«ΠΩΣ ΘΑ ΣΩΘΗ Η ΘΕΣΣΑΛΙΑ»

ΛΑΡΙΣΑ ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ, ΧΙΛΙΕΣ ΛΕΞΕΙΣ...

Δημοσίευμα του παλιού δημάρχου Διονυσίου Γαλάτη

Η Θεσσαλία. Xάρτης του Barbie du Bocage στο βιβλίο «Περιήγησις του Νέου Αναχάρσιδος» του Αββά Βαρθολομαίου. 1788

Από τον Νίκο Παπαθεοδώρου
[e-mail]

Με την απελευθέρωση της Λάρισας το 1881, άρχισαν να κυκλοφορούν οι πρώτες τοπικές εφημερίδες. Στην ιστορία του τοπικού Τύπου καταγράφεται μεγάλος ο αριθμός τους. Όμως η διάρκεια κυκλοφορίας των περισσοτέρων ήταν μικρή. Μία από τις σπουδαιότερες, εγκυρότερες και μακροβιότερες εφημερίδες της παλιάς Λάρισας θεωρείται η «Μικρά». Οι προσεκτικοί αναγνώστες αυτών των κειμένων θα έχουν παρατηρήσει ότι έχουμε καταφύγει στην ειδησεογραφία της πολλές φορές. Διευθυντής της ήταν ο Θρασύβουλος Μακρής (1874-1952) [1], γνωστός και με το ψευδώνυμο Θρασύς.

Το πρώτο φύλλο της «Μικράς» κυκλοφόρησε στις 26 Απριλίου του 1896, ημέρα έναρξης των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων. Το μέγεθός της ήταν πολύ μικρό, όσο ένα ανοιγμένο επιστολόχαρτο και κυκλοφορούσε μία φορά την εβδομάδα, κάθε Κυριακή. Διέκοψε οριστικά την κυκλοφορία της το 1928, αφού στο διάστημα αυτό των 28 χρόνων είχε κατά περιόδους και διακοπές μικρού ή μεγάλου χρόνου.
Το 1900, όταν είχε διαφανεί ήδη ότι η πρόοδος της Θεσσαλίας μετά την προσάρτηση δεν ήταν η αναμενόμενη, η εφημερίδα ζήτησε τη γνώμη έμπειρων ατόμων της λαρισαϊκής κοινωνίας να απαντήσουν στο ερώτημα: «Πώς θα σωθή η Θεσσαλία». Οι απαντήσεις όλων των ερωτηθέντων δημοσιεύθηκαν σε συνέχειες στην εφημερίδα και είχαν μεγάλη απήχηση.
Στο σημερινό σημείωμα θα καταγράψουμε τη σπουδαιότερη κατά τη γνώμη μας άποψη του Διονυσίου Σ. Γαλάτη [2], ο οποίος ήταν έμπειρος επί των θεσσαλικών θεμάτων, αφού είχε εγκατασταθεί στη Θεσσαλία πριν από την προσάρτηση και είχε διατελέσει δήμαρχος Λαρίσσης κατά το διάστημα 1887-1891. Οι απόψεις του δημοσιεύθηκαν στο φύλλο της 13ης Αυγούστου 1900 της «Μικράς» και έχουν ως εξής:
«Περιορίζομαι να είπω ολίγα τινά περί Λαρίσσης, καθόσον άλλοι επραγματεύθησαν το θεσσαλικόν εν γένει ζήτημα. Η Λάρισσα είναι το μόνον μέρος της Θεσσαλίας, όπερ οικονομικώς έπασχε και εξακολουθεί να πάσχη από της προσαρτήσεως και εντεύθεν. Αφορμαί δε εισίν αι εξής:
1) Η μετανάστευσις 13-14 χιλιάδων Οθωμανών, αποκομισάντων πλέον του ενός εκατομμυρίου λιρών [3] και καταναλισκόντων εις το εξωτερικόν 120-150 χιλιάδας λίρας ετησίως εκ των εισοδημάτων των, ενώ προ της μεταναστεύσεως αυτών, ολόκληρον το χρήμα τούτο εκυκλοφόρει εν τω τόπω.
2) Η τελωνιακή ζώνη η παρεμποδίζουσα του μικρεμπορικού κόσμου της Λαρίσσης την συναλλαγήν μετά των κατοίκων της μεσημβρινής Μακεδονίας.
3) Η επισυμβάσα κατά το πρώτον έτος της προσαρτήσεως πυρκαϊά εν τη αγορά της πόλεως [4], αποτεφρώσασα το κεντρικόν μέρος αυτής και η μετά δύο έτη επελθούσα πλημμύρα [5], ήτις κατέκλυσε το ήμισυ σχεδόν της πόλεως.
4) Η επί πέντε έτη συνεχής αφορία, ιδίως κατά την περιφέρειαν της επαρχίας Λαρίσσης.
5) Και ο ατυχής πόλεμος του 1897, ούτινος τα αποτελέσματα εισί γνωστά τοις πάσιν.
Αι κατά καιρούς κυβερνήσεις δεν εμελέτησαν τας ανάγκας της πόλεως και ως εκ τούτου δεν ηδυνήθησαν να εξεύρωσι τα μέσα της απαλλαγής εκ της οικονομικής αυτής καχεξίας. Μόνος ο αείμνηστος Χαρίλαος Τρικούπης κατήργησε τη εισηγήσει μου την τελωνιακήν ζώνην διά τα εισαγόμενα προϊόντα των ομόρων επαρχιών και ανέλαβε μεν εκ τούτου ο τόπος αφ’ ενός και αφ’ ετέρου εκ της συστάσεως της ετησίας πανηγύρεως, αλλά μετά τριετίαν επανήλθομεν πάλιν εις την προτέραν κατάστασιν, τεθέντος εις ενέργειαν του τελωνιακού δασμού.
Εις εκ των σπουδαιοτέρων λόγων οίτινες με ώθησαν να εργασθώ αποτελεσματικώς προς ίδρυσιν ετησίας εμπορικής πανηγύρεως [6] ενταύθα ήτο η προσδοκία της συστάσεως σταθμού διαμετακομίσεως και η εκ της μεσημβρινής Μακεδονίας ελευθέρα εισαγωγή των προϊόντων αυτής, αφού η πόλις ημών ανέκαθεν ευρίσκετο εις σπουδαίας συναλλαγάς μετά των κατοίκων των μερών εκείνων, αίτινες και επανελήφθησαν άμα ως ιδρύθη η πανήγυρις και συνεστήθη η διαμετακόμισις. Ατυχώς όμως η επαναφορά της τελωνιακής ζώνης, εσχάτως δε και το βαρύ του εισαγωγικού δασμού, επέφερον την υφισταμένην και οσημέραι επί τα χείρω βαίνουσαν νέκρωσιν της μετά των μερών τούτων συναλλαγής εν σχέσει και προς την υπερτίμησιν της λίρας, νόμισμα με το οποίον ανέκαθεν οι εκ του εξωτερικού συναλλάσσονται.
Εκ τούτων όλων ευκόλως δύναταί τις να συμπεράνη ότι και η κατά τον ελευσόμενον μήνα τελουμένη πανήγυρις, ήτις επί τοσούτον ηυδοκίμησε, θα καθυστερήση ως προς την προσέλευσιν επισκεπτών εκ του εξωτερικού. Τινί δε τρόπω δύναται να ανακύψη η πόλις μας γινώσκει η Κυβέρνησις εκ πληροφοριών ας έλαβε εκ διαφόρων και εξ εκθέσεων των κατά καιρούς διοικητών και δύναται κάλλιστα, αν θελήση, να συντελέση εις την βελτίωσιν των κακώς εχόντων».—————————————————————
[1]. Όταν ανέλαβε τη διεύθυνση της εφημερίδας ο Θρασύβουλος Μακρής ήταν 22 ετών και είχε τη βοήθεια του πατέρα του Γεωργίου Μακρή, ο οποίος διατηρούσε στην ανατολική πλευρά της Κεντρικής πλατείας βιβλιοχαρτοπωλείο και τυπογραφείο.
[2]. Η εφημερίδα τον παρουσιάζει ως εξής: «Ο κ. Γαλάτης προ της απελευθερώσεως της Θεσσαλίας αποκατασταθείς εν τη πόλει μας και μετά ταύτα βουλευτής και δήμαρχος διατελέσας...», εφ. «Μικρά», Εν Λαρίσση τη 13 Αυγούστου 1900. Όμως στο βιβλίο του Φοίβου Καζάκη: Δημήτριος Αστ. Καζάκης βουλευτής και γερουσιαστής και οι Θεσσαλοί βουλευταί - γερουσιασταί 1881-1946, δεν αναφέρεται ότι ο Διον. Γαλάτης εκλέχθηκε βουλευτής.
[3]. Εννοεί τουρκικών λιρών. Την περίοδο εκείνη λόγω της παρουσίας μεγάλου αριθμού Οθωμανών στη Θεσσαλία, οι συναλλαγές με αυτούς γίνονταν ως επί το πλείστον με το νόμισμα της Τουρκίας και όχι με τη δραχμή.
[4]. Η πυρκαγιά ξεκίνησε από ένα κατάστημα επί της σημερινής οδού Παπαφλέσσα, επεκτάθηκε προς την οδό Μακεδονίας (Βενιζέλου) και εν συνεχεία σε ολόκληρη την περιοχή του Ξυλοπάζαρου, δηλαδή από την οδό Φιλελλήνων μέχρι την οδό Απόλλωνος.
[5]. Η καταστρεπτική αυτή πλημμύρα έγινε τον Οκτώβριο του 1883. Η εφημερίδα «Έσπερος» της Λειψίας στο φύλλο της 15/27 Δεκεμβρίου 1883 δημοσίευσε δύο χαρακτικά από την πλημμύρα αυτή. Βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Η Λάρισα στα χαρακτικά των Ευρωπαίων περιηγητών (16ος - 19ος αιώνας), Λάρισα (2006), σελ. 112-117. Επίσης η ΔΕΥΑΛ απέκτησε πριν από μερικά χρόνια, με παρότρυνση της Φωτοθήκης, μια σειρά αυθεντικών φωτογραφιών της καταστρεπτικής αυτής πλημμύρας, παραγωγή του φωτογραφείου «Η Μακεδονία» της Θεσσαλονίκης του Ιω. Λεονταρίδη.
[6]. Ο Διονύσιος Γαλάτης το 1888, κατά τη διάρκεια της δημαρχιακής του θητείας, είχε τη σπουδαία πρωτοβουλία να προχωρήσει στη λειτουργία μεγάλης ετήσιας εμποροζωοπανήγυρης, το γνωστό παζάρι της Λάρισας, τελούμενο τον μήνα Σεπτέμβριο κάθε έτους. Βλέπε: Μπάρμπας Δημήτρης, Η ετήσια εμπορική πανήγυρις της Λαρίσσης ή το παζάρι της Λάρισας, Πρακτικά 8ου Συνεδρίου Λαρισαϊκών Σπουδών, Λάρισα 5-6 Δεκεμβρίου 2014, Λάρισα (2015), σελ. 213-224.