Ο Καλουτάς είχε επισκεφθεί την πόλη μας περί το 1915 και κυκλοφόρησε 12 αριθμημένες κάρτες με απόψεις από τη Λάρισα και τη γύρω περιοχή (Τύρναβος, Τέμπη). Η φωτογραφία αποτυπώνει το κτίριο του Ταχυδρομείου-Τηλεγραφείου που βρισκόταν στη βορειοανατολική γωνία της πλατείας Ταχυδρομείου [1], στη συμβολή των σημερινών οδών Παπακυριαζή (Μουσών παλαιότερα) και Παναγούλη (Αχιλλέως παλαιότερα).
Η πρώτη αναφορά που έχουμε για το Ταχυδρομείο-Τηλεγραφείο της Λάρισας ανάγεται στο 1897, όταν κατά τη διάρκεια του ελληνοτουρκικού πολέμου το κτίριο κατακλυζόταν κυριολεκτικά από ξένους και Έλληνες δημοσιογράφους, οι οποίοι ενημέρωναν ταχυδρομικά και τηλεγραφικά τα Μέσα Ενημέρωσης στα οποία ανήκαν, για την πορεία των πολεμικών επιχειρήσεων. Μάλιστα η αγγλική εφημερίδα «The Illustrated London News» δημοσίευσε στο φύλλο της 1ης Μαΐου 1897 ένα θαυμάσιο χαρακτικό που αποτυπώνει με μεγάλη λεπτομέρεια την ασυνήθιστη κίνηση που επικρατούσε έξω από το ταχυδρομείο την περίοδο εκείνη [2]. Σήμερα πιστεύεται ότι το κτίριο του ταχυδρομείου που απεικονίζεται στο χαρακτικό αυτό βρισκόταν στη βόρεια πλευρά της Κεντρικής πλατείας (γωνία Κύπρου-Φιλελλήνων;).
Το κτίριο του Ταχυδρομείου της δημοσιευόμενης φωτογραφίας κατασκευάσθηκε μετά τον πόλεμο του 1897. Ήταν κατασκευή και ιδιοκτησία των αδελφών Οικονόμου, οι οποίοι είχαν και άλλες σημαντικές ιδιοκτησίες στη Λάρισα [3]. Ήταν διώροφο, με σαφή νεοκλασικά αρχιτεκτονικά στοιχεία στην πρόσοψη, η οποία έβλεπε στην πλατεία Ταχυδρομείου. Στο ισόγειο στεγαζόταν το Ταχυδρομείο και στον όροφο το Τηλεγραφείο και αργότερα όταν μπήκε στη ζωή μας το τηλέφωνο, το Τηλεφωνείο [4]. Για την άνοδο υπήρχε εσωτερική ξύλινη σκάλα και επάνω δεξιά ήταν το τηλεγραφείο. Αριστερά ήταν οι τηλεφωνικοί θάλαμοι. Την εποχή εκείνη όσοι ήθελαν να κάνουν συνδιάλεξη, έπρεπε να πάνε στο τηλεφωνείο να δώσουν την πρόσκληση και να περιμένουν ώρες ολόκληρες να πάρουν γραμμή. Ελάχιστοι ήταν εκείνοι οι οποίοι επιζητούσαν την εξυπηρέτηση με το τηλέφωνο, όχι μόνον γιατί βράδυνε η πραγματοποίηση των συνδιαλέξεων, αλλά και γιατί η ακουστικότητα δεν ήταν καλή. Γι’ αυτό σε επείγουσες περιπτώσεις κατέφευγαν στον τηλέγραφο, ενώ για τις συνήθεις επικοινωνίες προτιμούσαν την αλληλογραφία.
Μετά το 1930 το κτίριο αυτό των Τ.Τ.Τ. επειδή είχε υποστεί φθορές, κρίθηκε ακατάλληλο και το ταχυδρομικό γραφείο μετακόμισε στο αρχοντικό του ιατρού και παλιού δημάρχου της Λάρισας Αχιλλέα Αστεριάδη. Από τον σεισμό του 1941, ο όροφος από το κτίριο της πλατείας Ταχυδρομείου καταστράφηκε και γκρεμίσθηκε, ενώ παρέμεινε εν λειτουργία το ισόγειο στο οποίο στεγάσθηκαν διάφορα καταστήματα και δίπλα του λειτούργησε η ταβέρνα «Τα Πασαδάκια». Μεταπολεμικά ολόκληρος αυτός ο χώρος πωλήθηκε από τους κληρονόμους των αδελφών Οικονόμου στους αδελφούς Μάρκα, οι οποίοι κατασκεύασαν στη θέση αυτή το ξενοδοχείο Grand Hotel.
Το αρχοντικό του Αστεριάδη όπου μεταστεγάσθηκαν οι υπηρεσίες των Τ.Τ.Τ. βρισκόταν στη γωνία των οδών Κούμα και Ασκληπιού, εκεί που σήμερα βρίσκεται το φαρμακείο του Βάη και στη σειρά μερικά άλλα καταστήματα. Ήταν μία μεγαλοπρεπής κατοικία σε νεοκλασικό ρυθμό, με μεγάλη αυλή, η οποία φιλοξένησε κατά καιρούς διάφορες προσωπικότητες της πολιτικής, της επιστήμης και των γραμμάτων, ακόμη και τον βασιλιά Κωνσταντίνο. Όταν οι απόγονοι του Αχιλλέα Αστεριάδη εγκατέλειψαν τη Λάρισα, νοίκιασαν το ωραίο σπίτι τους στο δημόσιο για να στεγασθούν οι υπηρεσίες των τηλεπικοινωνιών, οι οποίες λειτούργησαν εδώ περίπου δέκα χρόνια και αναγκάσθηκαν να το εγκαταλείψουν όταν έπληξε τη Λάρισα τον Μάρτιο του 1941 ο μεγάλος σεισμός.
Μεταπολεμικά οι υπηρεσίες των Τ.Τ.Τ. στεγάσθηκαν σε διώροφο κτίριο επί της οδού βασιλίσσης Σοφίας (σήμερα Παπαναστασίου), ακριβώς απέναντι από το σημερινό μέγαρο του Ταχυδρομείου, μέχρις ότου έγινε ο διαχωρισμός των υπηρεσιών (ΕΛΤΑ και ΟΤΕ).
[1]. Αυτή η πλατεία, όπως και η Κεντρική, έχει αλλάξει κατά καιρούς διάφορες ονομασίες. Ξεκίνησε αρχικά ως Ταγματάρχου Λώρη. Αργότερα έγινε γνωστή ως πλατεία Ταχυδρομείου λόγω της παρουσίας του Ταχυδρομείου και Τηλεγραφείου, χωρίς να είναι η επίσημη ονομασία της, η οποία ήταν Ρήγα Φεραίου, Herford, δημάρχου Δημητρίου Χατζηγιάννη και άλλες. Σήμερα η επίσημη ονομασία της είναι πλατεία Εθνάρχου Μακαρίου. Στο χρονικό διάσημα 130 χρόνων ύπαρξής της, από τους κατοίκους της Λάρισας ήταν και είναι πάντα γνωστή ως πλατεία Ταχυδρομείου, αν και το Ταχυδρομείο από το 1930 ακόμη είχε μετακομίσει από την πλατεία.
[2]. Το χαρακτικό αυτό δημοσιεύθηκε στο βιβλίο: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Η Λάρισα στα χαρακτικά των Ευρωπαίων περιηγητών (16ος – 19ος αιώνας), Λάρισα (2006), σελ. 144.
[3]. Η οικογένεια Αθανασίου Οικονόμου είχε καταγωγή από τα Ιωάννινα και διέμενε αρχικά στον Αμπελώνα (Καζακλάρ τότε). Τα παιδιά του, Αναστάσιος, Κωνσταντίνος και Νικόλαος Οικονόμου, ήταν εμπειρικοί εργολάβοι οικοδομών και η δραστηριότητά τους επεκτείνονταν και στη Λάρισα, στην οποία αργότερα μετακόμισαν οικογενειακά. Γνωστά κτίσματά τους ήταν το διπλό οίκημα του Αρσακείου και το αρχοντικό Οικονόμου-Φαληρέα, το οποίο διασώθηκε, βρίσκεται στην οδό Μανωλάκη αρ. 9-11 και σήμερα στεγάζει τα υπηρεσίες του ΟΚΑΝΑ.
[4]. Μέχρι τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια οι υπηρεσίες αυτές είχαν τον γενικό τίτλο «Τρία Ταυ» (Τ.Τ.Τ.), δηλαδή Ταχυδρομείο-Τηλεγραφείο-Τηλεφωνείο.
Από τον Νίκο Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
