Σήμερα περικλείεται κυκλικά από τους δρόμους Βενιζέλου, Δήμητρας και Γεωργιάδου και η δυτική πλευρά του σχεδόν ακουμπάει στη δεξιά όχθη του Πηνειού ποταμού, από τον οποίο χωρίζεται από την προέκταση της οδού Γεωργιάδου.
Η σημερινή εικόνα απεικονίζει από ψηλά ολόκληρο τον Λόφο και ένα μέρος του ανατολικού τμήματος της πόλης, φωτογραφημένο από τη δυτική πλευρά. Πρόκειται για αεροφωτογραφία, η οποία χρονολογείται από το έτος 1970 περίπου, σύμφωνα με τα υπό κατασκευήν έργα τα οποία διακρίνεται ότι γίνονταν στο δυτικό πρανές του Λόφου. Η φωτογραφία προέρχεται από οίκο δημοπρασιών των Αθηνών και μας προσφέρει μια σπουδαία άποψη της περιοχής αυτής όπως ήταν πριν 50 περίπου χρόνια.
Αναλύοντας την εικόνα από κάτω προς τα επάνω, αρχικά διακρίνουμε αριστερά τα τσιμεντένια στηθαία τα οποία οριοθετούν τη δεξιά όχθη του ποταμού από την καμπύλη επέκταση της οδού Γεωργιάδου και μέρος της γέφυρας. Δεξιότερα με την πρόχειρη στοίχιση λίθων καθορίζεται ο χώρος, στον οποίο το 1994 τοποθετήθηκε "Το άλογο", μια σπουδαία γλυπτή σύνθεση του Μίλτου Παπαστεργίου (Λάρισα 1953- ), η οποία με το στήσιμό της δημιούργησε έναν έντονο και άδικο προβληματισμό σε μια μερίδα Λαρισαίων, οι οποίοι το χαρακτήρισαν υποτιμητικά "ψωροάλογο".
Πιο πάνω διακρίνονται οι εργασίες ανακατασκευής του δυτικού πρανούς του Λόφου. Κατεδαφίσθηκαν οι αναλληματικοί τοίχοι οι οποίοι είχαν κατασκευασθεί λίγο μετά την απελευθέρωση της Λάρισας, όπως και η μεγάλη πέτρινη σκάλα του 1894, η οποία οδηγούσε από την αυλή του ναού του Αγ. Αχιλλίου απ' ευθείας στη δεξιά όχθη του ποταμού και στη θέση τους βρίσκονται υπό κατασκευήν τα νέα έργα τα οποία ολοκληρώθηκαν επί δημαρχίας Θάνου Μεσσήνη. Είναι αυτά τα οποία υπάρχουν και σήμερα.
Ψηλότερα προέχει ο νεόδμητος μητροπολιτικός ναός του Αγ. Αχιλλίου[2], ο οποίος δεν κτίσθηκε στη θέση όπου βρισκόταν προπολεμικά, αλλά νοτιότερα, με την παρεμβολή ευρύτατου πεζόδρομου. Στο παρκάκι όπου στεγαζόταν ο προπολεμικός ναός είναι ήδη στημένη η προτομή του μητροπολίτου Λαρίσης Πολύκαρπου Δαρδαίου (1811-1818 και 1821), ο οποίος καρατομήθηκε από τους Τούρκους τον Σεπτέμβριο του 1821. Η προτομή αυτή είναι έργο του διάσημου Έλληνα γλύπτη Μιχαήλ Τόμπρα και αποτέλεσε δωρεά του Λαρισαίου εμπόρου Ηλία Κολέσκα στην πόλη. Επίσης στον ίδιο χώρο διακρίνεται και ο κίονας επάνω στον οποίο στηριζόταν η Αγία Τράπεζα του σεισμόπληκτου ναού του Αγίου Αχιλλίου, ως ενθύμιο της ύπαρξής του.
Ακριβώς πίσω από το παρκάκι αυτό προβάλλει το οικοδομικό συγκρότημα του Β΄ Δημοτικού Σχολείου. Ήταν το πρώτο από τα πολλά σχολικά κτίρια που είχε φροντίσει να ανεγείρει στη Λάρισα ο παλιός δήμαρχος Μιχαήλ Σάπκας. Άρχισε τη λειτουργία του το σχολικό έτος 1932-1933. Ήταν διώροφο, με ευρύτατη αυλή και πολλούς βοηθητικούς χώρους. Ο σεισμός του 1941 επέφερε καταστροφές στον όροφο, ο οποίος τέθηκε εκτός λειτουργίας και οι σχολικές τάξεις λειτούργησαν αποκλειστικά στους χώρους του ισογείου. Το 1978, μέσα στο πλαίσιο εξωραϊσμού της περιοχής του Λόφου της Ακρόπολης, κατεδαφίσθηκε και στη θέση του βρίσκεται σήμερα πάρκο με προτομές και αναμνηστικές στήλες. Πίσω ακριβώς από το Ιερό του νέου μητροπολιτικού ναού διακρίνεται η πλατεία Μητέρας, η οποία σήμερα έχει ολόκληρη παραχωρηθεί για επαγγελματική χρήση [3].
Ανατολικότερα διακρίνεται στα αριστερά ο χώρος του Ηρώου, ένα σπουδαίο έργο του γλύπτη Λάζαρου Λαμέρα, καθηγητή της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών. Ο γλύπτης σμίλεψε το άγαλμα της Νίκης, το οποίο είναι τοποθετημένο σε μια μαρμάρινη στήλη ύψους 10 μέτρων και το οποίο κατασκευάσθηκε επί δημαρχίας Δημητρίου Χατζηγιάννη το 1962. Μέχρι τότε ως ηρώο χρησιμοποιείτο η αναθηματική στήλη που βρίσκεται και σήμερα στην αρχή του άλσους των Μουσών στην περιοχή του Αλκαζάρ και είχε φιλοτεχνηθεί από τον γλύπτη Γ. Ξενάκη για να τιμηθεί η μνήμη των πεσόντων αξιωματικών και οπλιτών κατά τη διάρκεια του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897. Δεξιότερα εξέχει με το ύψος του το μεταπολεμικό ρολόι της Λάρισας που είχε κατασκευάσει ο δήμαρχος Δημήτριος Καραθάνος και το οποίο το 1992 κρημνίστηκε για να αποκαλυφθούν οι κερκίδες του αρχαίου Θεάτρου.
Μεταξύ Ηρώου και Ρολογιού διακρίνεται κάποιο μικρό πάρκο και πίσω τους, καλυμμένη από ψηλά δένδρα, μόλις φαίνεται η πρόχειρη εκκλησία του Αγ. Αχιλλίου η οποία είχε κτισθεί μετά τον σεισμό του 1941 για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες των πιστών της πόλης ως μητροπολιτικός ναός, αφού ο προπολεμικός είχε τελείως καταστραφεί από τον σεισμό και τους βομβαρδισμούς. Δεξιότερα διακρίνεται η σιλουέτα του επισκοπικού μεγάρου, ενώ στο βάθος η εικόνα μικραίνει και μόλις μπορεί κανείς να ανιχνεύσει το κέντρο "Φρούριον", το μπεζεστένι και τις τσιμεντένιες σκεπές από τα υπαίθρια καταστήματα της εβδομαδιαίας αγοράς της Τετάρτης.
Η σημερινή φωτογραφία μάς προσφέρει τη δυνατότητα να έχουμε μια πλήρη εικόνα πως ήταν ο χώρος αυτός πριν από μισό αιώνα. Μια αντίστοιχη σημερινή φωτογραφία μπορεί να μας αποκαλύψει τις αλλαγές που έχουν επιτελεσθεί στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα. Αυτό το πλεονέκτημα μόνο η αεροφωτογράφιση μπορεί να μας το προσφέρει.
------------------------------------------------------
[1].Η αναφορά στον λόφο του Φρουρίου θεωρείται σήμερα εσφαλμένη. Ποτέ δεν υπήρξε φρούριο ή κάστρο σ’ αυτόν τον χώρο παρά μόνον η ακρόπολη της αρχαίας Λάρισας. Η ονομασία Φρούριο προήλθε προφανώς από το γεγονός ότι η τουρκική κλειστή αγορά, το λεγόμενο στην τουρκική γλώσσα μπεζεστένι, θεωρείτο παλαιότερα για μεγάλο χρονικό διάστημα από τους κατοίκους της, ακόμα και από επιστήμονες και δημοσιογράφους ότι ήταν αρχαιοελληνικό ή μεσαιωνικό κάστρο. Είναι προτιμότερο να ονομάζεται απλά Λόφος και όχι Φρούριο.
[2]. Τα εγκαίνια έγιναν την Κυριακή 6 Ιουνίου 1965 από τον μητροπολίτη Λαρίσης Ιάκωβο Σχίζα (1960-1968). Το καμπαναριό δεν έχει ακόμα κατασκευασθεί.
[3]. Βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Το Β΄ Δημοτικό Σχολείο στο Φρούριο. Ιστορική διαδρομή, εφ. "Ελευθερία", Λάρισα, φύλλο της 19ης Νοεμβρίου 2014.
Από τον Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
