Από τον Νίκο Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
Ο Θεόδωρος Μαρκίδης (1840-1936), ένας ευκατάστατος επαγγελματίας της πόλης μας, αποφάσισε λίγα χρόνια πριν η Λάρισα απελευθερωθεί από τον οθωμανικό ζυγό να οικοδομήσει το αρχοντικό του.
Για τον σκοπό αυτόν τον Νοέμβριο του 1876 αγόρασε την οικία της Ελένης Αθανασίου με τον περιβάλλοντα χώρο, η οποία βρισκόταν στον Παράσχου Μαχαλά (συνοικία Αγ. Νικολάου), όπως αναφέρεται σε αντίγραφο του Αυτοκρατορικού Κτηματολογίου της Κωνσταντινούπολης, το οποίο βρίσκεται στα χέρια των απογόνων του Θ. Μαρκίδη. Η δαπάνη της αγοράς είχε φθάσει τα 8.700 γρόσια. Ο νέος ιδιοκτήτης κατεδάφισε την υπάρχουσα κατοικία και στη θέση της έκτισε μια μεγάλη τριώροφη οικοδομή, η κατασκευή της οποίας ολοκληρώθηκε το 1881, με την απελευθέρωση της Λάρισας. Το κτίριο αυτό δέσποζε για χρόνια με το ύψος και τον όγκο του, στη συμβολή των οδών Γρηγορίου Ε΄ και Ροΐδου.
Ο κατασκευαστής του αρχοντικού Θεόδωρος Μαρκίδης γεννήθηκε στην Αγιά το 1840, όπου ήταν γνωστός με το επώνυμο Μάρκου. Σε ηλικία 12 ετών εγκατέλειψε τη γενέτειρά του και βρέθηκε στη Λάρισα με σκοπό να εργασθεί. Εδώ διάλεξε να μάθει την τέχνη του ράφτη, η οποία πίστευε ότι θα του επέτρεπε να έχει μια άνετη ζωή. Τα μυστικά της τέχνης του τα έμαθε κοντά σε κάποιον σπουδαίο ράφτη της Λάρισας. Μετά τον θάνατο του αφεντικού του, ο Θεόδωρος Μαρκίδης άνοιξε δικό του ραφείο, το οποίο βρισκόταν στην ανώνυμη στενή πάροδο που ενώνει τους δρόμους Ερμού και Ανδρούτσου. Λόγω της εξαιρετικής τεχνικής που διέθετε πάνω στη δουλειά του, αλλά και του καλού χαρακτήρα, σύντομα απέκτησε μεγάλη πελατεία ως φραγκοράφτης όχι μόνον Ελλήνων, αλλά και Τούρκων, και αυτή του απέφερε ικανά κέρδη. Έτσι λίγο πριν την απελευθέρωση της Θεσσαλίας που έγινε το 1881, αποφάσισε να χτίσει μια άνετη κατοικία στην αρχοντική τότε συνοικία Παράσχου, στην οποία κατοικούσε το ελληνικό στοιχείο της πόλης.
Το 1884 νυμφεύθηκε, αλλά στάθηκε άτυχος γιατί μετά από λίγο καιρό η γυναίκα του πέθανε. Από τον δεύτερο γάμο του με κόρη της λαρισινής οικογένειας Πετρόπουλου απέκτησε έναν γιο, τον Βασίλη, ο οποίος όμως το 1915 πέθανε μετά από εγχείριση. Αλλά και στον δεύτερο γάμο του ο Θεόδωρος Μαρκίδης στάθηκε άτυχος. Η δεύτερη γυναίκα του απεβίωσε και το 1899 οδηγήθηκε σε τρίτο γάμο. Η νέα σύζυγός του ήταν η Αριστέα Παπαϊωάννου από τη Μακρινίτσα. Μαζί της απέκτησε δύο αγόρια, τον Πέτρο και τον Γιάννη, οι οποίοι μαθήτευσαν κοντά του στην τέχνη της ραπτικής και μάλιστα τον διαδέχθηκαν με επιτυχία και στο ραφείο του, όταν πλέον εκείνος λόγω γήρατος αποσύρθηκε. Πέθανε στις 5 Νοεμβρίου του 1936 σε ηλικία 96 ετών, πλήρης ημερών, ενώ η γυναίκα του Αριστέα έζησε κοντά στα παιδιά της ευτυχισμένη και το 1953 πέθανε και εκείνη σε ηλικία 83 ετών.
Από τα αγόρια του Θεόδωρου Μαρκίδη ο Πέτρος (1900-1958) νυμφεύθηκε το 1944 τη Μαρίκα Χαντή από τη Νέα Αγχίαλο. Παράλληλα με την επαγγελματική του δραστηριότητα, συμμετείχε ενεργά στη μουσική κίνηση της Λάρισας και για πολλά χρόνια υπήρξε μέλος και πρόεδρος του Μουσικού Συλλόγου της πόλης μας. Απέκτησε δύο κορίτσια, την Αριστέα, δασκάλα, σύζυγο του Δημητρίου Παππά, οικονομολόγου και την Ελένη, νηπιαγωγό, σύζυγο του Γεωργίου Παπαδούλη, υπαλλήλου του ΟΤΕ. Ο άλλος γιος του Γιάννης (1902-1986) παρέμεινε άγαμος. Δραστηριοποιήθηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα σαν μέλος του Ορειβατικού Συλλόγου της πόλης μας.
Εξωτερικά η μορφή του αρχοντικού του Θεόδωρου Μαρκίδη ήταν μια διώροφη κατασκευή με υπερυψωμένο υπόγειο. Τα δομικά υλικά της οικοδομής και ο τρόπος κατασκευής της ήταν ο παραδοσιακός της θεσσαλικής ενδοχώρας. Οι τοίχοι του υπογείου ήταν παχείς και πέτρινοι, ενώ οι δύο όροφοι ήταν κατασκευασμένοι με έναν συνδυασμό πλιθιών και διπλής ξυλοδεσιάς, δοκιμασμένο σε αντοχή διαχρονικά. Με την κατασκευή αυτήν το αρχοντικό του Μαρκίδη, όπως εξάλλου και οι άλλες οικοδομές της Λάρισας της ίδιας περιόδου, διατηρήθηκε μέχρι τις μέρες μας χωρίς να το θίξει η έντονη σεισμική δραστηριότητα της περιοχής μας. Η αλόγιστη όμως «αντιπαροχή» αποδείχθηκε τελικά καταστρεπτικότερη και από τις πιο έντονες σεισμικές δονήσεις.
Αρχιτεκτονικά έφερε ήπια νεοκλασικά στοιχεία, συνδυασμένα με κάποια τοπικά παραδοσιακά πρότυπα των τελευταίων χρόνων της Τουρκοκρατίας. Χαρακτηριστικοί ήταν οι εξώστες με τα μικρά κεραμικά φουρούσια, πλαισιωμένοι από μεταλλικά κιγκλιδώματα με γραμμικά σχέδια. Οι σιδεριές στους εξώστες είχαν κάποιες ιδιαιτερότητες, οι οποίες χαρακτήριζαν την οικοδομή. Στον μεν ανατολικό εξώστη, ο οποίος βρισκόταν ακριβώς πάνω από την κυρία είσοδο του σπιτιού και έβλεπε προς την αυλή, η σιδεριά έφερε μέσα σε ροζέτα τα αρχικά του ιδιοκτήτη Μ.Θ., ενώ στον βόρειο εξώστη που βρισκόταν προς την οδό Γρηγορίου Ε΄ η σιδεριά έφερε μέσα σε κύκλο τη χρονολογία 1881. Τα ακροκέραμα ήταν λίγα και διακριτικά, τοποθετημένα στις γωνίες της στέγης. Μεγάλα παράθυρα ανοίγονταν και στους δύο επάνω ορόφους, ενώ στο υπόγειο ήταν μικρότερα. Εσωτερικά το υπόγειο περιλάμβανε δωμάτια, αποθήκες και κελάρια. Το ύψος κάθε ορόφου υπερέβαινε τα 3,5 μέτρα, οι οροφές ήταν επενδυμένες με δουλεμένο ξύλο, οι πόρτες ήταν ταμπλαδωτές, με μεταλλικά χειροποίητα μάνταλα και στολισμένες με έγχρωμα τζάμια (βιτρώ). Όλη αυτή η εσωτερική διακόσμηση είχε όλα τα στοιχεία της αυθεντικής παραδοσιακής ξυλουργικής τεχνοτροπίας.
