Ήμουνα πολύ μικρός και θυμάμαι ότι οι κατακτητές είχαν δεσμεύσει το τετράγωνο που περικλειόταν από τους δρόμους Ηπείρου – Ταγμ. Βελισσαρίου – Κουμουνδούρου – Ανθίμου Γαζή, και στα κτίρια αυτά είχαν στεγάσει διάφορες υπηρεσίες και στρατιωτικά τμήματα.
Η σημερινή φωτογραφία είναι πολύ σπάνια και απεικονίζει το κτίριο του Α’ Γυμνασίου Λαρίσης κατά την τελευταία φάση της κατασκευής του, από την ίδια θέση με την προαναφερθείσα εικόνα. Στο κάτω μισό της υπάρχει ένας αδιαμόρφωτος χώρος με χαμηλή και αραιή βλάστηση, ενώ στο βάθος διακρίνονται διάφορα μπάζα, τα οποία υποδηλώνουν ότι το κτίριο δεν είχε ακόμα ολοκληρωθεί. Ο σκελετός του κτιριακού συγκροτήματος του Γυμνασίου φαίνεται να είναι έτοιμος, αλλά τα ανοίγματα (παράθυρα, πόρτες) δεν είχαν τοποθετηθεί.
Για την ιστορία του Α’ Γυμνασίου Αρρένων έχουμε πολλές γραπτές μαρτυρίες[1]. Η αρχή του εντοπίζεται στα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας (1873), όταν ο μητροπολίτης Λαρίσης Ιωακείμ, σε συνεργασία με τη χριστιανική κοινότητα της πόλεως, άρχισαν την ανέγερση ενός τεράστιου κτιρίου στη νότια πλευρά της σημερινής Κεντρικής πλατείας για να στεγασθεί το προγραμματιζόμενο να λειτουργήσει Γυμνάσιο[2]. Όμως δεν κατορθώθηκε να ολοκληρωθεί τότε, γιατί η προϋπολογισθείσα δαπάνη κατασκευής απεδείχθη τελικά ότι ήταν ανεπαρκής.
Στις αρχές του 20ού αιώνα το Γυμνάσιο στεγαζόταν στην κατοικία των κληρονόμων του δικηγόρου Γεωργίου Τέτση[3]. Ο δικηγόρος Δημήτριος (Τάκης) Ιατρού[4] αναφέρει ότι στο κτίριο αυτό περάτωσε τις γυμνασιακές του σπουδές. Εν συνεχεία το Γυμνάσιο στεγάσθηκε και σε άλλα ιδιωτικά κτίρια, τα οποία όμως ήταν τελείως ακατάλληλα για εκπαιδευτήρια.
Τη λύση στο στεγαστικό πρόβλημα των εκπαιδευτηρίων της Λάρισας έλυσε ο Μιχαήλ Σάπκας στην τρίτη δημαρχιακή του θητεία (1929-1934). Γράφει στις «Αναμνήσεις»[5] του ο δήμαρχος: «Το ζήτημα της εξευρέσεως οικοπέδων καταλλήλων με απησχόλησεν αρκετά, άλλως τε ήτο σοβαρόν και από οικονομικής απόψεως. Εν συνεργασία με την εκπαιδευτικήν επιτροπήν και την μηχανικήν υπηρεσίαν του Δήμου καθορίσθησαν αι θέσεις εις άς έπρεπε να τοποθετηθούν τα Σχολεία […] Το Γυμνάσιον ετοποθετείτο επί της οδού Ηπείρου όπου σήμερον ίσταται απέναντι του Σχολικού Γυμναστηρίου. Η τοποθέτησις αυτού εγένετο εις την άκραν της πόλεως τη επιμόνω απαιτήσει του Γυμνασιάρχου και της Σχολικής Επιτροπής του Γυμνασίου ίνα είναι πλησίον και ακριβώς απέναντι του Γυμναστηρίου[6] […] Όταν προσήγγιζεν η αποπεράτωσις των Δημοτικών Σχολείων προεκηρύχθη και η δημοπρασία της ανεγέρσεως του Γυμνασίου. Και αύτη εγένετο δι’ ενσφραγίστων προσφορών και τελευταίοι μειοδότες ανεδείχθησαν οι εκ Βόλου μηχανικοί κ. κ. Καστόπουλος και Κοντοστάνης. Η δημοπρασία κατεκυρώθη εις αυτούς και το Δημοτ. Συμβούλιον εκύρωσε ταύτην και ενέκρινε το υπουργείον. Προχωρούσης της ανοικοδομήσεως τα χρήματά μας εξηντλούντο και ευρέθημεν εκτεθειμένοι απέναντι των εργολάβων […] Το Δημοτικόν Συμβούλιον με την υπ’ αριθ. 504 πράξιν της 11.3.1933, απεφάσισε την σύναψιν παρά του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου δανείου 1.500.000 προς αποπεράτωσιν του Γυμνασίου».
Τα εγκαίνια των κτιρίων του Γυμνασίου και των άλλων δημοτικών σχολείων έγιναν το φθινόπωρο του 1933 παρουσία του τότε υπουργού Παιδείας Γεωργίου Παπανδρέου.
Η δημοσιευόμενη φωτογραφία μάς δίνει μια εικόνα πως ήταν αρχιτεκτονικά το κτίριο του Α’ Γυμνασίου στο αρχικό στάδιο της λειτουργίας του. Μεταπολεμικά βέβαια έγιναν διάφορες προσθήκες και μια πολύ καλή αποκατάσταση της εξωτερικής του όψεως.
------------------------------------------
[1]. Βλέπε: Μήτσιου Γιάννης, Α’ Γυμνάσιον Αρρένων εν Λαρίση, εκδ. «Γνώση», Λάρισα (2006). Επίσης Καζάκης Φοίβος, Ο Κανονισμός του Α’ Γυμνασίου Αρρένων της Λάρισας του 1939 (Αναμνήσεις ενός μαθητή της εποχής),περ. «Θεσσαλικό Ημερολόγιο», τόμ. 66ος,, Λάρισα (2014), σελ.315-320.
[2]. Μέχρι τότε η Λάρισα διέθετε μόνον ελληνικό σχολείο και όσοι χαρισματικοί μαθητές ήθελαν να συνεχίσουν τις σπουδές τους, ήταν αναγκασμένοι να πηγαίνουν συνήθως στην Αθήνα, στη Βαρβάκειο Σχολή.
[3]. Γύρω στα 1884 ο Γεώργιος Τέτσης αγόρασε κάποια κατοικία από Τούρκο μπέη, (ο οποίος μετά την προσάρτηση της Θεσσαλίας στην Ελλάδα είχε μετακομίσει στην Τουρκία),για να στεγάσει την πολυμελή οικογένειά του. Η κατοικία αυτή βρισκόταν απέναντι από το κτίριο που στεγάζει σήμερα το υποκατάστημα της Τράπεζας της Ελλάδος. Μετά τον θάνατο του Γεωργίου Τέτση και την αποχώρηση των Τούρκων από τη Θεσσαλία το 1898, στο οίκημα αυτό στεγάσθηκε για κάποιο διάστημα το Α’ Γυμνάσιο Λαρίσης και αργότερα και άλλες υπηρεσίες, ενώ μεταπολεμικά, μετά την καταστροφή του κτιρίου από τις συμφορές της κατοχής, ο χώρος αυτός έμεινε ελεύθερος και χρησιμοποιείται σήμερα ως χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων.
[4]. Επιστολή του στην εφημερίδα «Λάρισα», στο φύλλο της 4ης Ιουλίου 1977. Ήταν γιος του δικηγόρου Αριστοτέλη Δημητρίου Ιατρού (1843-1926), με καταγωγή από τη Λαμία. Ο τελευταίος βρέθηκε στη Λάρισα αμέσως μετά την προσάρτηση της Θεσσαλίας και τον Ιανουάριο του 1882 διορίσθηκε δικηγόρος στο Εφετείο της Λάρισας. Βλέπε: Γρηγορίου Αλέξανδρος, Το Α’ Δημοτικό Νεκροταφείο της Λάρισας (1889-1993), Θεσσαλονίκη (2013) σελ. 100. Ο γιος του Δημήτριος (Τάκης) Ιατρού ήταν και αυτός δικηγόρος και διετέλεσε επί σειρά ετών, πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου. Έζησε πολλά χρόνια, είχε οξύτατη μνήμη και ήταν βαθύς γνώστης της τοπικής ιστορίας.
[5]. Ανέκδοτο χειρόγραφο του παλιού δημάρχου Μιχαήλ Σάπκα, όπου περιγράφει με γλαφυρό τρόπο τις αναμνήσεις του από διάφορους τομείς της δραστηριότητάς του.
[6]. Σήμερα στη θέση του παλιού Γυμναστηρίου που είχε κατασκευασθεί από τον Μουσικό Γυμναστικό Σύλλογο Λαρίσης και είχε περατωθεί τον Σεπτέμβριο του 1901, υπάρχουν τα εκπαιδευτήρια δωρεάς του ζεύγους Κουτσίνα. Βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Ο Μουσικός και Γυμναστικός Σύλλογος Λαρίσσης, εφ. «Ελευθερία», Λάρισα, φύλλο της 4ης Νοεμβρίου 2015
