Η φωτογραφία είναι του 1933 και η λήψη της έγινε από τον Λαρισαίο φωτογράφο-αγιογράφο Παντελή Γκίνη. Ο τελευταίος ανέβηκε στον εξώστη του επάνω ορόφου του αρχοντικού του Νικολάου Καρανίκα[1] και από τη θέση αυτή κατέγραψε την πορεία της λατρευτικής πομπής, την παρουσία πλήθους κόσμου και την Κεντρική πλατεία Θέμιδος με τα κτίρια της βόρειας πλευράς της. Από αριστερά είναι στη σειρά: το Φαρμακείο Νικ. Ζησιάδου και Σία - το διώροφο Ξενοδοχείο "Τα Τέμπη" - το υποκατάστημα της Λαϊκής Τράπεζας - το μέγαρο Χατζημέτου που εκείνη την περίοδο στέγαζε το Ξενοδοχείο "Μεγάλη Βρετανία" - το καφενείο "Εμπορικόν" - το Φαρμακείο του Αγαμ. Αστεριάδη - και στη γωνία με την οδό Πανός το διώροφο οίκημα, στο ισόγειο του οποίου στεγαζόταν το Παντοπωλείο του Μενέλαου Καρυώτη. Η πομπή με το ιερατείο και τους επισήμους κινείται επί της οδού Παπαναστασίου.
Προπολεμικά, η πομπή ακολουθούσε διαφορετική πορεία από τη σημερινή. Όταν έφθανε στο ύψος της οδού Κούμα έστριβε αριστερά και όταν πλησίαζε στο μέσον της νότιας πλευράς της πλατείας έστριβε πάλι αριστερά και κατευθυνόταν στο κέντρο της, όπου ο Δήμος έστηνε μια ειδική εξέδρα όπου ανέβαιναν οι αρχιερείς με την εφέστια[2] εικόνα του Αγίου Αχιλλίου και ψαλλόταν ειδική δέηση. Τρεις μητροπολίτες διακρίνονται στην περιφορά[3], οι ιερείς είναι παρατεταγμένοι σε δύο ζυγούς κοντά στα πεζοδρόμια, ενώ την πομπή περιστοιχίζουν στρατιώτες με τα όπλα επ’ ώμου. Πίσω από τους μητροπολίτες διακρίνεται η εικόνα του Αγίου και από κοντά οι επίσημοι.
Από την περιφορά της εικόνας της ίδιας χρονιάς (15 Μαΐου 1933) δημοσιεύσαμε στη σειρά αυτή των κειμένων μας άλλη μία φωτογραφία, όταν η πομπή βρισκόταν επάνω στο Λόφο της Ακρόπολης, επιστρέφοντας από την πλατεία[4]. Εκεί αναφέραμε ότι ο φωτογράφος μάς ήταν άγνωστος. Όμως πριν από 2-3 μήνες η Φωτοθήκη Λάρισας απέκτησε από οίκο δημοπρασιών της Θεσσαλονίκης έντεκα (11) φωτογραφίες σε γυαλί με διάφορες απόψεις από τη Λάρισα, μεταξύ των οποίων και τις δύο από την περιφορά της εικόνας του Αγίου Αχιλλίου. Από τη μελέτη τους και την έρευνα που ακολούθησε, διαπιστώθηκε ότι τα αρνητικά των φωτογραφιών σε γυαλί[5] εμφανίσθηκαν από τον φωτογράφο Παντελή Γκίνη και η χρονολογία λήψης των χρονολογείται περί το 1933.
Με την ευκαιρία αυτή κρίνουμε σκόπιμο να αναφέρουμε λίγα λόγια για τον Παντελή Γκίνη αγιογράφο-φωτογράφο, ο οποίος έμεινε γνωστός στη Λάρισα και την περιοχή της κυρίως από τις εικόνες που αγιογράφησε μαζί με τον συνεργάτη του Χρυσόστομο Παπαμερκουρίου. Δεν υπάρχει ναός στη Λάρισα και την περιοχή της που να μην έχει εικόνες τους, ούτε και παλιό οικιακό εικονοστάσι. Ο Παντελής Γκίνης γεννήθηκε στη Δάρδα της Βορείου Ηπείρου το 1888. Σε μικρή ηλικία ταξίδευσε στο Άγιον Όρος για να συναντήσει τον πατέρα του που εργαζόταν εκεί. Σύντομα βρέθηκε να μαθητεύει σε αγιογραφικό οίκο, όπου πήρε τα πρώτα μαθήματα βυζαντινής τέχνης. Το 1908 εγκατέλειψε το Άγιον Όρος γιατί αρνήθηκε να καταταγεί στον τουρκικό στρατό, καθώς η Μακεδονία ήταν ακόμη υπό οθωμανική κυριαρχία. Αναγκάσθηκε να έλθει στην Ελλάδα και το 1911 εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Λάρισα. Από το 1930 καταπιάστηκε και με την φωτογραφία[6]. Εντοπίζονται συχνά σε οικογενειακά αρχεία φωτογραφίες-πορτραίτα με την σφραγίδα Γκίνης - Παπαμερκουρίου. Δεν είναι όμως πολλές γιατί το διάστημα εκείνο στη φωτογραφία πορτραίτου μεσουρανούσε ο Γεράσιμος Δαφνόπουλος. Φωτογραφίες τοπίου τραβούσε μόνον ο Γκίνης. Προτιμούσε να αποτυπώνει διάφορες απόψεις της Λάρισας, το ποτάμι, τις πλατείες, τους δρόμους της, ό,τι έκανε και ο Ιωάννης Κουμουνδούρος την ίδια περίοδο, με τη διαφορά ότι ο Γκίνης δεν υπέκυψε στον πειρασμό της κυκλοφορίας επιστολικών δελταρίων όπως έπραξε πρώτος. Επιπλέον αποθανάτιζε και διάφορα σημαντικά γεγονότα της πόλης. Ποιοτικά οι φωτογραφίες του υπερέχουν ως προς την επιλογή του τοπίου και τη γωνία λήψεώς του και αποτελούν σπουδαία ιστορικά τεκμήρια για τη Λάρισα της περιόδου εκείνης. Πέθανε αιωνόβιος το 1988.
[1]. Στα αριστερά της φωτογραφίας διακρίνεται ένα μέρος από τα μεταλλικά κάγκελα του εξώστη. Ήταν ένα θαυμάσιο νεοκλασικό κτίριο στη γωνία των οδών Ακροπόλεως (Παπαναστασίου) και Γεωργάκη Ολυμπίου (Ίωνος Δραγούμη σήμερα). Είχε κτισθεί το 1910 από τον μεγαλοκτηματία Νικόλαο Καρανίκα. Το 1970 στη θέση του κατασκευάσθηκε πολυώροφη οικοδομή. Σήμερα στους ορόφους του στεγάζονται υπηρεσίες του Δήμου.
[2]. Εφέστια ονομάζεται η επίσημη εικόνα κάθε ναού ή μονής. Λ.χ. λέμε ότι η εφέστια εικόνα του Αγίου Όρους είναι "Το Άξιον Εστί", της Μονής Ιβήρων η Παναγία Πορταΐτισσα, κλπ.
[3]. Από τους τρεις ιεράρχες αναγνωρίζεται ο Λαρίσης Αρσένιος Αφεντούλης (1914-Δεκέμβριος 1934). Ήταν μητροπολίτης Στρωμνίτσης (της σημερινής περιοχής των Σκοπίων) και έφθασε στην Ελλάδα το 1913 εκδιωγμένος από τους Βουλγάρους. Το 1914 τοποθετήθηκε μητροπολίτης Λαρίσης, αλλά κατά τη διάρκεια του Εθνικού Διχασμού πρωτοστάτησε στο ανάθεμα του Ελευθερίου Βενιζέλου και το 1917 καθαιρέθηκε και εξορίσθηκε. Το 1923 επανήλθε στη θέση του και τη δεύτερη ημέρα των Χριστουγέννων του 1934 υπέστη ανακοπή καρδίας και απεβίωσε.
[4]. Βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Λιτανεία της εικόνας του Αγίου Αχιλλίου, εφ. "Ελευθερία", Λάρισα, φύλλο της 2ας Ιουλίου 2017.
[5]. Για όσους δεν το γνωρίζουν αναφέρουμε ότι παλαιότερα, πριν ακόμη ανακαλυφθούν τα φίλμ, η αποτύπωση των λήψεων της φωτογραφικής μηχανής γινόταν πάνω σε γυάλινες πλάκες.
[6]. Βλέπε: Γουργιώτης Γεώργιος, Μικρά μελετήματα, έκδοση Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Λάρισας, Αθήνα (2000) σελ. 134-135.
Του Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
