ανεξίτηλες. Φέτος, το Δημοτικού Ωδείου της Λάρισας, αυτή η πνευματική μουσική μήτρα, διανύει τα 90 χρόνια από την ίδρυσή του και η εκδήλωση είναι αφιερωμένη σ’ αυτό. Με αφορμή αυτής της επετείου θα αναφερθούμε στα πρώτα βήματα επώασης του Ωδείου της πόλης μας. Ο όρος Ωδείο χρησιμοποιήθηκε στην πόλη μας, από πολύ νωρίς, εκεί όπου έπαιζαν και τραγουδούσαν μουσικές ομάδες (κομπανίες). Έτσι, τα πρώτα χρόνια μετά το 1881 ονομάζονταν τα καφέ Αμάν και τα καφέ Σαντάν. Στη Λάρισα μετά το 1881 οργανωμένοι2 φορείς μουσικής έκφρασης υπήρξαν η Στρατιωτική Μουσική3, η Δημοτική Φιλαρμονική4, ο Μουσικός Σύλλογος5 και τα Σχολεία6. Μόλις εμφανίστηκε μια οργανωμένη προσπάθεια το 1900, η εφημερίδα «Μικρά» έγραψε: «Πολλοί φιλόμουσοι νέοι της πόλεώς μας ίδρυσαν προ τινών ημερών μικρόν νυκτερινόν ωδείον, εν ώ διδάσκονται διάφορα άσματα υπό του καθηγητού της μουσικής κ. Μπαμιέρου»7. Το 1905 έχει δημιουργήσει ιδιωτικό Ωδείο ο Γερμανός μουσικοδιδάσκαλος Ιάκωβος Μπεμ, ο οποίος δίδαξε στη Φιλαρμονική και στο Αρσάκειο. Το 1918 και πάλι η «Μικρά» αναφέρει: «Η μανδολινάτα του [Νικολάου] Σαρρέα μετετράπη εις Ωδείον, πλουτισθέν και διά κλειδοκυμβάλου (πιάνου). Ειδική διδασκάλισσα δε ανέλαβε την διδασκαλίαν αυτού ενώ αι εγγραφαί μαθητών είχαν αρχίσει από της προηγουμένης»8. Υπερτονίζοντας αυτό το γεγονός ο Βάσος Καλογιάννης αναφέρει9 πως από τότε άρχισε η συστηματική μουσική καλλιέργεια του κοινού της Λάρισας. Για το ίδιο θέμα γράφει και ο Βάσος Κυλικάς10: «λειτουργήσασα κατά την περίοδο αυτή Μανδολινάτα Νικολ. Σαρρέα μετατράπηκε το 1918 σε Ωδείο υπό την διεύθυνση του ίδιου και κατόπιν υπό την διεύθυνση του πατέρα του Ιω. Σαρρέα και συνετέλεσε κατά πολύ στη διάδοση των λαϊκών οργάνων». Το 192711 δήμαρχος της Λάρισας είναι ο Μιχαήλ Σάπκας. Αξιοποιώντας αυτήν την ευκαιρία η φιλόμουση γυναίκα του, Ιουλία, παίρνει την πρωτοβουλία «και με συμμετοχή των κυριών Όλγας Μ. Μπούρα, Καλλιόπης Ι. Άρτη, Κατίνας Μ. Ζαρίμπα, Ματθίλδης Νικολ. Φίλιου ιδρύθηκε υπό την προεδρία της πρώτης ο «Σύλλογος Φιλομούσων» συνδρομούμενος με τις δαπάνες του Δήμου Λάρισας και με τα δίδακτρα των μαθητών. Ο Σύλλογος αυτός ήλθε σε επαφή με το Εθνικό Ωδείο Αθηνών και λειτούργησε σαν παράρτημα αυτού και στεγάσθηκε στο οίκημα του φωτογράφου Γερ. Δαφνοπούλου στη διασταύρωση των οδών Μεγ. Αλεξάνδρου και Πατρόκλου. Σ’ αυτό δίδαξαν οι καθηγητές Γ. Δαγιάσης και Α. Τσάπαλος (βιολί) και οι δεσποινίδες Πιπίνα Κρόελ και Ελένη Διοσκουρίδου (πιάνο)»12. Στις 27 Γενάρη 1930 το Δημοτικό Συμβούλιο της Λάρισας, κατά τη διάρκεια συζήτησης ψήφισης του προϋπολογισμού εσόδων και εξόδων έτους 1930-1931, ο Δήμαρχος εισηγήθηκε την υιοθέτηση του υπάρχοντος Ωδείου από τον Δήμο και να μετατραπεί σε «Δημοτικό Ίδρυμα». Συγκεκριμένα, ο Δήμαρχος και εξήρε την αξία που έχει για την πόλη η ύπαρξη και η λειτουργία του Ωδείου. Πρότεινε να υιοθετηθεί από τον Δήμο και να χαρακτηρισθεί Δημοτικό Ωδείο, αφού έτσι κι αλλιώς ο πιο σημαντικός χορηγός ήταν ο Δήμος. Την πρόταση του Δημάρχου αποδέχτηκε παμψηφεί το Δ.Σ. θεωρώντας το Ωδείο «Δημοτικό Ίδρυμα» και από τη μέρα αυτή το Ωδείο αποτέλεσε τον πλοηγό, αφού χάραξε τη ρώτα των μουσικών σπουδών στη Λάρισα. Μετά την έκδοση και του Νομοθετικού Διατάγματος της 17ης Νοέμβρη 1930, άρχισε να λειτουργεί ως Νομικό Πρόσωπο Δ.Δ.. Διοικούνταν από εξαμελή Επιτροπή και πάντα υπό την προεδρία του εκάστοτε Δημάρχου. Από τότε λειτούργησε απρόσκοπτα ως το 1940. Στα χρόνια του πολέμου έκλεισε, όπως όλα τα σχολεία της πόλης και η περιουσία του λεηλατήθηκε από τα στρατεύματα κατοχής. Επαναλειτούργησε από το 1947 γράφοντας ακατάπαυστα τη μουσική ιστορία της πόλης, αφού υπήρξε ο Άτλας του λαρισινού πολιτισμού. 1 Εμπνευστής, καλλιτεχνικός διευθυντής και «ψυχή» του «Μουσικότροπου» - ενός πολυποίκιλου μουσικού δρώμενου - είναι ο εξαιρετικός και εμβαθύς δάσκαλος του πιάνου Χρήστος Λενούτσος. 2 Εννοούνται εδώ οι οργανωμένοι «φορείς» μουσικής έκφρασης, που στηρίχτηκαν οικονομικά από το κράτος ή τον Δήμο. 3 Αποδόθηκε από διάφορες στρατιωτικές μονάδες, όπως από την μπάντα του Β’ Σ.Σ., της Φρουράς Λάρισας, της 1ης Μεραρχίας, του Εμπέδου Πεζικού κ.λπ. 4 Η Δημοτική Φιλαρμονική ξέρουμε σίγουρα πως λειτουργούσε τον Απρίλη του 1897, αφού βρέθηκε ονομαστικά μισθολογική κατάσταση του αρχιμουσικού και των μουσικών που την συγκροτούσαν. 5 Ο Μουσικός και Γυμναστικός Σύλλογος ιδρύθηκε στις 22 Οκτώβρη 1900, και ήταν το πρώτο πολυποίκιλο μουσικό σχήμα που ίδρυσε μουσική σχολή, Φιλαρμονική και χορωδίες. 6 Τα σχολεία όλων των βαθμίδων, μα ιδιαίτερα το Γυμνάσιο, το Διδασκαλείο, το Παρθεναγωγείο, με κορυφαίο στην εφαρμογή των νέων παιδαγωγικών μεθόδων το Αρσάκειο, έκαναν σημαντική δουλειά και λειτούργησαν σαν φυτώρια μουσικής παιδείας. 7 «Μικρά» της Λάρισας, 05.03.1900. 8 «Μικρά» της Λάρισας, 25.09.1918. 9 «Ελευθερία» της Λάρισας 13.02.1948. 10 Βάσος Κυλικάς, «Μουσική Κίνηση της Λάρισας (1881 – 1931)». Χειρόγραφο κείμενο που έγραψε για το επετειακό λεύκωμα, της Λαογραφικής Εταιρείας των Θεσσαλών, με αφορμή τις πανθεσσαλικές γιορτές της πεντηκονταετηρίδας, από την απελευθέρωση της Θεσσαλίας. 11 Κώστας Περραιβός στην «Ελευθερία» Λάρισας γράφει το 1925. Πιο αξιόπιστη είναι η χρονολογία που μας δίνει ο Β. Κυλικάς που εμπλεκόταν άμεσα εκείνη την περίοδο με τα μουσικά δρώμενα. 12 Βάσος Κυλικάς, ό.π.
Γράφει ο Τάκης Μπάρμπας*
*ΜΠΑΡΜΠΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ Takis-mp@hotmail.com
