπορούν να συμβούν. Κάποιοι συμπαραστάθηκαν και έμπρακτα όπως οι άνθρωποι της πρώτης γραμμής που βρέθηκαν στον τόπο του μαρτυρίου, έπειτα οι γιατροί και οι νοσηλευτές, οι εκατοντάδες συνάνθρωποι που προστρέξανε να δώσουν αίμα, κ.α.
Αυτή η τραγωδία μας αφορά όλους, ο καθένας από μας θα μπορούσε να ήταν στο τρένο ή να έχει ξεπροβοδίσει το παιδί του για το τελευταίο του ταξίδι, η συνειδητοποίηση αυτή μας τρομάζει και μας εξοργίζει ακόμη περισσότερο, επειδή διαταράσσει την κανονικότητά μας και θέτει υπό αμφισβήτηση βασικές συνιστώσες της ζωής μας.
* Τι μπορεί να ακούσει ένας γονέας αυτές τις στιγμές για να απαλύνει τον πόνο του από έναν ειδικό ψυχολόγο; Πώς μπορεί να τον προσεγγίσει; Τι λόγια είναι αυτά που μπορούν να τον βοηθήσουν;
- Οι άνθρωποι που τώρα βιώνουν τις συνέπειες αυτής της ανείπωτης τραγωδίας έχουν υποστεί ένα τεράστιο σοκ. Ζουν μια φρικτή πραγματικότητα, πονούν αβάσταχτα κι ο πόνος αυτός δύσκολα μπορεί να ξεπεραστεί. Δυστυχώς σε πολλές περιπτώσεις τέτοιου μεγέθους μαζικών καταστροφών πολλοί άνθρωποι δεν καταφέρνουν να επανέλθουν σε ένα είδος κανονικότητας. Αυτό καθιστά την υποστήριξη της πολιτείας και της κοινωνίας καθολικά επιτακτική, παρότι δυστυχώς στην Ελλάδα υπάρχει ένα μεγάλο θεσμικό έλλειμμα ολιστικής υποστήριξης αυτών των ανθρώπων. Η τραγική απώλεια του αγαπημένου γιου, κόρης, αδελφού, συντρόφου, γίνεται το βασικό κομμάτι της ταυτότητας των ανθρώπων που την βιώνουν. Στο εξής θα είναι ο πατέρας, η μάνα, ο αδελφός, ο σύντροφος όσων χάθηκαν στη σύγκρουση. Σε αυτές τις περιπτώσεις η ψυχική κατάρρευση είναι πολύ πιθανή και η υποστήριξη αφορά ολόκληρη την κοινωνία κι όχι τους ειδικούς. Χρειάζεται το πένθος να αποκτήσει χώρο στον δημόσιο διάλογο κι όχι να «κλειστεί» στα γραφεία των ειδικών. Οι άνθρωποι αυτοί χρειάζονται τη στήριξη ολόκληρης της κοινωνίας κι ένα μέρος σημαντικό της υποστήριξης είναι να βάλουμε όλοι ένα λιθαράκι να κάνουμε την κοινωνία μας καλύτερη. Στους ανθρώπους που χρειάζονται υποστήριξη ας βάλουμε και όσους βρέθηκαν τριγύρω από το συμβάν, είτε ως ταξιδιώτες, είτε ως διασώστες, είτε ως ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, διότι και η δική τους ψυχική αρμονία έχει αναλογικά διαταραχθεί.
* Αυτήν η μαζική απώλεια μπορεί να επηρεάσει την ελληνική κοινωνία στον τρόπο που θα προσεγγίσει τις καταστάσεις ή η καθημερινότητα μάς επαναφέρει αργά η γρήγορα σε παλιές κακές συνήθειες;
- Την Τρίτη το βράδυ συγκρούστηκαν δύο τρένα, με θύματα δεκάδες νέους ανθρώπους σκορπίζοντας τον θάνατο, την οδύνη, την θλίψη παντού. Η σύγκρουση αυτή έχει πλέον ιστορικές διαστάσεις, μας αφορά όλους ως έθνος και μας καθιστά υπεύθυνους να αλλάξουμε το «ριζικό» μας. Είναι ώρα να αντιληφθούμε πως η ανοχή κι ακόμη χειρότερα η συμμετοχή σε ό,τι σάπιο και διεφθαρμένο υπάρχει στο πολιτικό μας σύστημα σκοτώνει τα παιδιά μας, σκοτώνει τις ελπίδες μας για ένα καλύτερο μέλλον. Εύχομαι η επόμενη μέρα να μας βρει διαφορετικούς, ωστόσο δυστυχώς οι Έλληνες έχουμε τόσο κοντή μνήμη που είναι πιο πιθανό έπειτα από κάποιο διάστημα να έχουμε απωθήσει τη μνήμη του τραγικού συμβάντος, όπως κάναμε και με τις τελευταίες τραγικές απώλειες από την μεγάλη πυρκαγιά στο Μάτι. Συμβάλλει και κατευθύνει σε αυτή την απώθηση το ίδιο το κυρίαρχο σύστημα εξουσίας. Ο κυρίαρχος πολιτικός και δημοσιογραφικός λόγος αναφέρεται στην τραγωδία με λόγια συγκάλυψης, ενώ παράλληλα στόχος είναι, μέσα από την υπερ-έκθεση στις λεπτομέρειες του συμβάντος, η σύγχυση των πολιτών ώστε να εκτονωθεί η οργή τους το πολύ - πολύ στο πληκτρολόγιο του κινητού τους. Σε λίγο καιρό εξάλλου ένα άλλο pass θα επιχειρήσει να χαϊδέψει τις συνειδήσεις μας και να ξεπλύνει όλες τις αμαρτίες του συστήματος.
* Τι γίνεται με τις περιπτώσεις των ατόμων που δεν βρίσκονται καθόλου ως σοροί. Πόσο δύσκολο είναι να το διαχειριστούν οι συγγενείς τους και οι φίλοι τους, που δεν θα τους δούνε για να τους αποχαιρετήσουν;
- «Δεύτε τελευταίον ασπασμόν», λένε τα λόγια του ιερέα κατά την νεκρώσιμο ακολουθία, εκεί όπου οι τεθλιμμένοι συγγενείς αποχαιρετούν το νεκρό σώμα με το τελευταίο φιλί. Τα ταφικά έθιμα είναι για μας τους Έλληνες πολύ σημαντικά ώστε να βιώσουμε την απώλεια και να ξεκινήσει η διεργασία του πένθους. Σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει σώμα για ταφή, η συνθήκη της οδυνηρής απώλειας αποκτά μια επιπλέον σκληρότητα την οδύνη του αφανισμού του βασικού τεκμηρίου της απώλειας, του σώματος.
* Τα νέα παιδιά στη Λάρισα αλλά και σε όλη την Ελλάδα είναι γεμάτα οργή που είναι αναμεμιγμένη με συγκίνηση. Αλλάζει ο τρόπος που βλέπουν την κοινωνία; Μήπως γίνονται πιο σκληρά;
- Η κοινωνία έχει η ίδια φερθεί σκληρά στους σημερινούς νέους, οι οποίοι έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει μέσα σε ένα κλίμα αλλεπάλληλων κρίσεων που καθιστούν το μέλλον τους προβληματικό. Είναι επομένως εύφλεκτος ο ψυχισμός τους και αναμενόμενες οι ταυτίσεις που μπορούν να κάνουν είτε με τα θύματα, να φανταστούν δηλαδή τους εαυτούς τους μέσα στις μαύρες σακούλες και να συγκινηθούν, είτε με τους υπαίτιους, κυρίως όπως ήδη φωνάζουν στις διαμαρτυρίες τους το φαύλο πολιτικό σύστημα, και να οργιστούν. Ωστόσο είναι πολύ σημαντικό για εκείνους να διοχετεύσουν την οργή τους στα σωστά κανάλια και σε αυτό χρειάζονται και τη δική μας συμμετοχή. Δεν μπορούμε να αφήσουμε στις πλάτες τους ολόκληρο το βάρος της αντίστασης και της κάθαρσης. Σε κάθε περίπτωση θέλω να μεταφέρω την ευγνωμοσύνη μου σε όσους νέους είναι έξω στους δρόμους για να συμπαρασταθούν στους οικείους των νεκρών και να διαμαρτυρηθούν για όλα όσα τους στερούν το όνειρο.
* Είναι φυσιολογικό το αίσθημα της ενοχής που μπορεί να νιώσει κάποιος αν άφησε έναν άνθρωπό του να ταξιδέψει με το τρένο με τη συγκεκριμένη αμαξοστοιχία;
- Η ενοχή θα τους τρώει σαν σαράκι, πάντα θα γυρνούν σε εκείνες τις στιγμές που ανταμώσανε για τελευταία φορά και θα οργίζονται γύρω από ένα γιατί, όπως «γιατί δεν τον εμπόδισα να φύγει; ή γιατί δεν επέμεινα να φύγει αύριο;». Η ενοχή θα τους συνδέει πάντα με αυτόν/ην που χάθηκε και θα επιχειρεί να δώσει ένα μεταφυσικό νόημα στην δυσβάσταχτη απώλεια, μια απώλεια που δεν την χωρά και δεν την αποδέχεται ο νους.
