Εμφανίζει συγκεντρωμένους μπροστά στο φακό τέσσερες φωτογράφους της πόλεώς μας, ενώ συνήθως βρίσκονται πίσω από τον φακό. Επάνω αριστερά όρθιος ο Νικόλαος Μούσιος, στο μέσον καθιστός ο Γεράσιμος Δαφνόπουλος, δεξιά όρθιος ο Δημήτριος Αρετόπουλος και κάτω ο Γεώργιος Βαλσάμης. Και οι τέσσερες έχουν συγγενικό δεσμό μεταξύ τους. Η φωτογραφία αυτή είναι του 1933, τραβηγμένη στο φωτογραφείο του Γεράσιμου Δαφνόπουλου. Προέρχεται από το αρχείο του αείμνηστου δικηγόρου Γεράσιμου (Μάκη) Μούσιου, γιου του Νικόλαου Μούσιου.
Δαφνόπουλος Γεράσιμος.
Γεννήθηκε στη Σαμαρίνα το 1877[1] και σε μικρή ηλικία εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στη Λάρισα. Η μητέρα του Στυλιανή ήταν αδελφή του Ιωάννη Παντοστόπουλου (1863-1928), που είχε και αυτός καταγωγή από τη Σαμαρίνα και ήταν από τους πρώτους φωτογράφους της Λάρισας. Σπούδασε τη φωτογραφική τέχνη στη Σχολή Ρωμαΐδη-Μπέγλερ στην Αθήνα και αμέσως μετά άνοιξε με την αδελφή του Ελένη φωτογραφείο στη Χαλκίδα. Το 1902, κατά τη διάρκεια πανελλήνιας φωτογραφικής έκθεσης, απέσπασε με την αδελφή του την εκτίμηση του βασιλικού ζεύγους και τους απονεμήθηκε ο τίτλος των «Φωτογράφων της Βασιλικής Αυλής» από τον βασιλέα Γεώργιο Α΄, έπειτα από μια φωτογράφιση της Βασιλικής Οικογένειας που έκαναν. Μετά το 1902 ήλθε μαζί με την αδελφή του και εγκαταστάθηκαν μόνιμα στη Λάρισα. Στην αρχή άνοιξαν φωτογραφείο επί της οδού Αχιλλέως (σήμερα Παναγούλη), λίγα μέτρα πιο πάνω από το φωτογραφείο του θείου τους Ιωάννη Παντοστόπουλου που ήταν στη γωνία Αχιλλέως και Κούμα. Περί το 1910, λόγω άμεσης γειτνίασης των φωτογραφείων τους, μετακόμισε στην οδό Μ. Αλεξάνδρου. Υπήρξε ταλαντούχος φωτογράφος, οι δε προσωπογραφίες του υποδηλώνουν την τρομερή ικανότητα που είχε να αποδίδει με τον φακό τα προσωπικά χαρακτηριστικά του φωτογραφούμενου με μια αισθητική ακρίβεια που και σήμερα εκπλήσσει. Δεν ευτύχισε να δει απογόνους και πέθανε το 1935.
Βαλσάμης Γεώργιος
Η αδελφή του Γεράσιμου Δαφνόπουλου, Χάϊδω παντρεύτηκε τον Αστέριο Βαλσάμη με τον οποίο απέκτησε το 1911 τον Γεώργιο Βαλσάμη, ο οποίος μεγάλωσε και γαλουχήθηκε στο φωτογραφείο του θείου του. Λίγο μετά τον θάνατο του Γεράσιμου Δαφνόπουλου άνοιξε δικό του φωτογραφείο στη γωνία των οδών Μ. Αλεξάνδρου και Πατρόκλου. Μετά τον σεισμό του 1955, μετακόμισε λίγα μέτρα πιο πάνω, εκεί που σήμερα είναι ο αριθμός 8 της οδού Μ. Αλεξάνδρου. Εκτός από τις καταπληκτικές φωτογραφίες που τραβούσε και εμφάνιζε στο εργαστήριό του, τις περίφημες εβδομαδιαίες[2], φωτογράφιζε και διάφορα γεγονότα και δραστηριότητες που συνέβαιναν στην πόλη και τη γύρω περιοχή. Μαθήτευσε κοντά του η επόμενη γενιά των φωτογράφων της Λάρισας και της γύρω περιοχής, μεταξύ των οποίων και ο ανεψιός του Παναγιώτης Βερνιώτης, ο οποίος εργαζόταν στο φωτογραφείο του ως βοηθός. Πέθανε στη Λάρισα το 1998 και τη λειτουργία του φωτογραφείου συνέχισε ο ανεψιός του Βερνιώτης.
Αρετόπουλος Δημήτριος
Η άλλη αδελφή του Γεράσιμου Δαφνόπουλου η Ευαγγελία παντρεύτηκε τον Ζήση Αρετόπουλο ή Ριτόπουλο, με τον οποίο απέκτησε στις αρχές της δεκαετίας του 1900 τον Δημήτριο Αρετόπουλο. Ο τελευταίος από μικρός μυήθηκε στην τέχνη της φωτογραφίας, καθώς έζησε σε περιβάλλον όπου κυριαρχούσαν επαγγελματίες φωτογράφοι και φυσικά η πορεία του στάθηκε παράλληλη με των άλλων φωτογράφων της οικογένειας. Ήταν ο μεγαλύτερος σε ηλικία από τα τρία ανίψια του Γεράσιμου Δαφνόπουλου που έγιναν φωτογράφοι. Εργαζόταν στο φωτογραφείο του θείου του και μετά τον θάνατο του τελευταίου συνέχισε τη λειτουργία του φωτογραφείου μαζί με τον ετεροθαλή αδελφό του Νικόλαο Μούσιο. Κόρη του ήταν η Ευαγγελία Αρετοπούλου-Αλειφέρη η οποία διετέλεσε επί σειρά ετών πρόεδρος του Συνδέσμου Λαρισαίων Αθηνών. Ο Αρετόπουλος πέθανε το 1968.
Μούσιος Νικόλαος
Η Ευαγγελία Δαφνοπούλου ήλθε σε δεύτερο γάμο με τον Γεώργιο Μούσιο και διέμεναν στον Βόλο. Από τον γάμο της αυτό απέκτησε τον γιό της Νικόλαο, ο οποίος γεννήθηκε το 1911. Όμως το 1915 πέθανε σε νεαρή ηλικία ο σύζυγός της και εγκαταστάθηκε με τον γιο της στη Λάρισα, κοντά στον αδελφό της Γεράσιμο. Ο Νικόλαος Μούσιος σε ηλικία 18 ετών ταξίδεψε στην Κωνστάντζα της Ρουμανίας όπου ζούσε η αδελφή της μητέρας του Ελένη Δαφνοπούλου[4] με τον άνδρα της Νικόλαο Ιωαννίδη, οι οποίοι διατηρούσαν φωτογραφείο. Έμεινε περίπου 2,5 χρόνια και εκεί τελειοποίησε τις γνώσεις του γύρω από τη φωτογραφία που είχε αποκτήσει ήδη στο εργαστήριο του θείου του Γεράσιμου. Όπως αναφέρθηκε, με τον αδελφό του Δημήτριο Αρετόπουλο ανέλαβαν το φωτογραφείο του Γεράσιμου Δαφνόπουλου μετά τον θάνατο το 1935. Ο Νικόλαος Μούσιος ήταν ως επί το πλείστον φωτογράφος τοπίου. Πέθανε όπως και ο πατέρας του σε μικρή ηλικία το 1951.
[1]. «Θεσσαλικά Χρονικά», περιοδική έκδοση της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας των Θεσσαλών, έκτακτος έκδοσις δια τον εορτασμόν της 50ετηρίδος από της απελευθερώσεως της Θεσσαλίας, Αθήναι (1935) σελ. 428. Την ίδια χρονολογία αναφέρει και ο Φώτης Βογιατζής στο βιβλίο του Θεσσαλική Ζωγραφική. Ο Γεώργιος Γουργιώτης, Μικρά Μελετήματα, Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο Λάρισας, Αθήνα (2000) σ. 133, αναφέρει ως χρονολογία γέννησης του Γεράσιμου Δαφνόπουλου το 1874.
[2]. Ήταν οι φωτογραφίες που έβγαιναν στο εργαστήριο του φωτογράφου και περνούσαν από τη δοκιμασία του ρετούς, δηλαδή της διόρθωσης ορισμένων ατελειών με ειδική γραφίδα, γι’ αυτό και ήταν έτοιμες σε μία εβδομάδα. Εν αντιθέσει με τις στιγμιαίες οι οποίες ετοιμάζονταν σε λίγη ώρα και γίνονταν ως επί το πλείστον σε υπαίθριες φωτογραφίσεις.
[3]. Η Ελένη Δαφνοπούλου-Ιωαννίδου, αδελφή του Γεράσιμου, θεωρείται ότι είναι μία από τις πρώτες, αν όχι η πρώτη, γυναίκα φωτογράφος στην Ελλάδα.
Από τον Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
