Τα ιχθυοπωλεία αυτά στεγάζονταν από το 1933 μέχρι το 1978 στο εσωτερικό της Δημοτικής ή Νέας Αγοράς[1] περιμετρικά και, όπως καταλαβαίνει κανείς, ο συναγωνισμός μεταξύ τους ήταν έντονος, καθώς ο κάθε καταστηματάρχης προσπαθούσε να προσφέρει τα καλύτερα και τα πιο φρέσκα ψάρια.
Η συγκέντρωση όλων των ιχθυοπωλείων της παλιάς Λάρισας σε ένα σημείο ήταν ένα δύσκολο και επίμοχθο έργο του δημάρχου Μιχαήλ Σάπκα από την αρχή της δημαρχιακής του θητείας. Πιο πριν τα περισσότερα ήταν διασπαρμένα στην οδό Πανός και σε άλλα κεντρικά σημεία της πόλης, ανακατωμένα με άλλα καταστήματα (κρεοπωλεία, μανάβικα, καφενεία, ταβέρνες κ.λπ.), στα οποία η έλλειψη στοιχειωδών κανόνων υγιεινής ήταν εμφανής και η δυσοσμία αφόρητη.
Η σκέψη για την ανέγερση Δημοτικής Αγοράς ήταν στα σχέδια του Σάπκα από την εκλογή του το 1925. Ως χώρος ανέγερσης είχε προκριθεί η Πλατεία Ανακτόρων[2], η οποία όμως την περίοδο εκείνη ήταν κατειλημμένη από παραπήγματα που είχαν κατασκευάσει οι πρόσφυγες όταν έφθασαν στην Ελλάδα μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, για να εγκαταστήσουν τις επαγγελματικές τους εστίες. Η πρόχειρη κατασκευή τους και η άναρχη χωροθέτηση είχαν δημιουργήσει μια ανθυγιεινή εστία μέσα στο κέντρο της πόλης, η οποία έπρεπε να εξαλειφθεί και η κατασκευή της Δημοτικής Αγοράς στο σημείο αυτό ήταν μια θαυμάσια ευκαιρία. Όμως η πρόταση αυτή συνάντησε τη σφοδρή αντίδραση των προσφύγων και των υποστηρικτών τους. Τελικά έπειτα από αρκετό διάστημα η άρνησή τους κάμφθηκε, χάρη στις προσπάθειες του δημάρχου και των δημοτικών συμβούλων που υποστήριζαν την άποψή του[3].
Η Αγορά άρχισε τελικά να κτίζεται κατά τα τελευταία έτη της δεύτερης δημαρχιακής θητείας του Σάπκα (1929-1934) και εργολάβος ήταν ο μηχανικός Κωνσταντίνος Μιχαλέας από την Αθήνα. Οι διαστάσεις του κτιρίου ήταν 49,50 Χ 42,50 μέτρα και το περίγραμμα ακολούθησε το σχήμα της πλατείας. Το αρχικό σχέδιο προέβλεπε το κτίσμα να έχει δύο ορόφους, τα καταστήματα να είναι περιφερειακά, εξωτερικά και εσωτερικά και στο κέντρο να υπάρχει αίθριο, το οποίο θα καλυπτόταν από υαλόφρακτη στέγη. Η μεγάλη όμως δαπάνη που απαιτούσε η κατασκευή του, υποχρέωσε τον Δήμο να οικοδομήσει αρχικά μόνο το ισόγειο. Το έργο κατασκευάσθηκε με σιδηροπαγές σκυρόδεμα (μπετόν αρμέ) και τα εγκαίνια έγιναν τον Δεκέμβριο του 1933.
Η Δημοτική αγορά κατασκευαστικά ήταν ένα οικοδόμημα μεγάλων διαστάσεων. Τόσο στην εξωτερική όσο και στην εσωτερική πλευρά του κατασκευάσθηκαν συνολικά 56 ευρύχωρα καταστήματα με ύψος 7 μέτρα περίπου. Τα γωνιακά ήταν προνομιακά, καθώς ήταν πιο ευρύχωρα και η εξωτερική τους γωνία είχε καμπύλη μορφή. Στο κέντρο του κτιρίου υπήρχε κενός χώρος μεγάλων διαστάσεων σαν ένα είδος ακάλυπτου αίθριου. Η πρόσβαση στο εσωτερικό του γινόταν από τέσσερις μεγάλες εισόδους, μία στο κέντρο κάθε πλευράς. Μεγάλα υπόστεγα, πλάτους τεσσάρων μέτρων κάλυπταν περιμετρικά όλα τα καταστήματα εσωτερικά και εξωτερικά, ώστε να είναι δυνατή η διακίνηση του κόσμου και με δυσμενείς καιρικές συνθήκες[4]. Στα καταστήματα στεγάσθηκαν κατά προτεραιότητα οι πρόσφυγες που είχαν αναπτύξει την επαγγελματική τους δραστηριότητα στα παραπήγματα της πλατείας Ανακτόρων και στη συνέχεια, με κάποια δυσπιστία όσον αφορά στην επαγγελματική επιτυχία της μετακόμισης, τα κρεοπωλεία, ιχθυοπωλεία, οπωροπωλεία και τα άλλα καταστήματα τροφίμων που βρίσκονταν διάσπαρτα στην πόλη και κυρίως στη ρυπαρή τότε οδό Πανός.
Τα εσωτερικά καταστήματα της Δημοτικής Αγοράς ήταν λόγω κατασκευής λιγότερα απ' ό,τι τα εξωτερικά και στέγαζαν αποκλειστικά ιχθυοπωλεία. Η σύνδεση του κτιρίου με το δίκτυο ύδρευσης της ΕΥΗΛ (Εταιρεία Υδρεύσεως, Ηλεκτρισμού Λαρίσης)[5] διατηρούσε τους χώρους καθαρούς και το κεντρικό άνοιγμα του αίθριου εξουδετέρωνε τη δυσοσμία. Οι μεταβολές αυτές έδρασαν καταλυτικότερα για τα ψαράδικα, η κατανάλωση των οποίων αυξήθηκε και ο χώρος ήταν ευχάριστα προσπελάσιμος, ιδιαίτερα μετά την επικάλυψη των εσωτερικών τοίχων με ζωγραφικές απεικονίσεις. Οι τοιχογραφίες αυτές είχαν γίνει από τον λαϊκό ζωγράφο Μιχάλη Παντόλφη[6] και είχαν θέματα θαλασσινά.
Το καλοκαίρι του 1978, επί δημαρχίας Αγαμέμνονα Μπλάνα, το κτίριο της Δημοτικής Αγοράς άρχισε να κατεδαφίζεται. Το αιτιολογικό της κατεδάφισης ήταν να αποκτήσει η πόλη έναν επί πλέον πνεύμονα πρασίνου. Με τη μεσολάβηση του ζεύγους Γιώργου και Λένας Γουργιώτη και του ζωγράφου Ποσειδώνα Μιχάλογλου, πριν την ισοπέδωση έγινε αποτοίχιση των έργων του Παντόλφη, όσα διατηρούνταν σε ικανοποιητική κατάσταση, κυρίως στα ψαράδικα των αδελφών Μυλωνά και των Μέρχα και Γκανά. Μετά την κατεδάφιση δημιουργήθηκε στη θέση του η πλατεία Λαού και σήμερα κάτω από την επιφάνειά της έχει κατασκευασθεί υπόγειος χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων.
Εικόνες σαν την δημοσιευόμενη σήμερα έχουν εκλείψει πλέον από τη Λάρισα και πολλοί συμπολίτες μας διερωτώνται ακόμη, σαράντα χρόνια μετά την κατεδάφισή του, με ποιον επιδέξιο τρόπο θα μπορούσε να είχε αξιοποιηθεί το κτίριο της Δημοτικής Αγοράς αν παρέμενε, και τι ομορφιά θα πρόσθετε σε ένα ευαίσθητο σημείο της Λάρισας.
--------------------------------------------
[1]. Η ονομασία Νέα Αγορά είχε επικρατήσει μεταξύ των Λαρισαίων προπολεμικά μετά την κατασκευή της, γιατί η δημοτική αρχή είχε κατορθώσει να πείσει, με κάποια δυσκολία είναι η αλήθεια, τους μαγαζάτορες της οδού Πανός (κρεοπώλες, ιχθυοπώλες, οπωροπώλες κ.λπ.) να μετακομίσουν το 1933 στο ειδικά προς τούτο νέο κτίριο.
[2]. Πλατεία Ανακτόρων ονομαζόταν ολόκληρος ο χώρος ο οποίος σήμερα έχει μετονομασθεί σε πλατεία Δημάρχου Μπλάνα, επειδή την εποχή εκείνη βρισκόταν απέναντι από το κτίριο των Ανακτόρων.
[3]. Πολλές λεπτομέρειες για την κατασκευή της Δημοτικής Αγοράς και τα προηγηθέντα αυτής, υπάρχουν στις ανέκδοτες μέχρι σήμερα χειρόγραφες «Αναμνήσεις» του δημάρχου Μιχαήλ Σάπκα.
[4]. Βλέπε: Γουργιώτης Γεώργιος, Μικρά μελετήματα. Η μικρή ιστορία της Δημοτικής μας Αγοράς, έκδοση του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Λάρισας, Αθήνα (2000), σελ. 97-100.
[5]. Πρόκειται για τον γνωστό οργανισμού ΟΥΗΛ, και τη σημερινή εξελιγμένη μορφή της ΔΕΥΑΛ.
[6]. Ο Μιχάλης Παντόλφης (1886-1968), όπως δείχνει και το όνομά του, ήταν ιταλικής καταγωγής (Pantolfi), και ήταν μέλος οικογένειας γνήσιων λαϊκών καλλιτεχνών οι οποίοι περιέτρεχαν τις ελληνικές παροικίες της Μ. Ασίας και της Αιγύπτου. Το 1922 εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Λάρισα και από το 1935 άρχισε να ζωγραφίζει τους τοίχους σε σπίτια και καταστήματα με μηδαμινές απολαβές. Βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Ο λαϊκός ζωγράφος Μιχάλης Παντόλφης, Ιχνηλατώντας την παλιά Λάρισα-Β΄, Λάρισα (2018) σελ. 149-152
Από τον Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
