Δημοσιεύεται φωτογραφία από τη λιτανεία της εικόνας του τοπικού μας Αγίου, η οποία πραγματοποιήθηκε με κάθε επισημότητα στους κεντρικούς δρόμους της Λάρισας, με ενδιάμεσο σταθμό στην Κεντρική πλατεία. Η λήψη της φωτογραφίας έγινε πριν 90 χρόνια, συγκεκριμένα το 1933 και είναι του Λαρισαίου φωτογράφου-αγιογράφου Παντελή Γκίνη [1]. Ο τελευταίος ανέβηκε στον εξώστη του επάνω ορόφου του αρχοντικού του Νικολάου Καρανίκα που ήταν στη γωνία των σημερινών οδών Παπαναστασίου και Ίωνος Δραγούμη και από τη θέση αυτή κατέγραψε την πορεία της λατρευτικής πομπής, την παρουσία πλήθους κόσμου και την Κεντρική πλατεία Θέμιδος με τα κτίρια της βόρειας πλευράς της. Ξεκινώντας από αριστερά διακρίνουμε: Στο βάθος την πίσω πλευρά του τριώροφου Μεγάρου Αλεξάνδρου, το οποίο υπάρχει μέχρι σήμερα υπό άλλη ιδιοκτησία και έχει πρόσοψη προς το Αρχαίο Θέατρο. Το ισόγειο στη γωνία Κύπρου και Παπαναστασίου, κρυμμένο πίσω από φυλλωσιές, είναι το Φαρμακείο Νικ. Ζησιάδου και Σία. Ακολουθεί το διώροφο Ξενοδοχείο «Το Στέμμα», από τα παλαιότερα της Λάρισας και το υποκατάστημα της Λαϊκής Τράπεζας. Μεσολαβεί η οδός Φιλελλήνων και εν συνεχεία είναι το Μέγαρο Μεχμέτ Χατζημέτου (γνωστό και ως Λέσχη Ασλάνη) με τον χαρακτηριστικό τρούλο, που εκείνη την περίοδο ο επάνω όροφος στέγαζε το Ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία». Μετά με τη σειρά είναι το καφενείο «Εμπορικόν», το Φαρμακείο του Αγαμ. Αστεριάδη και στη γωνία με την οδό Πανός ένα διώροφο οίκημα, στο ισόγειο του οποίου στεγαζόταν το Παντοπωλείο του Μενέλαου Καρυώτη.
Η πομπή με το ιερατείο και τους επισήμους κινείται επί της οδού Παπαναστασίου. Προπολεμικά, η πομπή ακολουθούσε διαφορετική πορεία από τη σημερινή. Διέσχιζε την Παπαναστασίου και όταν έφθανε στο ύψος της οδού Κούμα έστριβε αριστερά και όταν πλησίαζε στο μέσον της νότιας πλευράς της πλατείας έστριβε πάλι αριστερά και κατευθυνόταν στο κέντρο της, όπου ο Δήμος έστηνε μια ειδική εξέδρα όπου ανέβαιναν οι αρχιερείς με την εφέστια [2] εικόνα του Αγίου Αχιλλίου και ανέπεμπαν ειδική δέηση. Ακολουθούσε, όπως άλλωστε και σήμερα, κήρυγμα του Μητροπολίτη Λαρίσης. Τρεις μητροπολίτες διακρίνονται στην περιφορά [3], οι ιερείς είναι παρατεταγμένοι σε δύο ζυγούς κοντά στα πεζοδρόμια, ενώ την πομπή περιστοιχίζουν στρατιώτες με τα όπλα επ’ ώμου. Πίσω από τους μητροπολίτες διακρίνεται η εικόνα του Αγίου [4] και από κοντά οι επίσημοι.
Από την περιφορά της εικόνας της ίδιας χρονιάς (15 Μαΐου 1933), δημοσιεύσαμε στη σειρά αυτή των κειμένων μας άλλη μία φωτογραφία, όταν η πομπή βρισκόταν επάνω στον Λόφο της Ακρόπολης, επιστρέφοντας από την πλατεία [5]. Εκεί αναφέραμε ότι ο φωτογράφος μάς ήταν άγνωστος. Όμως, όταν η Φωτοθήκη Λάρισας απέκτησε από οίκο δημοπρασιών της Θεσσαλονίκης έντεκα (11) φωτογραφίες σε γυαλί με διάφορες απόψεις από τη Λάρισα, μεταξύ των οποίων και τις δύο από την περιφορά της εικόνας του Αγίου Αχιλλίου, διαπιστώθηκε ότι τα αρνητικά των φωτογραφιών σε γυαλί [6] εμφανίσθηκαν από τον φωτογράφο Παντελή Γκίνη και η χρονολογία λήψης των χρονολογείται το 1933.
[1]. Ο Παντελής Γκίνης (1888-1988) θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους φωτογράφους-αγιογράφους της πόλης μας. Από κοινού με τον επίσης αγιογράφο Χρυσόστομο Παπαμερκουρίου εργάσθηκαν για πολλά χρόνια και έργα τους υπάρχουν σχεδόν σε όλους τους ναούς της περιοχής μας. Για τον εξαιρετικό αυτόν καλλιτέχνη η πόλη περιμένει να γίνει ειδική επιστημονική μελέτη.
[2]. Εφέστια ονομάζεται η επίσημη εικόνα κάθε ναού ή μονής. Λ.χ. λέμε ότι η εφέστια εικόνα του Αγίου Όρους είναι «Το Άξιον Εστί», της Μονής Ιβήρων η Παναγία Πορταΐτισσα, κ.λπ.
[3]. Από τους τρεις ιεράρχες αναγνωρίζεται, ακριβώς μπροστά από την εικόνα, ο Λαρίσης Αρσένιος Αφεντούλης (1914-Δεκέμβριος 1934). Ήταν Μητροπολίτης Στρωμνίτσης (της σημερινής περιοχής των Σκοπίων) και έφθασε στην Ελλάδα το 1913 εκδιωγμένος από τους Βουλγάρους. Το 1914 τοποθετήθηκε Μητροπολίτης Λαρίσης, αλλά κατά τη διάρκεια του Εθνικού Διχασμού πρωτοστάτησε στο ανάθεμα του Ελευθερίου Βενιζέλου και το 1917 καθαιρέθηκε και εξορίσθηκε. Το 1923 επανήλθε στη θέση του και τη δεύτερη ημέρα των Χριστουγέννων του 1934 υπέστη καρδιακή ανακοπή και απεβίωσε σε ηλικία 63 ετών.
[4]. Πιστεύεται ότι η επίσημη εικόνα του Αγίου Αχιλλίου ανήκει και αυτή, λόγω των ομοίων διαστάσεών της, στην ομάδα των ρωσικών εικόνων που είχε παραγγείλει στη Μόσχα το 1802 ο τότε Μητροπολίτης Λαρίσης Διονύσιος Καλλιάρχης. Ο Επαμεινώνδας Φαρμακίδης αναφέρει ότι οι εικόνες αυτές ήταν 12, διαστάσεων 120 εκ. ύψος και 72 εκ. πλάτος. Σήμερα από τις εικόνες αυτές διασώζονται μόνον πέντε. Το επάργυρο πουκάμισο που καλύπτει την εικόνα του Αγ. Αχιλλίου δεν επιτρέπει την ταυτοποίησή της. Η αργυρή αυτή επένδυση κατασκευάσθηκε το 1929 στην Αθήνα και ήταν δωρεά του εμπόρου της Λάρισας και επί χρόνια εκκλησιαστικού επιτρόπου του ναού του Αγίου Αχιλλίου, Ιωάννου Αλεξάνδρου, όπως αναφέρει σχετική επιγραφή: «Αφιέρωμα του Ι. Δ. Αλεξάνδρου, εις μνήμην του αποβιώσαντος πατρός αυτού Δημητρίου».
[5]. Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Λιτανεία της εικόνας του Αγίου Αχιλλίου, εφ. «Ελευθερία», Λάρισα, φύλλο της 2ας Ιουλίου 2017.
[6]. Παλαιότερα, πριν ακόμη ανακαλυφθούν τα φιλμ, η αποτύπωση των λήψεων της φωτογραφικής μηχανής γινόταν ως επί το πλείστον πάνω σε γυάλινες πλάκες.
