Η πρωτοβουλία αυτή στάθηκε αφορμή να διατηρηθεί το οινοπαντοπωλείο όπως ήταν από τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του, σύμφωνα και με την επιθυμία του ιδιοκτήτη του.
Το σημερινό μας σημείωμα δεν έχει σκοπό να περιγράψει τον παραδοσιακό χώρο του Νικόδημου, αφού οι περισσότεροι τον έχουμε επισκεφθεί και περιεργασθεί. Θα πάμε πολύ πίσω χρονικά και θα αναζητήσουμε τις οικογενειακές ρίζες του ιδιοκτήτη και την ιστορική διαδρομή του καταστήματος[1].
Λίγα χρόνια μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας από τους Τούρκους, δύο αδέλφια ο Ιωάννης[2] και ο Νικόλαος Νικόδημος, από τις Πάδες της Κόνιτσας, εγκατέλειψαν τον γενέθλιο τόπο τους και εγκαταστάθηκαν τελικά στη Λάρισα. Ο Νικόλαος γεννήθηκε το 1860 περίπου[3] στις Πάδες. Σε νεαρή ηλικία και ενώ η Ήπειρος ήταν τουρκοκρατούμενη, μετανάστευσε στην Προύσα της Μ. Ασίας για να εργασθεί. Όταν η Θεσσαλία προσαρτήθηκε πλέον το 1881 στο ελληνικό κράτος, μετακόμισε στη Λάρισα. Εδώ ενοικίασε στα "Εβραΐικα", στη συνοικία των Έξη Δρόμων, κατάστημα το οποίο μετέτρεψε σε οινοπωλείο, δουλειά την οποία γνώριζε από μικρό παιδί. Το 1892 περίπου νυμφεύθηκε στη Λάρισα την Άννα Καρανάσιου, η οποία και αυτή είχε καταγωγή από τις Πάδες. Το ζευγάρι απέκτησε πέντε τέκνα, κατά σειρά τα εξής:
--Την Κωνσταντινιά (1893-1980). Είναι το μικρό κοριτσάκι που κάθεται στην καρέκλα και μαζί με τους γονείς της φωτογραφίζεται στο εργαστήριο του Λαρισαίου φωτογράφου-ζωγράφου Ιωάννη Μ. Παντοστόπουλου το 1895. Παντρεύτηκε τον Νικόλαο Μίχο (Αμπελάκια 1880-Λάρισα1923), ο οποίος μαζί με τον αδελφό του Βασίλειο ανέλαβαν να λειτουργήσουν την ξενοδοχειακή επιχείρηση με το όνομα "Μεγάλη Βρετανία" στο μέγαρο του Χατζημέτου (πρώην Λέσχη Ασλάνη). Ο σύζυγός της πέθανε το 1923[4], σχετικά νέος, ενώ η ίδια έζησε 87 χρόνια και πέθανε το 1980.
--Τη Βαΐτσα (1900-1989). Όταν ενηλικιώθηκε παντρεύτηκε τον Κλεάνθη Σακελλαρίδη[5] από τον Αμπελώνα. Ο τελευταίος ασχολήθηκε επί χρόνια με την πολιτική και διετέλεσε πρόεδρος της Κοινότητας Αμπελώνα. Κόρη τους είναι η Ναυσικά, σύζυγος του προ ετών αποβιώσαντος ιατρού Αχιλλέα Καρτσαφλέκη.
--Τον Βασίλειο (1901-1077). Διατηρούσε και αυτός οινοπαντοπωλείο στη γωνία Βενιζέλου και Απόλλωνος, απέναντι από το Αρχαίο Θέατρο. Νυμφεύθηκε τη Βασιλική Ξάνθου.
--Τον Γεώργιο (1905-1984). Αποφοίτησε από τη Σχολή Ενωμοταρχών, αλλά μετά το 1947 συνεργάσθηκε με τον αδελφό του Ευάγγελο στο οινοπαντοπωλείο του τελευταίου. Το 1967 λειτούργησε το οινοπαντοπωλείο που είχε κληρονομήσει από τον πατέρα του και το οποίο βρισκόταν στον Αρναούτ μαχαλά (συνοικία Αγ. Αθανασίου). Νυμφεύθηκε τη Σπυριδούλα Λαχανά και απέκτησαν δύο τέκνα, την οδοντίατρο Αννίκα Γκουράβα και τον πολυτάλαντο αθλητή Νίκο Νικόδημο.
--Τον Ευάγγελο (1907-2004), γνωστό ως μπαρμπα-Βαγγέλη. Τελείωσε το Σχολαρχείο και μετά εργάσθηκε κοντά στον πατέρα του στο οινοπωλείο, το οποίο διατηρείται μέχρι σήμερα. Το 1937 νυμφεύθηκε την Κλεοπάτρα Γαζέπη από τους Νερόμυλους Αγιάς, με την οποία απέκτησε δύο κόρες, την Αναστασία η οποία παντρεύτηκε τον παιδίατρο Αλέκο Γκίζα και την Άννα η οποία με τη σειρά της συζεύχθηκε με τον δικαστικό Μόσχο Λαγκουβάρδο. Αναστασία και Άννα είναι σήμερα οι κληρονόμοι του κτηρίου "Νικόδημος".
Ο παππούς Νικόλαος Νικόδημος με την εργατικότητά του απέκτησε, όσο το οινοπωλείο του βρισκόταν στους Έξη Δρόμους, μια μικρή περιουσία, η οποία του επέτρεψε να αγοράσει το 1905 από Τούρκο ιδιοκτήτη μια μεγάλη έκταση στην περιοχή Φάληρο[6] στη Λάρισα. Διασώθηκε το πωλητήριο έγγραφο αρ. 38596 του συμβολαιογράφου Επαμεινώνδα Γεωργ. Φαρμακίδη[7], το οποίο αναφέρει τα όρια των δύο πωλούμενων οικιών με τις αυλές και τους περιβάλλοντες χώρους. Ο ακριβής καθορισμός της αναφερόμενης έκτασης είναι δυσχερής. Το Πωλητήριο συμβόλαιο αναφέρει επί λέξει τα εξής:
" Εν Λαρίση σήμερον την τριακοστήν πρώτην του μηνός Οκτωβρίου του χιλιοστού εννεακοστού πέμπτου έτους [31. 10. 1905] ημέραν της εβδομάδος Δευτέραν και εν τω γραφείω μου κειμένω κατά την θέσιν Ξυλοπάζαρον[8] επί της οδού Ακροπόλεως εν ιδιοκτήτω καταστήματι των Χασάν Μουσταφά Χεντήρ και της Φατμές χήρας Μουσταφά Αβδουλάχ Βερβέρ Αγά, ενώπιον εμού του συμβολαιογράφου και κατοίκου Λαρίσης Επαμεινώνδα Γ. Φαρμακίδου εδρεύοντος ενταύθα και των δύο ενηλίκων μαρτύρων πολιτών Ελλήνων, γνωστών μοι και μη εξαιρετέων νομίμως, Περικλέους Αποστολίδου δημοδιδασκάλου και Ιωάννου Τζιόλα εργατικού, κατοίκων Λαρίσης, ενεφανίσθησαν οι γνωστοί μοι και μη εξαιρετέοι επίσης αφ' ενός Αμπτούλ Χαλήκ Χαμήτ Βέης Ισμυρλιογλού κτηματίας κάτοικος Θεσσαλονίκης και διατρίβων ενταύθα και αφ' ετέρου Νικόλαος Νικόδημος οινοπώλης κάτοικος Λαρίσης, εζήτησαν την σύνταξιν του παρόντος δι' ού εδήλωσαν και συνωμολόγησαν τα εξής, ήτοι ότι ο πρώτος τούτων έχων εις την κυριότητα και κατοχήν του […] των εξής δύο οικιών κειμένων εντός της πόλεως Λαρίσης του ομωνύμου Δήμου και κατά την συνοικίαν Σαρασλάρ[9]ή Φάληρον, ήτοι 1) μιάς μονορόφου οικίας (χρησιμευούσης άλλοτε ως ανδρονίτης) μετά του υπ' αυτής οικοπέδου, αυλής και περιοχής και λοιπών παραρτημάτων και παρακολουθημάτων της, συνορευομένης γύρωθεν με οδόν Τρικκάλων[10], με οικίαν Χαμήτ Βέη και με οικίαν και αυλήν Ανδρέου Ροδοπούλου[11] 2) ετέρας οικίας διορόφου (χρησιμευούσης άλλοτε δια γυναικονίτην) μετά του υπ' αυτής οικοπέδου, αυλής και περιοχής και λοιπών παραρτημάτων και παρακολουθημάτων της, συνορευομένης γύρωθεν με οδόν Τρικκάλων, με οικόπεδον Κωνσταντίου Πολυχρόνη, με οικίαν και αυλήν Ανδρέου Ροδοπούλου εκ δύο μερών με προπεριγραφείσαν οικίαν […] πωλεί και μεταβιβάζει διά του παρόντος προς τον δεύτερον Νικόλαον Νικόδημον, αποδεχόμενον την πώλησιν ταύτην αντί συμπεφωνημένου οριστικού ολικού ανταξίου τιμήματος δραχμών δύο χιλιάδων εξακοσίων είκοσι πέντε (2.625), τας οποίας κατέβαλεν ο αγοραστής και έλαβεν ο πωλητής παρ' αυτού…".
(Συνεχίζεται)
----------------------------------------------------------
[1]. Αρωγοί πολύτιμοι στην προσπάθεια αυτή στάθηκαν η κ. Άννα Νικόδημου-Λαγκουβάρδου, κόρη του Ευάγγελου Νικόδημου και ο σύζυγός της κ. Μόσχος Λαγκουβάρδος, συνταξιούχος υπηρέτης της Θέμιδος, συγγραφέας και δοκιμιογράφος. Χωρίς τη συνδρομή τους τόσο σε ιστορικά, όσο και σε απεικονιστικά στοιχεία δεν θα μπορούσε το κείμενο αυτό να είχε την απαιτούμενη πληρότητα. Επίσης η κ. Ναυσικά Καρτσαφλέκη-Σακελλαρίδου και ο μηχανικός Βασίλης Μίχος και οι δύο με άπειρες γνώσεις γύρω από την παλιά Λάρισα, βοήθησαν αφάνταστα στην αναζήτηση πληροφοριών για πολλές αστικές οικογένειες της πόλης μας κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου. Όλους αυτούς τους ευχαριστώ θερμά.
[2]. Ο Ιωάννης Νικόδημος (1857-1925) απέκτησε τρία τέκνα: Τον Γεώργιο, για τον οποίο αναφερθήκαμε σε παλαιότερο σημείωμά μας, "Το Μέγαρο Γεωργίου Νικόδημου", εφ. "Ελευθερία", φύλλο της 23ης Ιουλίου 2017. Τη Ζωή (1887-1955), η οποία παντρεύτηκε τον ίλαρχο Κωνσταντίνο Παπανικολάου (1873-1950), γνωστό από τις νικηφόρες συμμετοχές του στους Ιππικούς αγώνες. Και την Όλγα, σύζυγο του καθηγητή Γαλλικών στο Γυμνάσιο Αρρένων της Λάρισας Κωνσταντίνου Βεζυρούλη. Γιος τους ήταν ο ιατρός Αίας Βεζυρούλης, ο οποίος μεταφερόμενος ως όμηρος στην Ιταλία, πνίγηκε στα νερά της Αδριατικής όταν το πλοίο "Citta di Genova" τορπιλίσθηκε τον Ιανουάριο του 1943.
[3]. Λίγο πριν πεθάνει το 1948 ανέφερε προσωπικά ο ίδιος ότι ήταν 88 ετών.
[4]. Κωνσταντινιά και Νικόλαος Μίχος απέκτησαν τέσσερα τέκνα, μεταξύ των οποίων ήταν και ο Λυκειάρχης Κωνσταντίνος Μίχος.
[5]. Ο πατέρας του Κλεάνθη Σακελλαρίδη Νικόλαος, είχε σπουδάσει στην περίφημη Σχολή της Χάλκης και ήλθε το 1920 στον Αμπελώνα όπου αγόρασε κτήματα, ενώ στη Λάρισα έκτισε το διώροφο κτίριο που βλέπουμε συχνά στις φωτογραφίες της εποχής δεξιά πριν από την είσοδο της γέφυρας, στη θέση όπου σήμερα βρίσκεται η γλυπτή σύνθεση του Μίλτου Παπαστεργίου με το αισθητικά αμφισβητούμενο από μερικούς άλογο.
[6]. Η περιοχή Φάληρο μπορεί σήμερα να ορισθεί χωροταξικά κατά προσέγγιση από τους δρόμους Ανθίμου Γαζή-Λογιωτάτου-Καραθάνου-Κουμουνδούρου.
[7]. Πρόκειται για τον ιστορικό της Λάρισας, συγγραφέα του βιβλίου "Η Λάρισα. Από των Μυθολογικών χρόνων μέχρι της προσαρτήσεως αυτής εις την Ελλάδα (1881), Βόλος. 1926.
[8]. Αντιστοιχεί στην Κεντρική Αγορά της Λάρισας η οποία ορίζεται κατά προσέγγιση από τις σημερινές οδούς Βενιζέλου-Φιλελλήνων- Κύπρου μέχρι την εβραϊκή συνοικία-Απόλλωνος.
[9]. Σσρασλάρ ή Σαλατσλάρ, ήταν τουρκική συνοικία η οποία βρισκόταν ανάμεσα από τον Τρανό μαχαλά (συνοικία στον λόφο της αρχαίας Ακρόπολης) και τον Αρναούτ μαχαλά (συνοικία Αγ. Αθανασίου).
[10]. Σε παλιούς χάρτες η σημερινή οδός Καραϊσκάκη αναφέρεται ως οδός Τρικκάλων.
[11]. Από τους πρώτους συμβολαιογράφους της Λάρισας. Βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Ο Συμβολαιογράφος Ανδρέας Ροδόπουλος, εφ. "Ελευθερία", φύλλο της 9ης Δεκεμβρίου 2015.
Από τον Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
