Έκτακτη σύσκεψη των κρατών στις 29 Σεπτεμβρίου για το κλίμα, συγκαλεί ο ΟΗΕ. Τι να συμβαίνει άραγε; Να ανησυχούμε; Η αφορμή πολύ καλή για μια συζήτηση με τον γνωστό χημικό περιβαλλοντολόγο κ. Ζήση Αργυρόπουλο, που λέει ότι «βεβαίως να ανησυχούμε και πολύ». Όμως, αν αλλάξουμε τρόπο σκέψης και επιδείξουμε «διαγενεακή ηθική», τα προβλήματα θα είναι πολύ μικρότερα. Η ανθρώπινη ευφυία, μπορεί να τα ξεπεράσει.
Ο κ. Ζ. Αργυρόπουλος συνέγραψε έκθεση/περίληψη για την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της στην περιοχή, με επίκεντρο την αύξηση της θερμοκρασίας και την υπερθέρμανση του πλανήτη. Η έκθεση υποβλήθηκε σε τοπικούς παράγοντες, αλλά και στην Ε.Ε., από την οποία είχε καλή ανταπόκριση. Πάνω σε αυτή την έκθεση, έγινε η συζήτηση με την «Ε»:
«Οτιδήποτε κάνουμε από δω και πέρα για την ανάπτυξη, με την ίδια λογική που εμφορούμαστε, θα προσθέτει προβλήματα στο περιβάλλον και δεν θα τα λύνει. Το «ανάπτυξη με σεβασμό στο περιβάλλον», δεν υπάρχει, είναι πολύ θεωρητικό. Να αλλάξουμε τρόπο σκέψης, να αλλάξουμε νοημοσύνη, όπως λέει και ο Όλιβερ Μόρτον. Το θέμα είναι ότι αλλάζει το τοπίο και αν εμείς το έχουμε κατανοήσει. Αυτή είναι όλη η ιστορία.
Προσαρμοζόμαστε, σε μια αλλαγή που θα γίνει ούτως ή άλλως. Υπάρχουν στην ατμόσφαιρα, για παράδειγμα, ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, που έχουν παραχθεί στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Δεν απορροφήθηκαν ακόμα! Αυτή τη στιγμή μάλιστα απορροφούνται με μικρότερους ρυθμούς. Το διοξείδιο του άνθρακα ανεβαίνει στην ατμόσφαιρα κάθε χρόνο και πού θα φτάσει; Μετά έρχονται τα «ντόμινο». Αύξηση θερμοκρασίας, μεγαλύτερη έκλυση μεθανίου κλπ. Για να μην γίνουμε καταστροφολόγοι, τι πρέπει να γίνει; Ας ανοίξει ένας διάλογος...
Η ανθρωπότητα όταν προέβλεπε, πάντα επιβίωνε. Αναφέρω ένα παράδειγμα με τους Βίκινγκς και τους Ινουίτ (Εσκιμώους). Εμείς σκεφτόμαστε, όπως σκέφτονταν οι Βίκινγκς το 1500, που είχαν αποικήσει τη Γροιλανδία. Θεωρούσαν λοιπόν ότι ο τρόπος ζωής τους θα τους βοηθούσε να επιβιώσουν. Είχαν καράβια που δεν μπορούσαν να μετακινηθούν ανάμεσα στους πάγους, σπίτια όχι κατάλληλα για πολύ χαμηλές θερμοκρασίες και θεωρούσαν ότι η συγκεντρωτική δομή της κοινωνίας τους, θα έβρισκε τρόπο να ξεπεράσει τα προβλήματα και τελικά δεν τα ξεπέρασε. Άλλοι πέθαναν, άλλοι έφυγαν. Οι αυτόχθονες Ινουίτ όμως επιβίωσαν χάρη στην προσαρμοστικότητά τους και τη υιοθέτηση της οικονομίας του ελαχίστου, που ήταν- έτσι κι αλλιώς- προσαρμοσμένη στις συνθήκες της περιοχής. Δύο διαφορετικές εντελώς κοινωνίες.
Με τα σημερινά μας κριτήριο, η κοινωνία των Εσκιμώων ήταν κοινωνία οπισθοδρομική, χωρίς τεχνολογικά στάνταρτ, όχι κοινωνία προοδευμένη. Οι άλλοι (Βίκινγκς) ήταν προοδευμένοι, δηλαδή Ευρωπαίοι. Κι όμως οι Ευρωπαίοι δεν άντεξαν σε αυτές τις συνθήκες. Άλλο παράδειγμα, από την ιστορία. Κάποιοι λαοί επέμεναν σε κάποιους τρόπους άρδευσης και δεν επιβίωσαν με τον πρώτο λιμό που ξέσπασε. Η ιστορία έχει πάρα πολλά παραδείγματα, που δεν έχουν σώνει και καλά, κριτήρια το κλίμα, αλλά και άλλες κακουχίες (ασθένειες κλπ.) Το αισιόδοξο είναι ότι μια κοινωνία που προετοιμάζεται κι έχει μάθει να διαχειρίζεται τον κίνδυνο, να κάνει ακριβή εκτίμηση, να μπορεί να τον αντιμετωπίσει.
Οι άνθρωποι για κάθε πρόβλημα που προκύπτει αντιδρούν ακραία, δηλαδή «μαύρο ή άσπρο», π.χ. ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκά και άλλα: Κάθετη άρνηση. Εγώ έχω να πω ότι κοινωνία που αντιδρά στις ήπιες μορφές ενέργειας θα πρέπει να επιλέξει σε δύο πράγματα: Πυρηνική ενέργεια ή λιγνίτης. Ας διαλέξει...
Αυτή τη στιγμή η κοινωνία αρνείται. Η αντίδραση για τα μεταλλαγμένα είναι μεν σωστή, αλλά δεν φτάνει. Δεν καταφέραμε να κάνουμε τράπεζα σπόρων π.χ. Είμαστε μια κοινωνία που λέει συνέχεια όχι και δεν κάνουμε τίποτα.
Το αισιόδοξο σενάριο θα είναι: Πρώτα να αλλάξουμε τρόπο σκέψης. Στο θέμα της ενέργειας είναι καιρός να αναθεωρήσουμε τη θέση μας και να δώσουμε βάση στις ανανεώσιμες πηγές. Σε αυτό που λέει ο Τζ. Ρίφκιν «Δεν μπορεί η ενέργεια να είναι συγκεντρωτική». Ας πούμε να μη την έχει μόνο η ΔΕΗ, αλλά και αυτόνομοι παραγωγοί (ολόκληρες κοινωνίες, που θα παράγουν τη δική τους ενέργεια, ας πούμε μια πόλη). Αν γίνουμε αυτάρκεις σε παραγωγή τροφίμων και ενέργειας, έχουμε ένα καλό κριτήριο για επιβίωση. Πρέπει να κάνουμε διαχείριση κινδύνου, να έχουμε τα σενάρια και να προβλέπουμε σχέδια αντιμετώπισης. Για παράδειγμα κολλήσαμε στον Αχελώο, ότι θα λύσει τα προβλήματα... Αν επιβαλλόταν στις καινούριες οικοδομές να συγκεντρώνουν το βρόχινο νερό, θα ήταν πολύ σημαντικό. Κάτι που γίνεται στη Γαλλία και σε περιοχές με διπλάσιο ύψος βροχής από την Ελλάδα. Στην οικοδομική άδεια να επιβάλλεται και δεξαμενή αποθήκευσης νερού.
Το δεύτερο είναι η διαγενεακή ηθική. Να μην αφήνουμε το ρίσκο της διαχείρισης για τις επόμενες γενεές, που τα προβλήματα θα είναι πιο έντονα. Σήμερα προσπαθούμε να σώσουμε τη χώρα, πουλώντας τους ενεργειακούς πόρους. Οι πόροι αυτοί δεν είναι δική μας κληρονομιά. Το ίδιο γίνεται και με τη φύση. Προκαλώντας προβλήματα, λόγω «ανάπτυξης» αυτά τα προβλήματα, θα κληθούν να τα λύσουν άλλοι, η επόμενη γενιά. Η οποία όμως δεν θα έχει κάποιο κέρδος από αυτό που εσύ πήρες, πριν.
Πρέπει λοιπόν να εκτιμήσουμε όλα αυτά και να αρχίσουν να μας προβληματίζουν. Να ετοιμάζουμε υποδομές για ένα μέλλον, που δεν θα είναι εύκολο. Μα ρίσκα, που θα μάθουμε να διαχειριζόμαστε. Το βασικό είναι οι «σφήνες προσαρμογής». Όλες οι μελέτες που έγιναν, στο τέλος προτείνουν τις «σφήνες». Με τους σημερινούς ρυθμούς αύξησης του διοξειδίου του άνθρακα, θα φτάσουμε το 2030 σε αύξηση του στα ανώτατα όρια και σε αύξηση της θερμοκρασίας, με πολλά επακόλουθα, σοβαρά. Αν φτάσουμε στο σημείο καμπής, το οικοσύστημα απορρυθμίζεται και δεν μπορεί να αντιδράσει. Το σίγουρο είναι ότι θα υπάρξει αύξηση θερμοκρασίας. Τουλάχιστο να μην αυξηθεί πάνω από 2 βαθμούς, που θα είναι το λιγότερο κακό. Αν πάει παραπάνω, θα είναι πολύ άσχημο. Κι όταν αναγκαστούμε να επιβάλλουμε λύσεις, σίγουρα αυτές δεν θα είναι δημοκρατικές. Είναι βέβαιο ότι η ανθρώπινη ευφυία θα βρει λύσεις σε αρκετά πράγματα. Αλλά δεν μπορεί να αφήνουμε τον καιρό να περνά ανεκμετάλλευτος...».
Ε. ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΣ
