μπορεί κανείς κατ’αρχάς να χαρεί τόσο για τη διάθεση για επιστημονική έρευνα τοπικών γεγονότων τα οποία έχουν περιέλθει στο χώρο της λήθης όσο και για τη συμμετοχή πολυπληθούς ακροατηρίου. Δυστυχώς όμως οι εισηγήσεις κινήθηκαν σε τρεις άξονες: Ο ένας στην υποβάθμιση της σημασίας του ιστορικού γεγονότος της «Μάχης της Σημαίας» μέσω της απαξίωσης των πρωταγωνιστών και των πράξεών τους, ο δεύτερος στην απόκρυψη του γεγονότος ότι τα Γαλλικά αποικιακά-κυριολεκτικά- στρατεύματα αποτελούμενα από Μαρακινούς , Σενεγαλέζους και Καμποτζιανούς (!) στρατιώτες προέβησαν σε σωρεία εγκληματικών και ανήθικων πράξεων, διώξεων, συλλήψεων, βιαιοπραγιών και δηλώσεων εναντίον του άμαχου Λαρισινού πληθυσμού και αντιθέτως προσπάθησαν να τους εμφανίσουν ως περίπου απελευθερωτές της Λάρισας(!) και ο τρίτος στην υποβάθμιση της αξίας της συλλογικής μνήμης σε αντιπαράθεση με το ιστορικό γεγονός εξεταζόμενο από την ιστορική επιστήμη.
Κοινό σημείο και μόνιμη επωδός των εισηγητών η «έλλειψη» βιβλιογραφίας και η προβολή του επιχειρήματος ότι –ουσιαστικά- μόνο σύγχρονες αναφορές έχουμε και μάλιστα όχι πριν το 2000! Ας δούμε όμως αν είναι έτσι! Μεταξύ της ιστορικής επιστήμης και της συλλογικής μνήμης υπάρχει διαφορά. Το ίδιο ιστορικό γεγονός μπορεί να βιώθηκε διαφορετικά κατά τόπους και εδώ υπεισέρχεται ο υποκειμενισμός. Υποκειμενισμός όμως υφίσταται και στους επιστήμονες ιστορικούς, κυρίως για τα εργαλεία που επιλέγουν για να ερμηνεύσουν το ιστορικό γεγονός, δηλαδή σε ποια «ιστορική σχολή» εντάσσονται. Για παράδειγμα: η Ελληνική Επανάσταση του 1821 υπήρξε πρωτίστως εθνικοαπελευθερωτική ή ταξική; Εντάσσεται στα υπόλοιπα κινήματα της Ευρώπης ως προϊόν του Διαφωτισμού και της Γαλλικής επανάστασης ή αναδείχθηκε από τις παραδοσιακές ελληνικές κοινότητες, από τα αρχέτυπα και τη συλλογική μνήμη. Σε ποιο βαθμό υπήρξε νεωτερική και σε ποιο παραδοσιακή;
Η παρουσία των Γαλλικών στρατευμάτων κατοχής στη Θεσσαλία το 1917-τους ταραγμένους καιρούς του καταστροφικού Εθνικού Διχασμού-μπορεί να έγινε διαφορετικά αντιληπτή από τους πληθυσμούς του κράτους της Θεσσαλονίκης από εκείνους του κράτους των Αθηνών στο οποίο ανήκε και η Θεσσαλία. Ο Συνταγματάρχης Αθ. Φράγκου δεν αρνήθηκε να υπακούσει στις διαταγές που έλαβε περί μη εμπλοκής. Αρνήθηκε μια θρασεία αποικιακού τύπου πρόκληση να παραδοθούν και η Σημαία του 1/38 Συντάγματος Ευζώνων και ο οπλισμός των αξιωματικών χωρίς να είμαστε εμπόλεμοι με τους Γάλλους. Ο Διοικητής των ξένων στρατευμάτων επεδίωκε να ταπεινώσει τον Έλληνα Αξιωματικό, τον αντιμετώπιζε ως «δυνάμει ταραξία φύλαρχο» κάποιας αφρικανικής αποικίας αυτό που ο ίδιος γνώριζε καλά ότι με όρους Στρατιωτικής τιμής δεν ήταν δυνατό να γίνει αποδεκτό. - Αντιστοιχία υπάρχει με τον επίσημο «σύμμαχο» Ουίνστον Τσώρτσιλ που στα τέλη του 1944 δήλωνε: «αν χρειαστεί θα αντιμετωπίσουμε την Ελλάδα ως αποικιακή χώρα» - Η αναγνώριση της θυσίας των Ευζώνων δεν ζυγίζεται μόνο με το αν έχει κολοσσιαίες συνέπειες ως προς την παραγωγή σημαντικών ιστορικών αποτελεσμάτων, υπό την έννοια αυτή το Μανιάκι για παράδειγμα στερείται σημασίας ως προς τη ναυμαχία του Ναυαρίνου. Η αναγνώριση της θυσίας έχει να κάνει με το αυτονόητο για τους στρατιωτικούς: «Η Φρουρά πίπτει αλλά δεν παραδίνεται».
Αναφορικά με την «έλλειψη» βιβλιογραφίας εκείνης της εποχής αναφέρουμε ενδεικτικά μόνο για τη Μάχη -για την κατάληψη της Θεσσαλίας υπάρχουν δεκάδες πηγές:
1. Campagne 1914 – 1918 - Historique du 1er Régiment de Chasseurs d’Afrique
Imprimerie militaire Charles-Lavauzelle – Paris – 1920 σελ. 18, 49
2. Historique sommaire du 4me régiment de chasseurs d'Afrique 1920 σελ.26
3. Historique sommaire du 61e regt d'infanterie (août 1914- décembre 1918)
PARIS ΗENRI CHARLES-LAVAUZELLE. 1920 σελ.5,6
4. 8e REGIMENT DE MARCHE DES CHASSEURS
D’AFRIQUE HISTORIQUE SUCCINCT 1915-1917 σελ.14
5. LES ARMÉES FRANÇAISES DANS LA GRANDE GUERRE
TOME VIII - 2e VOLUME ANNEXES - 4 e VOLUME
PARIS IMPRIMERIE NATIONALE MDCCCCXXXIV σελ.65
6. LE PAYS LORRAIN ET LE PAYS MESSIN
Revue mensuelle illustrée DOUZIÈME ANNÉE NANCY 1920 σελ.387-388
7. L'affaire Grecque : (Guerre 1914-18) Travaux du Service Historique fascicule no 5 σελ.157
8. Mon commandement en Orient, 1916-1918 / Général Sarrail
ERNEST FLAMMARION, PARIS 1920 σελ.243
9. Le fort d'arret 'Roupel' ; Baïras, Général ; Tous les documents officiels. Une réponse au Général Sarrail, Albrighi-Segati, Milano 1922. σελ.133-161
και επιπλέον:
• Βάσου Καλογιάννη «Η χρυσή Βίβλος του Δήμου Λαρίσης» τύποις Δημητρακόπουλου, Λάρισα 1963 σελ. 206,221
• Φράγκου Δ. Φράγκου «Ο Στρατηγός Αθ. Φράγκου και η 1η Μεραρχία Θεσσαλών» Εκδόσεις Τροχαλία, Αθήνα 1997 σελ 57,63
Συμπερασματικά, τιμώντας τους ήρωες του 1/38 Συντάγματος Ευζώνων νοηματοδοτούμε την Ταυτότητα της πόλης μας. Επειδή η ταυτότητα μιας πόλης είναι κάτι περισσότερο από ένα οικιστικό συγκρότημα και μια μάζωξη πληθυσμού. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο η εκδήλωση προς τιμήν εκείνων που επέλεξαν την Τιμή αποκρούοντας με τη θυσία τους το ιταμό τελεσίγραφο του ξένου αποικιοκράτη, θα πρέπει να τεθεί υπό την αιγίδα του Δήμου Λαρισαίων για να αναδείξει το ενωτικό της πνεύμα και να στείλει ένα ηχηρό αντιστασιακό μήνυμα προς κάθε ξένο που επιβουλεύεται την πατρίδα μας.
Του Κων. Βαϊούλη*
• Ο Κων. Βαϊούλης είναι καθηγητής-ιστορικός ερευνητής, πρόεδρος της Επιτροπής Μνήμης και Παράδοσης Ν. Λάρισας
