Αυτές οι πληροφορίες-εκτιμήσεις συζητούνταν στην Ειδική Ομάδα Δράσης του Στέιτ Ντιπάρτμεντ στην Ουάσινγκτον -υπό τον Χ. Κίσινγκερ- το πρωινό της 21ης Ιουλίου 1974. Στη συνεδρίαση και σε συζήτηση για την «επόμενη ημέρα» σε Ελλάδα και Κύπρο έπεσε το όνομα του Κ. Καραμανλή, με στέλεχος της Ομάδας να αναφέρει πως «...δεν είναι τριγύρω, ενώ ο Βασιλιάς, έχει ήδη κάνει κάποιες κινήσεις και πιθανότατα θα είχε περισσότερη λαϊκή υποστήριξη από οποιονδήποτε άλλον», με τον Κίσινγκερ να «κλείνει» το θέμα, λέγοντας ότι «αυτή είναι μια επικίνδυνη επιχείρηση εν μέσω πολέμου»... Στη συνεδρίαση εθίγη και θέμα συνοχής του ΝΑΤΟ και το εάν και κατά πόσο η Ελλάδα μπορεί να κάνει κάποια κίνηση εξόδου, ως ένδειξη διαμαρτυρίας για τη μη επαρκή υποστήριξή της από τη Συμμαχία. Λίγη ώρα αργότερα πάντως ο Αμερικανός ΥΠΕΞ μιλά τηλεφωνικά με τον Τούρκο πρόεδρο Μπ. Ετσεβίτ, ο οποίος δηλώνει έτοιμος να συζητήσει όρους κατάπαυσης του πυρός -μιας και, όπως εκτιμούσαν Αμερικανοί αξιωματούχοι, δεν ήταν ικανοποιημένος από την πορεία της εισβολής- και του θέτει υπ’ όψιν την πληροφορία πως «στην Ελλάδα επίκειται πραξικόπημα, που θα φέρει μια ομάδα που θα είναι ακόμα πιο δύσκολη και που θα κινηθεί προς τη Σοβιετική Ένωση. Γεγονός που, τόνισε με νόημα ο Αμερικανός ΥΠΕΞ, δεν μπορεί να είναι προς το τουρκικό συμφέρον»... Οι πληροφορίες αυτές εμπεριέχονται στα επίσημα πρακτικά των προαναφερθέντων συνομιλιών, όπως καταγράφονται στο βιβλίο του στρατηγικού αναλυτή Ν. Λυγερού -σε πιστή μετάφραση του γραφείου της κ. Φανής Καράτζου-, σειρά των οποίων δημοσιεύει η «ΕτΔ». Πιο συγκεκριμένα:
Η ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ
ΚΑΙ ΤΑ ΟΠΛΑ ΤΗΣ ΦΑΤΑΧ
Πρακτικά από τη συνάντηση της στην Washington Ειδικής Ομάδας Δράσης (Washington 21 Ιουλίου 1974, 9:33 – 11:23 πμ) ΘΕΜΑ: Κύπρος
ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ
• Πρόεδρος —Henry A. Kissinger
• State Κυβέρνηση
• Robert McCloskey
• John Day
• Arthur Hartman
• Helmut Sonnenfeldt
• Defense
• Amos Jordan
• Harry Bergold
• Denis McAuliffe
• James Schlesinger
• JCS [Joint Chiefs of Staff] Σώμα ανώτερων ένστολων ηγετών Υπουργείου Άμυνας
• Gen. George Brown
• LTG. John Pauly
• CIA [Central Intelligence Agency] Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών
• William Colby
• George Lauder
• NSC [National Security Council] Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας
• Richard Kennedy
• Harold Saunders
• Rosemary Niehuss
• David Ransom
• James Barnum
ΣΥΝΟΨΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ
Συμφωνήθηκε ότι:
{...}
Secretary Kissinger: Ποιος δίνει μάχη; Η Εθνική Φρουρά; (Αναφερόμενος σε σκληρή μάχη κοντά στο Karavas).
{...}
Mr. Colby: {...} [1 1/2 γραμμή δεν αποχαρακτηρίστηκε]
Secretary Kissinger: {...} Ο γενικός γραμματέας Brezhnev {...}
{...}
Secretary Kissinger: Στείλαμε αυτό το μήνυμα στον Πρόεδρο; (Ecevit).
{...}
Secretary Kissinger: Ποια είναι η ιστορία στο άρθρο της Washington Post σήμερα το πρωί ότι έχουμε διακόψει κάθε στρατιωτική βοήθεια προς την Ελλάδα; Ποιος το διέρρευσε;
{...}
Secretary Kissinger: Τίποτα δεν θα με εξέπληξε περισσότερο από το να μη διέρρευσε έξω από το Κράτος!
Secretary Schlesinger: {...} Αυτό που με απασχολεί περισσότερο είναι οι πιθανότητες για περισσότερες κατοχές (αναφερόμενος στην ελληνική κατοχή τριών φορτηγίδων πυρομαχικών την Παρασκευή).
{...}
Secretary Kissinger: Λοιπόν, η πραγματική κατάσταση είναι ότι δεν στέλνουμε βαρύ εξοπλισμό. {...} Αν πούμε ότι η προμήθεια στρατιωτικών ειδών στην Ελλάδα έχει διακοπεί, θα έχουμε μια κόλαση να ξαναρχίζει (Κονγκρέσο). {...} Ecevit {...} Το μόνο που μπόρεσα πραγματικά να βγάλω από αυτό ήταν ότι είναι εντελώς μπερδεμένοι. Αν οι στρατηγοί τους είναι τόσο κακοί όσο οι αρχηγοί τους, πώς να είναι οι καπετάνιοι και οι ταγματάρχες τους! {...}
Secretary Kissinger: Μπορούν οι Έλληνες να προσγειωθούν σε αυτό το άκρο του νησιού;
Mr. Colby: Ναι, είναι μια ασφαλής περιοχή. Θα μπορούσαν τουλάχιστον να εισάγουν στρατεύματα εκεί.
Secretary Kissinger: {...} Δυσκολεύομαι πραγματικά να αξιολογήσω τα κίνητρα και τη σκέψη του. Υποθέτω ότι αυτοί (οι Τούρκοι) θα δεχτούν μια κατάπαυση του πυρός μέχρι το τέλος της ημέρας. {...} Νομίζω ότι η Βιέννη είναι ένα λάθος, θα προτιμούσα να τους δω να μένουν στο Λονδίνο, όπου ο Callaghan μπορεί να συνεχίσει να τους προτρέπει. {...}
{...}
Secretary Kissinger: Τότε οι Έλληνες πολεμούν καλύτερα από ό,τι νομίζαμε.
Mr. Colby: Ναι, τα πάνε καλά.
{...}
Mr. Colby: Περίπου 9.000 στρατιώτες της Εθνικής Φρουράς και επιπλέον 30.000 έφεδροι. Οι Τούρκοι έχουν περίπου 6.000.
Secretary Kissinger: Ενισχύονται οι Έλληνες;
Mr. Colby: Ναι, σήμερα.
Secretary Kissinger: {...} Ο ένας παίρνει κατάπαυση του πυρός. {...} Οι Έλληνες επίσης δεν είναι σε θέση να κάνουν πολλά. {...} Άκουσε κανείς για τον Σαμψών;
Mr. Colby: Δεν έχουμε ακούσει τίποτα γι’ αυτόν. Η Εθνική Φρουρά εκτελεί τις περισσότερες από τις επιχειρήσεις. Αυτό που ακούσαμε είναι ότι οι διάφορες τουρκικές κοινότητες κάνουν τις περισσότερες μάχες.
{...}
Secretary Kissinger: Προσπαθώ να καταλάβω ποια θα ήταν η ισορροπία δυνάμεων όταν ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις, ώστε να μπορέσουμε να χαράξουμε μια πορεία.
Mr. Colby: Εάν υπάρξει κατάπαυση του πυρός, μου φαίνεται ότι η τουρκική προσπάθεια απέτυχε. Ήθελαν να καταλάβουν μια σημαντική περιοχή -περισσότερη από ό,τι έχουν τώρα- και απέτυχαν.
{...}
Secretary Kissinger: Ω, αυτό μου είπε ήδη ο Ecevit - {...} Οι Έλληνες διαμαρτύρονται για σφοδρούς βομβαρδισμούς στη Λευκωσία. {...}
{...}
Secretary Kissinger: Ποια είναι η πιθανότητα να χρειαστεί να απομακρυνθούν οι πολίτες των ΗΠΑ;
{...}
Mr. Ingersoll: (Amb.) Ο Davies έχει ήδη αρχίσει να εκκενώνει...
Secretary Kissinger: Ανάθεμα! Ο Davies δέχεται διαταγές από εδώ. Δεν θα έχω πρεσβευτή, δεν με νοιάζει ποιος είναι, να παίρνει αυτές τις αποφάσεις χωρίς να το ξεκαθαρίζει εδώ. Αυτό είναι ένα διυπηρεσιακό ζήτημα και οι αποφάσεις πρέπει να ληφθούν εδώ.
{...}
Secretary Kissinger: {...}, δεν θα έχω έναν πρέσβη να λαμβάνει αυτές τις αποφάσεις μονομερώς.
{...}
Mr. Colby: Η Εθνική Φρουρά τα πάει πολύ καλά, έχει περίπου 40.000 στρατιώτες.
{...}
Secretary Kissinger: Είναι ενάντια στα συμφέροντά μας να έχουμε τους Έλληνες εκεί μέσα. {...}
Mr. Colby: Κάθε άνδρας άνω των 12 ετών έχει ένα όπλο και πολλά πυρομαχικά.
Amb. McCloskey: {...} Επίσης, ο Σαμψών άνοιξε όλα τα κρυφά.
Mr. Lauder: Έχουν λάβει επίσης όπλα από τους Παλαιστίνιους.
Secretary Kissinger: Από τη Fatah;
Mr. Lauder: Ναι.
Mr. Colby: Όλοι οι Έλληνες στο νησί συσπειρώνονται σε αυτό το πράγμα. Λειτουργούν όλοι σαν ένας εναντίον των Τούρκων.
Secretary Kissinger: {...} Θα έχουμε έναν ενωμένο λαό.
Mr. Colby: {...} Θα αρχίσουν να εμφανίζονται κάποιες ρωγμές, κυρίως μεταξύ των δυνάμεων του Μακάριου και του Σαμψών.
Secretary Kissinger: Είναι ακόμη ανοιχτή η επιλογή Κληρίδη;
{...}
Secretary Schlesinger: Το ευρύτερο ερώτημα είναι, θα επιβιώσει το ΝΑΤΟ με τη σημερινή του μορφή; Οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν πει ότι έχουμε ξεπεράσει το σημείο χωρίς επιστροφή όσον αφορά την Ελλάδα.
Secretary Kissinger: Θέλετε να διώξετε τους Έλληνες από το ΝΑΤΟ;
Secretary Schlesinger: {...} Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε για να φέρουμε ένα πιο συμπαθητικό καθεστώς στην Ελλάδα.
{...}
Mr. Colby: Εάν οι Έλληνες φύγουν από το ΝΑΤΟ, θα ήταν πολύ δύσκολο να τους επαναφέρουμε αργότερα.
{...}
Secretary Schlesinger: Έχουμε μια διμερή συμφωνία με τους Έλληνες, συμμάχους με το ΝΑΤΟ. {...}.
{...}
Secretary Schlesinger: {...} Έχουμε παγώσει τη Φάση 2 και υπάρχει ερώτημα αν θα προχωρήσουμε στη Φάση 1. {...}
{...}
Secretary Kissinger: [1 γραμμή δεν αποχαρακτηρίστηκε]
Secretary Schlesinger: [3 1/2 γραμμές δεν αποχαρακτηρίστηκαν]
Secretary Kissinger: [3 1/2 γραμμές δεν αποχαρακτηρίστηκαν]
Secretary Schlesinger: [1 1/2 γραμμές δεν αποχαρακτηρίστηκαν]
Mr. Sonnenfeldt: [1 1/2 γραμμές δεν αποχαρακτηρίστηκαν]
Secretary Schlesinger: [1 γραμμή δεν αποχαρακτηρίστηκε]
Mr. Sonnenfeldt: [1 γραμμή δεν αποχαρακτηρίστηκε]
Gen. Brown: [λιγότερη από 1 γραμμή δεν αποχαρακτηρίστηκε]
Mr. Jordan: [1 1/2 γραμμές δεν αποχαρακτηρίστηκαν]
Secretary Schlesinger: [2 1/2 γραμμές δεν αποχαρακτηρίστηκαν]
Amb. McCloskey: [1 γραμμή δεν αποχαρακτηρίστηκε]
Secretary Kissinger: [1 1/2 γραμμές δεν αποχαρακτηρίστηκαν]
Secretary Schlesinger: [2 γραμμές δεν αποχαρακτηρίστηκαν]
Secretary Kissinger: [2 γραμμές δεν αποχαρακτηρίστηκαν]
Secretary Schlesinger: {...} Οι Ρώσοι τα πάνε τόσο καλά αυτήν τη στιγμή, όπως και να ‘χει.
Secretary Kissinger: Πώς τα πάνε τόσο καλά;
Secretary Schlesinger: Λοιπόν, το ΝΑΤΟ δεν είναι σε τόσο καλό σχήμα.
Amb. McCloskey: Μου φαίνεται ότι οι Ρώσοι είναι πιο μπερδεμένοι με αυτήν την κατάσταση από το ΝΑΤΟ.
Secretary Kissinger: Λοιπόν, δεν μπορούμε να διευθετήσουμε το πρόβλημα του ΝΑΤΟ σήμερα. Η Κύπρος είναι το πρόβλημά μας σήμερα. {...} Δεν είμαι σίγουρος ότι η ελληνική Κυβέρνηση θα αντέξει πάνω από βδομάδα, ούτως ή άλλως. Μου φαίνεται ότι δεν υπάρχει περίπτωση να επιβιώσει.
{...}
Amb. McCloskey: Τι θα λέγατε για τον Καραμανλή;
Mr. Colby: Δεν είναι τριγύρω. Ο βασιλιάς, όπως γνωρίζετε, έχει ήδη κάνει κάποιες κινήσεις. Πιθανότατα θα είχε περισσότερη λαϊκή υποστήριξη από οποιονδήποτε άλλον.
Secretary Kissinger: Αυτή είναι επικίνδυνη επιχείρηση εν μέσω πολέμου. {...}
{...}
Secretary Kissinger: {...}Η ανάλυσή μας δεν είναι ορθή - ότι έχουμε την υποστήριξη της ΕΚ-9*. {...} Η συνολική μας υποστήριξη σε αυτό το σημείο είναι μία - η Βρετανία.
{...}
Mr. Colby: Πρέπει να δώσετε στον Ecevit κάτι.
Secretary Kissinger: Γιατί;
Mr. Colby: Τον φέραμε σε ανεπίτρεπτη θέση. Πρέπει να του δώσουμε κάτι που μπορεί να πάρει πίσω στους στρατηγούς του.
Secretary Kissinger: Η πολιτική μας είναι να απαλλαγούμε από τον Σαμψών. Ποιος θα τον αντικαταστήσει, δεν μας αφορά. Το μόνο θέμα είναι αν έρχεται ο Μακάριος ή ο Κληρίδης ή κάποιος άλλος.
{...}
Secretary Kissinger: Η εκκένωση δεν είναι σε αυτά που θα επιμείνω. [1 γραμμή δεν αποχαρακτηρίστηκε]. Εάν χρειάζεται, απλώς συζητήστε τι γίνεται για την κατάπαυση του πυρός.
*ΕΚ-9: Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα από 9 μέλη-κράτη.
ΚΑΤΑΠΑΥΣΗ ΠΥΡΟΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ
Απομαγνητοφώνηση της τηλεφωνικής συνομιλίας μεταξύ του υπουργού Εξωτερικών Kissinger και του Τούρκου πρωθυπουργού Ecevit (21 Ιουλίου 1974, 11:26 π.μ.)
Ε.: {...} Είμαστε έτοιμοι το συντομότερο δυνατόν αύριο να συζητήσουμε τους ελάχιστους όρους κατάπαυσης του πυρός μετά από όλα όσα έχουν συμβεί οπουδήποτε σε όλες τις ενδιαφερόμενες χώρες. {...}
Κ.: Φοβάμαι ότι όχι. {...} Πρώτον, έχουμε πληροφορίες, και οι Βρετανοί έχουν επίσης, ότι αύριο μπορεί να γίνει πραξικόπημα στην Ελλάδα.
Ε.: Α πού...
Κ.: Ένα πραξικόπημα στην Ελλάδα που θα φέρει μια ομάδα που θα είναι ακόμα πιο δύσκολη και που θα κινηθεί προς τη Σοβιετική Ένωση.
Ε.: Ναι.
Κ.: Και δεν πιστεύω ότι αυτό μπορεί να είναι προς το τουρκικό συμφέρον.
Ε.: Καταλαβαίνω.
Κ.: {...}
{...}
Κ.: Δεύτερον...
Ε.: {...} Αύριο, όπως λέτε, θα γίνει αλλαγή καθεστώτος - πραξικόπημα στην Ελλάδα, έτσι προφανώς οι νέοι κυβερνώντες θα πουν ότι δεν είμαστε δεσμευμένοι σε αυτήν τη ρύθμιση.
Κ.: {...}
Ε.: {...}
Κ.: Και η δεύτερη σκέψη που πρέπει να θέσω ενώπιόν σας είναι ότι εάν δεν λήξει η απειλή πολέμου μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, θα πρέπει να σας ζητήσουμε να μας αφήσετε [1 γραμμή δεν αποχαρακτηρίστηκε].
Ε.: Ναι.
Κ.: Και θα πρέπει να κάνουμε το ίδιο στην άλλη πλευρά και [λιγότερη από 1 γραμμή δεν έχει αποχαρακτηριστεί] αυτό θα έχει βαθιές συνέπειες.
Ε.: Καταλαβαίνω. Λοιπόν, αυτό είναι πολύ σημαντικό. {...}
Κ.: {...}
(Σε πιστή μετάφραση από τα επιλεγμένα σημεία του κειμένου που είναι αναδημοσιευμένο στον σύνδεσμο: https://lygeros. org/63564-en/ και https://lygeros.org/ 63565-en/, συντεταγμένου στην Αγγλική γλώσσα, η επαρκής γνώση της οποίας βεβαιώνεται σύμφωνα με το άρθρο 36 παρ.2 στοιχ. β) και γ) του Κώδικα Δικηγόρων).
Επιμέλεια: Μπ. Λαμπαδιάρης
