Ο ήδη υπάρχων δήμαρχος Μιχαήλ Σάπκας έβαλε εκ νέου υποψηφιότητα, αλλά σ' αυτές είχε τώρα έναν ισχυρό αντίπαλο, τον δημοτικό σύμβουλο Στυλιανό Αστεριάδη ή Πατόφλα, προερχόμενο από την παράταξή του. Καθώς διέβλεπε ότι η επανεκλογή του για τρίτη συνεχή φορά θα ήταν δύσκολη, στις προεκλογικές ενέργειες πρόσθεσε τώρα και διάφορες διαφημιστικές ενέργειες για να προβάλλει το έργο που είχε συντελεσθεί στις δύο προηγούμενες θητείες του. Μία εξ αυτών ήταν να μοιράσει στους συμπολίτες του ειδικό φυλλάδιο 40 σελίδων. Ήταν το πρώτο προεκλογικό φυλλάδιο που είχε κυκλοφορήσει τοπικά στις δημοτικές εκλογές της Λάρισας από το 1881 μέχρι το 1933 και έχει εντοπισθεί. Πέραν από τον απολογισμό των έργων του κατά τις δύο προηγούμενες θητείες του, το ενδιαφέρον είναι ότι το φυλλάδιο αυτό έχει εμπλουτισθεί και με αρκετές φωτογραφίες από διάφορα σημεία της Λάρισας. Επιστράτευσε φωτογράφο, ο οποίος δεν αναφέρεται στο φυλλάδιο, αλλά πιστεύεται ότι είναι ο Παντελής Γκίνης, και το εκτύπωσε στο βιβλιοπωλείο-τυπογραφείο του Γεωργίου Βελώνη, το οποίο βρισκόταν στη γωνία των σημερινών οδών Ασκληπιού και Κύπρου, ακριβώς απέναντι από το Φαρμακείο του Στέφανου Κυλικά, όπου ο Σάπκας δεχόταν και τους ασθενείς του. Το φαρμακείο διατηρείται μέχρι και σήμερα και το διευθύνει ο εγγονός του Στέφανου Κυλικά, Δημήτριος.
Από τις πολλές φωτογραφίες του φυλλαδίου, ήδη έχουν δημοσιευθεί μερικές παλαιότερα και η σημερινή, η οποία συνοδεύει το κείμενο, απεικονίζει την αρχή της οδού Παναγούλη, η οποία την περίοδο εκείνη επίσημα ονομαζόταν Παύλου Στεφάνοβικ[1], αλλά ο κόσμος δεν το γνώριζε. Οι μετονομασίες οδών στην Ελλάδα ήταν ανέκαθεν πολύ συχνό φαινόμενο, όμως οι περισσότερες δύσκολα επικρατούσαν. Γνωρίζουν άραγε σήμερα οι Λαρισαίοι ότι η πλατεία Ταχυδρομείου επίσημα ονομάζεται Εθνάρχου Μακαρίου; Τα ονόματα των δρόμων μιας πόλης είναι σημεία διαρκούς συλλογικής μνήμης. Ουσιαστικά αποβλέπουν στην ίδια σκοπιμότητα όπως και τα διάφορα μνημεία που στήνονται για να τιμήσουν ιστορικά γεγονότα και επώνυμα άτομα και αποτελούν αναβίωση κάποιας εθνικής ή τοπικής μνήμης. Όσον αφορά στη μετονομασία μιας οδού, θα πρέπει να υπάρχει κάποιος σοβαρός λόγος που να την επιτρέπει. Στη χώρα μας βέβαια παρατηρούμε ότι οι δήμοι έχουν την τάση να αλλάζουν συχνά τα ονόματα των δρόμων και των πλατειών με διάφορες αφορμές. Αυτές οι συχνές αντικαταστάσεις των ονομάτων με νέα, καταλήγει τελικά να είναι και αποκαλυπτικές για τις επιλεκτικές διαθέσεις της συλλογικής μνήμης του Δημοτικού Συμβουλίου.
Ο δρόμος της σημερινής φωτογραφίας ονομαζόταν αρχικά οδός Αχιλλέως προς τιμήν του μυθικού ήρωα της περιοχής μας στον Τρωικό πόλεμο. Μετά τις νικηφόρες μάχες των Βαλκανικών πολέμων και τη δολοφονία του Γεωργίου Α’ ονομάσθηκε Βασιλέως Κωνσταντίνου. Ενδιάμεσα το Δημοτικό Συμβούλιο της Λάρισας τη μετονόμασε σε Παύλου Στεφάνοβικ προς τιμήν του μεγάλου ευεργέτου όχι μόνον του ελληνισμού, αλλά και της περιοχής μας. Είναι γνωστά τα Στεφανοβίκεια κτήματα και το ομώνυμο χωριό, οι διάφορες δωρεές σε κεντρικούς ναούς της Λάρισας, στο Δημοτικό νοσοκομείο, σε σχολεία και απόρους και το αρχοντικό του στη γωνία των σημερινών οδών Παπακυριαζή και 28ης Οκτωβρίου. Επίσης μετονομάσθηκε και οδό πρίγκηπος Ανδρέου ονομασία η οποία δεν διατηρήθηκε. Μέχρι τη περίοδο της μεταπολίτευσης ήταν γνωστή ως Βασιλέως Κωνσταντίνου. Μετά το 1980 πήρε το σημερινό της όνομα Παναγούλη.
Η δημοσιευόμενη εικόνα δεν είναι τεχνικώς άρτια. Το 1933 τα τοπικά τυπογραφεία δεν είχαν προηγμένα μηχανήματα εκτύπωσης φωτογραφιών. Ούτε όμως και αισθητικώς είναι σπουδαία. Απεικονίζει τη σημερινή οδό Παναγούλη όπως ήταν το 1933. Η λήψη έγινε κοντά στη διασταύρωσή της με την οδό των Έξ (Κύπρου σήμερα) και ο φακός σκοπεύει την προς νότο πορεία του δρόμου. Η εικόνα δεν έχει να επιδείξει τίποτε σημαντικό εκτός από ένα τμήμα μεγάλου κτίσματος στη δεξιά πλευρά του δρόμου. Το κτίριο αυτό είναι το παλιό "Ξενοδοχείον της Γαλλίας", το οποίο κάποια στιγμή προπολεμικά μετονομάσθηκε σε «Παλλάδιον». Βρισκόταν δίπλα από το ζαχαροπλαστείο των αδελφών Κωνσταντινίδη.
Στην αρχική μορφή του σαν Ξενοδοχείο Γαλλίας επιχειρηματίας ήταν ο Νικόλαος Μουστάκας. Το 1931 το αγόρασαν δύο άτομα από το Συκούριο, οι Ιωάννης Κουλούντζος και Αθανάσιος Μέλιος, οι οποίο το ανακαίνισαν, το μετονόμασαν σε «Παλλάς» και το μετέτρεψαν σε πολυτελές ξενοδοχείο. Οι ιδιοκτήτες του το ενοικίασαν στον Πέτρο Ζαρκαλή, ο οποίος σύντομα μεταβίβασε την εκμετάλλευσή του στον Γεώργιο Σκένδρο και τους αδελφούς Τσούκαρη. Το 1964 περιήλθε στην ιδιοκτησία της Γεωργίας Σκένδρου-Κουλούτζου, ο σύζυγος της οποίας Σπύρος Σκένδρος ήταν αδελφός του Γεωργίου. Μετά από τέσσερα χρόνια, το 1968, κατεδαφίσθηκε και στη θέση του κατασκευάσθηκε η σημερινή πολυώροφη οικοδομή.
--------------------------------------------
[1]. Ο Παύλος Στεφάνοβικ -Σκυλίτσης ήταν ένα από τα πολλά τέκνα του Ζαννή Στεφάνοβικ, Έλληνα τραπεζίτη με καταγωγή από τη Χίο, ιδρυτή του εμπορικού οίκου Στεφάνοβικ-Σκυλίτση στην Κωνσταντινούπολη, ο οποίος αναδείχθηκε ένας από τους ισχυρότερους οίκους της εποχής, με δράση από το Λονδίνο μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα.
[2]. Ο πρίγκιπας Ανδρέας ήταν γιος του βασιλιά Γεωργίου Α’ και αδελφός του διαδόχου Κωνσταντίνου. Το 1905 ήλθε στη Λάρισα για να υπηρετήσει στο Σύνταγμα Ιππικού που είχε έδρα την πόλη μας και αργότερα έγινε διοικητής του. Συνοδευόταν από τη γυναίκα του Αλίκη, η οποία ήταν πριγκίπισσα της Αγγλίας και αδελφή του λόρδου Μαουντμπάντεν. Για διαμονή τους επέλεξαν το ομορφότερο αρχοντικό της Λάρισας, του Κωνσταντίνου Σκαλιώρα. Ας σημειωθεί ότι ο Ανδρέας και η Αλίκη είναι οι γονείς του σημερινού βασιλικού συζύγου της Αγγλίας Φιλίππου.
Από τον Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
