Όλα αυτά τα ζητήματα λύθηκαν τουλάχιστον εν μέρει σε συνέχεια αποφάσεων του Δικαστηρίου της Ε.Ε.».
Ο Γουλιέλμος (ή Μάκης για τους φίλους του) Βαλασίδης είναι ο διευθυντής Επικοινωνίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου του Λουξεμβούργου. Από τα σημαντικότερα στελέχη του συγκεκριμένου οργάνου της Ε.Ε. Υποδέχθηκε την «Ε» σε προγραμματισμένη επίσκεψη και κατά τη διάρκεια της ξενάγησής μας προσπαθούσε να αιτιολογήσει το φαινόμενο της ελαχιστοποίησης των περιπτώσεων που φτάνουν στο Λουξεμβούργο από τότε που ξεκίνησε η οικονομική κρίση.
«Από την ημέρα που ξεκίνησε η κρίση παρατηρούμε μείωση των υποθέσεων που παραπέμπονται από Ελληνικά δικαστήρια. Δεν γνωρίζω γιατί συμβαίνει αυτό. Πραγματικά είναι ένα φαινόμενο που δεν μπορούμε να εξηγήσουμε. Εκείνο όμως που πρέπει να σημειώσουμε είναι πως υποθέσεις που έρχονται στο δικαστήριο είναι υποθέσεις που φτάνουν με τη διαδικασία της προδικαστικής παραπομπής. Παρατηρούμε πως αν εξαιρέσει κανείς το Συμβούλιο της Επικρατείας, που παραπέμπει υποθέσεις με έναν σταθερό ρυθμό, από άλλα δικαστήρια έχουμε ελάχιστες. Υπήρχαν χρονιές που είχαμε μόνο δύο ενώ, για παράδειγμα, το 2004 είχαμε 18», λέει χαρακτηριστικά για να προσθέσει: «Ελπίζω το φαινόμενο αυτό να είναι παροδικό και να αρχίσουν πάλι τα Ελληνικά δικαστήρια να συνεργάζονται πιο στενά με το Δικαστήριο της ΕΕ γιατί πιστεύω πως διστάζουν λίγο. Κατανοώ βέβαια πως έχει αυξηθεί η ύλη, υπάρχουν και καθυστερήσεις αλλά θεωρώ πως υπάρχει και ένας δισταγμός». Είναι κι αυτό μια εξήγηση…
ΠΕΡΙΚΟΠΕΣ ΣΥΝΤΑΞΕΩΝ
Η συζήτησή μας (στην οποία ήταν πολύτιμη η συνεισφορά του Λαρισαίου δικηγόρου, υποψ. Δρ. Νομικής ΑΠΘ, Δημήτριου Κούρτη) ξεκίνησε από το θέμα των περικοπών συντάξεων, με δεδομένο ότι το –ελληνικό- Ελεγκτικό Συνέδριο τις έκρινε πρόσφατα αντισυνταγματικές. Τον ρωτήσαμε εάν κατά τη γνώμη του, το Δίκαιο της Ε.Ε. έχει λόγο επί του ζητήματος κι αν συντρέχει, ίσως, περίπτωση παρέμβασης του Δικαστηρίου στο πλαίσιο άσκησης της αρμοδιότητάς του κατόπιν προδικαστικού ερωτήματος ή θεωρεί πως το ζήτημα παραμένει στον τομέα αποκλειστικής ευθύνης της Ελλάδας.
«Υπό ορισμένες προϋποθέσεις μπορεί να τεθεί και ζήτημα ευρωπαϊκού δικαίου όπως για παράδειγμα έγινε στην περίπτωση της Πορτογαλίας, όπου η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων προσέφυγε στη δικαιοσύνη για τις περικοπές στον κλάδο τους. Το ζήτημα που τέθηκε είναι, εάν αυτό πηγαίνει ενάντια στις αρχές του κράτους δικαίου, που περιλαμβάνει και το δικαίωμα στη δίκαιη δίκη, μια από τις βασικότερες αξίες της Ε.Ε. Το δικαστήριο είπε πως οι περικοπές δεν ήταν στοχευμένες μόνο προς τους δικαστές αλλά αφορούσαν σε όλους δημοσίους υπαλλήλους ανεξαιρέτως. Άρα ναι, μπορεί να τεθεί ζήτημα, υπό τη σκοπιά του δικαίου της Ε.Ε. Ωστόσο, σε πρώτη φάση όταν μιλάμε για το Ελεγκτικό Συνέδριο μιλάμε για ζητήματα αντισυνταγματικότητας με βάση το Ελληνικό Σύνταγμα», ξεκαθαρίζει.
ΚΡΑΤΙΚΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ
Ένα άλλο ζήτημα που θίξαμε είναι αυτό των κρατικών ενισχύσεων. Το Δικαστήριο επικύρωσε τις προηγούμενες αποφάσεις του Γενικού Δικαστηρίου που καταδίκαζαν την Ελλάδα για παράνομες κρατικές ενισχύσεις, διότι προ δεκαετίας προέβη στην κατ’ εξαίρεση καταβολή από τον ΕΛΓΑ αντισταθμιστικών ενισχύσεων ύψους 425 εκατομμυρίων ευρώ στους αγρότες που είχαν πληγεί από τα δυσμενή καιρικά φαινόμενα της περιόδου εκείνης. Το λεγόμενο «Πακέτο Χατζηγάκη». Ταυτόχρονα η χώρα έχει χάσει σε μια σειρά δικών που προέκυψαν από προσφυγές της Επιτροπής κατά της Ελλάδας για την ανάκτηση παράνομων κρατικών ενισχύσεων (Λάρκο, Ελληνικά Ναυπηγεία ΑΕ, Καταστήματα Αφορολόγητων Ειδών AE κ.λπ.). Τον ρωτήσαμε εάν η Ελλάδα είναι «συστηματικός παραβάτης» της υποχρέωσης μη νόθευσης ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά για να απαντήσει: «Η Ελλάδα δεν είναι το μόνο κράτος που έχει αμαρτήσει στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων. Για να σας δώσω και ένα παράδειγμα, μία από τις σημαντικότερες υποθέσεις που εκκρεμούν αυτή τη στιγμή είναι η περίπτωση χορήγησης κρατικών ενισχύσεων από την Ιρλανδία στην Apple μέσω προνομιακής φορολογικής μεταχείρισης. Αντίστοιχες υποθέσεις εκκρεμούν και για το Λουξεμβούργο ενώ μου έρχονται στο μυαλό και πολλές υποθέσεις που έκρινε το Δικαστήριο στο παρελθόν με αφορμή κρατικές ενισχύσεις σε επιχειρήσεις της πρώην Ανατολικής Γερμανίας μετά την επανένωση των δύο Γερμανιών».
ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΠΟΛΩΝΙΑΣ
Στην επικαιρότητα βρίσκεται η διαδικασία που ξεκίνησε η Επιτροπή εναντίον της Πολωνίας για παράβαση των υποχρεώσεων από τις βασικές Συνθήκης (κράτος δικαίου, ανεξαρτησία δικαιοσύνης) λόγω του νέου νόμου για την αντικατάσταση των δικαστών του πολωνικού ανωτάτου δικαστηρίου. Τελικά το κυβερνών κόμμα στην Πολωνία έκανε πίσω και συμμορφώθηκε με την προσωρινή διαταγή του Δικαστηρίου. Τον ρωτήσαμε εάν πιστεύει ότι αυτή η εξέλιξη σηματοδοτεί μια θετική στροφή της Ένωσης στις θεμελιώδεις δημοκρατικές αρχές αλλά και ποια είναι νομικά η θέση της δημοκρατικής αρχής και του κράτους δικαίου στο σύστημα της Ε.Ε. για να απαντήσει πως: «Δεν υπάρχει στροφή του Δικαστηρίου προς τις θεμελιώδεις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το Δικαστήριο είναι πάντα προσηλωμένο σε αυτές τις αρχές, ειδικά στην αρχή του κράτους δικαίου. Απλά, η περίπτωση της Πολωνίας ήταν μια από τις πρώτες περιπτώσεις που είχαμε τέτοιου είδους θεμελιώδη ζητήματα. Να προσφεύγει δηλαδή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο Δικαστήριο ισχυριζόμενη ότι ένα κράτος-μέλος της ΕΕ παραβιάζει τη θεμελιώδη αρχή του κράτους δικαίου επειδή, με τρόπο εντελώς αυθαίρετο, μείωσε το όριο συνταξιοδότησης των δικαστών για να βγούνε πολλοί στη σύνταξη και να αντικατασταθούν με πιο «φιλικούς» δικαστές. Παρά τις αρχικές αντιδράσεις, η Πολωνία δέχτηκε τελικά ότι όταν υπάρχει μια διάταξη του Δικαστηρίου, έστω και προσωρινή που της λέει πως οι δικαστές πρέπει να επιστρέψουν στη δουλειά τους μέχρι την οριστική απόφαση, δεν μπορεί να την αγνοεί. Έτσι έλαβε τα ανάλογα μέτρα. Τονίζω βέβαια ότι η υπόθεση ακόμα εκκρεμεί δεν έχει κριθεί οριστικά» κατέληξε ο κ. Βαλασίδης.
Το ενδιαφέρον των δημοσιογράφων
και τα θέματα που είναι ψηλά στη λίστα
Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής μας είχαμε την ευκαιρία να συναντηθούμε και με την κ. Μαρία Ζώη (με καταγωγή από τα Τρίκαλα) η οποία εργάζεται στο γραφείο Τύπου για την Ελλάδα και την Κύπρο. Τη ρωτήσαμε για ποιο αντικείμενο δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον οι Έλληνες δημοσιογράφοι για να μας πει ότι το περιβάλλον, τα εργασιακά και γενικά οι καταδίκες της Ελλάδας είναι ζητήματα που τους απασχολούν.
Η ίδια βρίσκεται περισσότερο από 20 χρόνια στο δικαστήριο. Όλα αυτά τα χρόνια έχει δει και αρκετούς Έλληνες που επιχειρούν να εργαστούν επίσης εκεί. Αυτό που έχει παρατηρήσει είναι πως «Τα βιογραφικά των Ελλήνων που δεχόμαστε για δουλειά πλέον είναι πάρα πολύ δυνατά σε σχέση με πολλές άλλες χώρες».
Και οι δύο μάς ανέφεραν τα κυριότερα ζητήματα που απασχολούν το δικαστήριο αυτήν την περίοδο. Πολλές και πολύ σημαντικές υποθέσεις για την προστασία των προσωπικών δεδομένων, όχι όμως για το GDPR ακόμα καθώς εκτιμούν πως είναι πολύ νωρίς.
Brexit, υποθέσεις Lux Leaks (για τα προνομιακά φορολογικά καθεστώτα χωρών με στόχο να προσελκύσουν εταιρείες κολοσσούς) είναι πολύ ψηλά στη λίστα.
Του Κώστα Γκιάστα
