* Του Αποστόλου Ποντίκα, δασκάλου, θεολόγου, φιλολόγου, πτυχ. Πολιτικών Επιστημών, επ. Σχολικού Συμβούλου
Με το σημερινό άρθρο μας για την Παιδαγωγική Ακαδημία Λάρισας, θα φέρουμε στη μνήμη τη σπουδαστική ζωή όλων των παλιών και νεότερων δασκάλων και τον διορισμό τους στις εσχατιές της πατρίδας μας. Τα στοιχεία γύρω από την ίδρυση και λειτουργία της ΠΑΛ, τα συγκέντρωσα, όταν ακόμα ήμουν σπουδαστής στην Ακαδημία, με τη βοήθεια του αείμνηστου υποδιευθυντή, Δημητρίου Κουφογιάννη, ο οποίος μου είχε αναθέσει και τη φροντίδα της σίτισης των σπουδαστών, «σιτιστής», αφού τότε σιτιζόμασταν μέσα στο χώρο της Ακαδημίας.
Μετά την κατάργησή της, τα υπόλοιπα στοιχεία τα έλαβα από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Οι Παιδαγωγικές Ακαδημίες ιδρύθηκαν το 1933, σύμφωνα με το Νόμο 5802/1933, αντικαθιστώντας τα υπάρχοντα Διδασκαλεία. Στη Λάρισα υπήρχε Διδασκαλείο Αρρένων, το οποίο ιδρύθηκε και λειτούργησε από την 1η Οκτωβρίου 1882, μέχρι το 1907 και το Αρσάκειο Διδασκαλείο Θηλέων, το οποίο ιδρύθηκε το 1902 και κράτησε ως το 1937.
Με την κατάργηση των δύο αυτών Διδασκαλείων, η Λάρισα έμεινε χωρίς πνευματικό παιδαγωγικό κέντρο. Το 1933, ιδρύθηκαν σε ορισμένες πόλεις Παιδαγωγικές Ακαδημίες. Μεταξύ αυτών ήταν και στη Λαμία. Αλλά, όμως, στο Διάταγμα της 13ης Σεπτεμβρίου 1939, περί μεταφοράς της έδρας της Ακαδημίας Λαμίας στη Λάρισα «ΦΕΚ 396/19-91939», γίνεται λόγος ότι ο Υπουργός Παιδείας έκανε πρόταση στο Ανώτατο Συμβούλιο για μεταφορά της έδρας στη Λάρισα.
Σύμφωνα με τον διευθυντή της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Λάρισας, Ι. Κυριαζικίδη, «1968» και τον μετέπειτα Δ. Κουφογιάννη, «1977», αλλά και σχετικού άρθρου της Εφημερίδας «Ελευθερίας», η μεταφορά οφείλεται κατά κύριο λόγο στις ενέργειες του νομάρχη Λάρισας Α. Πολυχρονιάδη και του διευθυντή Β. Βήκα.
Η μεταφορά της Ακαδημίας στη Λάρισα ήταν ένα μεγάλο κοινωνικό, ιστορικό και πνευματικό γεγονός. Έτσι, η πόλη, αλλά και όλη η Θεσσαλία αποκτά ένα Ανώτερο Εκπαιδευτικό ίδρυμα και γίνεται το φυτώριο δασκάλων για τα κατοπινά χρόνια.
Από την 1η Οκτωβρίου 1939, αρχίζει η λειτουργία της Παιδαγωγικής Ακαδημίας, η οποία στεγάστηκε στο κτίριο του Γυμνασίου Θηλέων, έχοντας το υπάρχον διδακτικό προσωπικό της Ακαδημίας Λαμίας. Έτσι, διευθυντής είναι ο Β. Βήκας και υποδιευθυντής ο Δ. Καραθανάσης, ο οποίος καταγόταν από την περιοχή Αλμυρού. Στο διδακτικό προσωπικό ανήκαν: ο Γ. Δουκάκης, ο οποίος δίδασκε Φυσική, ο Σ. Παπαδημητρίου, καλλιτεχνικά, ο Δ. Κούτρας Γεωπονικά, Ι. Αντωνίου Γυμναστική και ο Α. Παπαθανασίου Μουσική.
Οι πρώτες δοκιμαστικές γραπτές εισιτήριες εξετάσεις των υποψηφίων δασκάλων έγιναν την 2αν Οκτωβρίου (αρχαία ελληνικά, έκθεση, ιστορία, μαθηματικά, φυσική, χημεία), ενώ ακολούθησαν και πρακτικές εξετάσεις (ιχνογραφία, μουσική, φωνητική, γυμναστική). Στα πρώτα χρόνια λειτούργησε μόνο με άρρενες, ενώ στη συνέχεια δέχτηκε και θήλεις. Η κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου διατάραξε την ομαλή λειτουργία της Ακαδημίας, αλλά και πάλι λειτούργησε δύσκολα, με διευθυντή τον γνωστό Β. Τσίριμπα.
Την περίοδο 1942-1943, μέσα σε αντίξοες συνθήκες λειτουργεί με διευθυντή τον γνωστό και καταξιωμένο Γ. Παπαδημητρίου, αλλά σταματάει για λίγο τη λειτουργία και αρχίζει πάλι το 1944.
Την περίοδο 1945 προκύπτει θέμα στέγασης της Ακαδημίας, λόγω των πολλών ζημιών του κτιρίου από τον πόλεμο. Τότε, κινδύνευσε να μεταφερθεί η έδρα στον Βόλο, αλλά ο Δήμος και η Νομαρχία ενέκριναν γενναίο κονδύλι 590. 000 δραχμών για την επισκευή του κτιρίου και έτσι, ο κίνδυνος εξέλιπε. Ο σεισμός του 1957, έπληξε το κτίριο της Ακαδημίας και τα μαθήματα γίνονταν σε ένα μικρό οίκημα κατάλληλα διαμορφωμένο. Διευθυντής διορίζεται και πάλι ο Γ. Παπαδημητρίου, ο οποίος θα παραμείνει στο πόστο του έως το 1968.
Η φοίτηση των δασκάλων στην Ακαδημία ήταν δύο έτη, αλλά από το 1964 τα έτη γίνονται τρία και οι πρώτοι σπουδαστές τριετούς φοίτησης βγαίνουν το 1965-1966. Ήταν ο προθάλαμος για την ανωτατοποίηση των Παιδαγωγικών Ακαδημιών και μια ευκαιρία για να αλλάξουν τα προγράμματα σπουδών, αλλά, όμως, η δικτατορία, το 1967, μείωσε τη φοίτηση και έγιναν και πάλι δύο τα έτη σπουδών. Η προσπάθεια πολλών φορέων για την ανωτατοποίηση των Παιδαγωγικών Ακαδημιών, συνεχίστηκε το 1977 και απέδωσε μετά τους αναμενόμενους καρπούς.
Επίσης, μετά την μεταπολίτευση επαναλειτούργησαν οι καταργηθείσες Ακαδημίες, ενώ της Καρδίτσας είχε μόνο το τμήμα Νηπιαγωγών. Εξάλλου, και στην Ακαδημία της Λάρισας λειτουργούσε από το 1965 έως και το 1971 και τμήμα Νηπιαγωγών. Το 1969, η Παιδαγωγική Ακαδημία Λάρισας αποκτά ένα νέο σύγχρονο κτίριο στην οδό Αιόλου, με διευθυντή από το 1968, τον Ι. Κυριαζικίδη και υποδιευθυντή τον Ν. Μούστο.
Το 1971 καταργούνται οι Παιδαγωγικές Ακαδημίες της Αθήνας, Πειραιά, Θεσσαλονίκης, Καρδίτσας, Ρόδου και η Ακαδημία της Λάρισας δέχεται σπουδαστές και από τη Θεσσαλονίκη. Όπως, τονίσαμε πιο πάνω η εισαγωγή των σπουδαστών στα πρώτα χρόνια γινόταν με εισιτήριες εξετάσεις στις κατά τόπους Ακαδημίες. Στη συνέχεια, όμως, γινόταν με τις Πανελλήνιες εξετάσεις, με τον Α΄και Β΄ τύπο, με τους κύκλους σπουδών, των Δεσμών, κ.λπ.
Το 1971 εισάγονται στις Ακαδημίες και αριστούχοι μαθητές χωρίς εξετάσεις και αυτό επαναλήφθηκε και το 1982-83. Βέβαια, ο αριθμός των σπουδαστών κυμαίνονταν ανάλογα με τις ελλείψεις και το στεγαστικό χώρο. Έτσι, από το έτος λειτουργίας έως και το 1967, αποφοίτησαν 1.680 δάσκαλοι. Από το 1967 και μετά η Ακαδημία έπαιρνε 100 με 110 σπουδαστές, εκτός φυσικά από τις Νηπιαγωγούς, που υπολογίζεται ότι αποφοίτησαν γύρω στις 260. Οι σπουδαστές και σπουδάστριες έφεραν ιδιαίτερη στολή την οποία φορούσαν στις παρελάσεις, στην εορτή του Αγίου Αχιλλίου και σε κάθε άλλη εκδήλωση της Σχολής. Στο Αμφιθέατρο του νέου κτιρίου, τελούνταν εκδηλώσεις της Σχολής και στις εθνικές εορτές οι σπουδαστές ανέβαζαν θεατρικές παραστάσεις.
Ας δούμε τώρα το διδακτικό προσωπικό της Σχολής:
ΔΙΕΥΘΥΝΤΕΣ:
Β. Βήκας, 1939-1941 και 1951-1957, ο οποίος ήταν από την Καλαμπάκα και αρκετά μορφωμένος.
Β. Τσίριμπας 1941-1943, πολυγραφότατος καθηγητής.
Γ. Παπαδημητρίου, ο γνωστός Μπάρμπα Γιώργος από το Μεγαλόβρυσο Αγιάς,1943-1947, 1957-1964, 1966-1968.
Δ. Πουλμέντης 1947-1951.
Θ. Βαρδάκης, 1964-1966
Ι. Κυριαζικίδης, 1968-1979, αρκετά δυναμικός και αυστηρός διευθυντής.
Δ. Κουφογιάννης 1979-1980, με σπουδές στη Γαλλία και αρκετά φιλικός με τους σπουδαστές.
Ν. Πανταζής, 1981-1982. και 1983-1990.
Γ. Γκουράβας, 1982-1983, με εξαιρετικές σπουδές στο εξωτερικό και με άριστη παιδαγωγική κατάρτιση.
ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ
Οι καθηγητές που δίδαξαν στην Παιδαγωγική Ακαδημία Λάρισας, άλλοι είχαν οργανική θέση και άλλοι ήταν ωρομίσθιοι:
Παιδαγωγικά μαθήματα δίδαξαν: Β. Βήκας, Γ. Παπαδημητρίου, Ν. Μούστος, Ι. Κυριαζικίδης, Δ. Κουφογιάννης, Σ. Πολίτης, Γ. Γκουράβας, Σ. Νικόδημος, Π. Μπάρδας, Θ. Βαρδάκης, Α. Κρέτσης, Ν. Πανταζής, Ν. Λυχναρόπουλος, Ε. Παντζάρη, Ζ. Λυγούρας, οποίος μετέπειτα έγινε προϊστάμενος Εκπαίδευσης, Α. Τσάκας, ο νεότερος καθηγητής με ανησυχίες για την εκπαίδευση και Β. Ζιώγα.
Ψυχολογία -Φιλοσοφία: Δ. Κουφογιάννης, Ν. Πανταζής και Ε. Αργυρακούλη, διευθύντρια σήμερα στο 6ο Γυμνάσιο Λάρισας.
Θεολογικά Α. Σταματελόπουλος, Π. Διαμαντόπουλος, Κ. Αθανασόπουλος, ο γελαστός, καλοσυνάτος, ο θεολόγος των σπουδαστών και των μικρών μαθητών, με την ευρεία θεολογική κατάρτιση, Ε. Καραμπάτσας, ο θεολόγος, δάσκαλος με το ευρύ πνεύμα, την ελευθερία σκέψης, που χρημάτισε και επιθεωρητής, ο Γ. Παπαζέτης, ο σεμνός και καλοσυνάτος καθηγητής, με τις σοφές γνώσεις του ( τους είχα καθηγητές).
Φιλολογικά: Μ. Τσίλαγας, Δ. Καραθανάσης, Ι. Δημεράς, Γ. Δημοβέλης, ο οποίος είχε αναλάβει και το τμήμα θεατρικών παραστάσεων και μετέπειτα τον είχα διευθυντή στο 9ο Γυμνάσιο, όπου συνεργαστήκαμε άψογα. Ο Κ. Τσιάρας, μελετημένος φιλόλογος με πλούσιες γνώσεις, αρκετά ειδικευμένος στα φιλολογικά και με πλούσια συγγραφική δραστηριότητα και ο αείμνηστος, Θ. Λαϊνάς. Επίσης, ο Α. Ζουναλής, Κ. Μεταφτσής, Β. Λιαπής, Κ. Ψαρρής, μετέπειτα προϊστάμενος Γραφείου και ο Β. Αναγνωστόπουλος.
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ: Γ. Δουκάκης, Ι. Τζόλης, Δ. Πέτσας.
ΦΥΣΙΚΑ: Γ. Ρήγας, με πλούσιες γνώσεις και μετέπειτα Σχολικός Σύμβουλος και Διευθυντής μου στο 9ο Γυμνάσιο, Ε. Γρηγοριάδης, Ε. Σπετσίδης, Α. Παπαδημητρίου.
ΜΟΥΣΙΚΑ: Α. Βαλακώστας, Α. Παπαθανασίου, Α. Καψάσκη, Ι. Κορωνάκη, Ε. Γεωργουλάκου.
Γυμναστική : Γ. Φυλακτός, Ι. Αντωνίου, Κ. Γεωργουλάκος, Π. Βήχος, Γ. Χουλιαρόπουλος.
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΩΝ: Μ. Τεγόπουλος, Δ. Κούτρας, Π. Κόθρος, Κ. Παπαδημητρίου, Σ. Τάταρης, Κ. Ευρυγένης.
ΟΙΚΟΚΥΡΙΚΩΝ: Α. Βαχλιώτου, η οποία ήταν η μάνα της ΠΑΛ, Γ. Γαρδελέα, Ε. Ποτίλη .
