Έχουμε αναφερθεί αρκετές φορές στα διάφορα κτίρια τα οποία περιτριγύριζαν την Κεντρική πλατεία της Λάρισας, το πιο πολυσύχναστο σημείο της πόλης ανέκαθεν. Δεν έχουμε αναφέρει όμως πολλά λόγια για το ισόγειο κτίσμα το οποίο καταλάμβανε τη γωνία των οδών Ακροπόλεως (Παπαναστασίου σήμερα) και Κούμα, το οποίο ήταν από τα τελευταία που κατεδαφίσθηκε μεταπολεμικά (1977) στην περιοχή της πλατείας, για να ανεγερθεί πολυώροφη οικοδομή.
Ήταν κτιριακά ένα ταπεινό κτίσμα, το οποίο καθ' όλη τη μακροχρόνια διάρκεια της λειτουργίας του από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι το 1977, νοικιαζόταν σε καταστηματάρχες οι οποίοι το χρησιμοποιούσαν συνήθως ως ζαχαροπλαστείο. Στις αρχές του 20ού αιώνα είχε γίνει ευρύτατα γνωστό ως ζαχαροπλαστείο του Κόκκαλη. Ήταν ένα από τα παλαιότερα της Λάρισας, και ίσως το δημοφιλέστερο στη μαθητική νεολαία της εποχής.
Ο Γεώργιος Κόκκαλης προερχόταν από φτωχή οικογένεια και σε νεαρή ηλικία ξενιτεύτηκε αναζητώντας τη «γη της επαγγελίας», την οποία βρήκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα, Αμερική και Αίγυπτος πρόσφεραν τη δυνατότητα σε πολλούς νέους της χώρας μας να βρουν την τύχη τους, εργαζόμενοι σκληρά σε ξένες χώρες. Την Αίγυπτο είναι γνωστό ότι την επέλεγαν πολλοί Πηλιορείτες και κοντά σ' αυτούς ακολούθησε και ο Κόκκαλης. Εκεί εργάσθηκε για κάποια χρόνια σκληρά σε κατάστημα ζαχαροπλαστικής και όταν πλέον διαπίστωσε ότι ήταν έτοιμος, γύρισε στην Ελλάδα για να ανοίξει δικό του κατάστημα και να κάνει οικογένεια.
Εγκαταστάθηκε στη Λάρισα και εδώ θέλησε να ασκήσει την τέχνη που έμαθε στην Αλεξάνδρεια. Μίσθωσε το μεγαλύτερο μέρος από ένα ισόγειο κατάστημα της Κεντρικής πλατείας, στη γωνία Ακροπόλεως (Παπαναστασίου) και Κούμα, ακριβώς δίπλα και σε επαφή με το ξενοδοχείο και καφενείο "Πανελλήνιον". Το οίκημα είχε πρόσοψη επί της Κούμα και η μία πόρτα, αυτή που ήταν δίπλα από την είσοδο του διπλανού ξενοδοχείου, οδηγούσε στο Συμβολαιογραφείο του Αγαθάγγελου Ιωαννίδη[1]. Ο Κώστας Περραιβός, βαθύς γνώστης της Λάρισας του Μεσοπολέμου, αναφέρει ότι ο εν λόγω συμβολαιογράφος ήταν πεθερός του αλευροβιομήχανου Φώτη Παππά[2]. Ο εσωτερικός χώρος του ζαχαροπλαστείου του Κόκκαλη ήταν σχετικά μικρός, αλλά αρκετός για να χωρέσει την πελατεία του, η οποία κατά ένα μεγάλο ποσοστό αποτελούνταν από μαθητές του Γυμνασίου. Καθώς τελείωναν την προετοιμασία τους για τα μαθήματα της επόμενης ημέρας, αρκετοί εξ αυτών συγκεντρώνονταν εδώ τις βραδινές ώρες, καθώς ήταν το μοναδικό σημείο της πόλης στο οποίο επιτρεπόταν στους μαθητές του Γυμνασίου[3] όχι μόνο να το επισκέπτονται, αλλά και να συχνάζουν "συναινέσει και εγκρίσει του Συλλόγου των αξιοτίμων κ. κ. καθηγητών, ένεκα της ανεπιλήπτου συμπεριφοράς του ζαχαροπλάστου κ. Γεωργίου Κόκκαλη", όπως έγραφαν οι χρονογράφοι των εφημερίδων στις αρχές του 20ού αιώνα. Ο καταστηματάρχης παρακολουθούσε τη συμπεριφορά τους, τις διάφορες συζητήσεις οι οποίες θα έπρεπε να περιστρέφονται σε θέματα τα οποία αφορούσαν τον σχολικό τους χώρο και να μην εκτρέπονται σε απρέπειες. Με τους περιοριστικούς αυτούς όρους τα μαθητικά τους αστεία και η κριτική στους καθηγητές τους ήταν ελεγχόμενα και μόνον σιωπηρά εξομολογούντο τις εφηβικές τους ανησυχίες.
Είναι γνωστό στους παλιούς Λαρισαίους ότι μέχρι και τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, το σώμα των καθηγητών κάθε σχολείου παρακολουθούσε τη διαγωγή των μαθητών όχι μόνο στις αίθουσες και στον αύλειο χώρο κατά τις ώρες λειτουργίας του, αλλά και εξωσχολικά. Υπήρχαν στην αρχή οι λεγόμενοι παιδονόμοι, τους οποίους κατόπιν τους είπαν επιστάτες ή κλητήρες, οι οποίοι είχαν ως καθήκον να παρακολουθούν τους μαθητές και κατά τις υπόλοιπες ώρες της ημέρας κυρίως σε πολυσύχναστους και ακατάλληλους για τους νέους χώρους (καφενεία, κέντρα, θέατρα, κινηματογράφοι, κλπ.). Τα άτομα αυτά αποτελούσαν τον φόβο και τον τρόμο των μαθητών, γιατί όταν οι τελευταίοι κατά τις εξωσχολικές τους δραστηριότητες αθετούσαν τις παραινέσεις και οδηγίες των καθηγητών και παρεκτρέπονταν, αναφέρονταν στη σχολική επιτροπή και το γεγονός αυτό είχε δυσμενείς επιπτώσεις τόσο στη βαθμολογία των μαθημάτων όσο και στη διαγωγή τους.
Αναφερόμαστε στους μαθητές αποκλειστικά, γιατί παρεκτροπές μαθητριών τα παλιά χρόνια ήταν αδιανόητες. Η εξωσχολική τους δραστηριότητα βρισκόταν πάντα υπό την αυστηρή εποπτεία της οικογένειας και περιοριζόταν μόνον κατά τις Κυριακές και τις εορτές, όταν η οικογενειακή έξοδος κατέληγε σε κάποια ανεπίληπτα ζαχαροπλαστεία. Σαν τέτοια λογίζονταν το "Κυβέλεια" των αδελφών Βρεττόπουλου, το οποίο βρισκόταν στην οδό Ακροπόλεως (απέναντι από το σημερινό ξενοδοχείο "Διβάνη Παλλάς") ή στα καφεζαχαροπλαστεία της Κεντρικής πλατείας (Ντορέ, Πανελλήνιον, Παράδεισος, Παλάκα κ.ά.), για να απολαύσουν οικογενειακώς τις καταπληκτικές "πάστες" τους.
Ο Γεώργιος Κόκκαλης συντηρούσε μόνος του το ζαχαροπλαστείο. Κατασκεύαζε τα γλυκά, καθάριζε το κατάστημα, έπαιρνε παραγγελίες και σερβίριζε. Ήταν μικρό το μαγαζί και τον χειμώνα δεν είχε ανάγκη βοήθειας. Το καλοκαίρι όμως, λόγω θέσεως, άπλωνε τραπεζοκαθίσματα στο πεζοδρόμιο, σε ένα τμήμα της οδού Κούμα[4] και στην πλατεία, οπότε ο ίδιος έμενε μέσα και για την εξυπηρέτηση των πελατών προσλάμβανε σερβιτόρους.
Κάποια στιγμή ο Κόκκαλης κατάλαβε ότι πέρασαν τα χρόνια, μεγάλωσε, άρχισαν να τον εγκαταλείπουν οι δυνάμεις και η εξυπηρέτηση των μαθητών δεν ήταν η πρέπουσα. Από την άλλη οι τελευταίοι άρχισαν να αραιώνουν, καθώς τα αυστηρά μέτρα του σχολείου ατόνησαν και έτσι είχαν την ευκαιρία να βρουν νέα και σύγχρονα "στέκια" για τις συναντήσεις τους. Αναγκάστηκε εκ των πραγμάτων ο Κόκκαλης να παραδώσει τη σκυτάλη του καταστήματος στον Βασίλη Μέγα, ο οποίος συνέχισε και αυτός τη λειτουργία του ως ζαχαροπλαστείου. Ο Μέγας είχε το χάρισμα να είναι σπουδαίος στην τέχνη της ζαχαροπλαστικής και τα γλυκά του ήταν περιζήτητα σε όλη την πόλη. Το 1977 το μικρό αυτό κτίσμα κατεδαφίσθηκε και μαζί του ενταφιάσθηκαν οι αναμνήσεις περίπου ενός αιώνος που το συνόδευαν.
Κατά διαστήματα το ζαχαροπλαστείο είχε διαφορετικές ονομασίες. Όταν το είχε ο Κόκκαλης δεν μπόρεσα να εντοπίσω ποια ήταν η ονομασία του. Όμως από παλιές φωτογραφίες, από διαφημίσεις στον τοπικό Τύπο και από μεγάλους σε ηλικία Λαρισαίους μαθαίνουμε ότι το συγκεκριμένο ζαχαροπλαστείο ονομαζόταν πότε "Γαλλικόν", άλλοτε "Ελληνικόν" και άλλες ονομασίες που μπορεί οι αναγνώστες της εφημερίδας να θυμούνται και να μας το αναφέρουν στο τηλέφωνο 2410 287450.
Στη φωτογραφία που δημοσιεύεται διακρίνεται μόνον η επιγραφή "Ζαχαροπλαστείον", ενώ ο τίτλος του καλύπτεται από τα δένδρα της πλατείας και δεν μπορεί κανείς να έχει μια πλήρη εικόνα της μορφής του.
-------------------------------------------------
[1]. Ο Αγαθάγγελος Ιωαννίδης ήταν από τους πρώτους συμβολαιογράφους της Λάρισας. Εγκαταστάθηκε στην πόλη μας στις αρχές του 1882. Άλλαξε πολλές φορές συμβολαιογραφικό γραφείο και το 1891 στεγάσθηκε σε κατάστημα ιδιοκτησίας του παντοπώλη Αναστασίου Αποστολίδη, το οποίο βρισκόταν "παραπλεύρως της πλατείας Σεραγίου", δηλ. της σημερινής Κεντρικής πλατείας, η οποία ονομαζόταν Σεραγίου από την παρουσία εντός του χώρου της του τουρκικού Διοικητηρίου, το οποίο αργότερα έγινε το "Θέμιδος Μέλαθρον" δηλ. το Δικαστικό Μέγαρο. Βλέπε: Γρηγορίου Αλέξανδρος, Αγαθάγγελος Α. Ιωαννίδης (1856-1927). Δικηγόρος και συμβολαιογράφος της Λάρισας, εφ. "Ελευθερία", Λάρισα, φύλλο της 19ης Νοεμβρίου 2017.
[2]. Βλέπε: Ολύμπιος (Κώστας Περραιβός), Η Λάρισα που χάθηκε, Το ανεπίληπτο ζαχαροπλαστείο του Κόκκαλη, εφ. "Λάρισα", φύλλο της 9ης Μαΐου 1977. Την πληροφορία αυτή δεν την επιβεβαιώνει ο Αλέξανδρος Γρηγορίου στη δημοσίευση που αναφέρεται στην προηγούμενη σημείωση.
[3]. Κατά τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του ήταν το μοναδικό Γυμνάσιο της Λάρισας και ως εκ τούτου ήταν μεικτό, αν και οι άρρενες μαθητές του αποτελούσαν τη μεγάλη πλειοψηφία, ενώ οι μαθήτριες ήταν στην αρχή απούσες ή ελάχιστες.
[4]. Το μισό κατάστρωμα της οδού Κούμα τις απογευματινές και βραδινές ώρες έμενε κενό από όλα στη σειρά τα καφεζαχαροπλαστεία (Κόκκαλη, Πανελλήνιον, Παλλάδιον) ώστε να επιτρέπεται η βόλτα από παρέες νεαρών κυρίως ατόμων, από αγόρια και κορίτσια. Επί ώρες ολόκληρες ανεβοκατέβαιναν με σιγανό βάδισμα τη διαδρομή από την οδό Παπαναστασίου μέχρι τη Μ. Αλεξάνδρου, ελπίζοντας να συναντήσουν τα βλέμματα μιας αδελφής ψυχής. Η διαδρομή αυτή είχε πάρει την ονομασία "νυφοπάζαρο" και είχε μείνει ιστορική ακόμα και κατά τα μεταπολεμικά χρόνια.
Του Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
