Υπό του σ/ξει θεολόγου λυκειάρχου Ελευθερίου Ν. Μακρυγιάννη
Σαν σήμερα το έτος 1940 η ψυχή του έθνους εγείρεται, η ψυχή του ελληνικού λαού ξεσηκώνεται, τα ελληνικά νιάτα ορθώνονται, το εθνικό μεγαλείο πλάθεται, η ελευθερία και η πίστη υπερασπίζονται και η εθνική συνείδηση αφυπνίζεται.
Τα διακριτικά γεγονότα και τα φωτεινά σημεία, τα οποία ανάγονται στο ιστορικό τής σημερινής ημέρας της δόξης και του θρύλου διατρυπούν την ψυχή μας, τόσο συγκλονιστικά, τόσο συναρπαστικά.
Τα ίδια γεγονότα και σημεία κάμνουν να διακατέχει όλους μας αυτή τη στιγμή ένα έντονο παραλήρημα με παλμούς υπερηφάνειας, με σφυγμούς εθνικής ανάτασης, με κτύπους εθνικής έξαρσης και με ανακρούσεις θρησκευτικής τελείωσης, ώστε να μας αναπτερώνει, να μας αναζωογονεί και να μας ενθουσιάζει.
Ξεχωρίζει η σημερινή ημέρα στο διάβα τού χρόνου σαν το φάρο στο σκότος για να φωτίζει και να οδηγεί το ελληνικό πλοίο και αυτό όλης της ανθρωπότητας μέσα σε ασφαλείς λιμένες μιας ελεύθερης και πολιτισμένης ζωής. Διακρίνεται η ημέρα αυτή μέσα στον ουράνιο θόλο σαν το άστρο τής Βηθλεέμ για να φωτίζει κάθε ελεύθερο άνθρωπο και για να κατευθύνει τα βήματα αυτού στην ελευθερία και στη λύτρωση. Και τέλος διακρίνεται η ίδια αυτή ημέρα για να διδάσκει και να κατευθύνει κάθε ελεύθερη και αδούλωτη ψυχή στην τιμή και στη δόξα, στην ανδρεία και στη νίκη. Να διδάσκει στον ήρωα να μάχεται σαν Έλληνας και να διδάσκει ακόμη πώς να μάχονται οι γενναίοι, πώς να νικούν οι ήρωες, πώς να πίπτουν οι λεβέντες και πώς να σώζεται η ελευθερία.
Είναι η ημέρα αυτή κατά την οποία προβάλλουν ενώπιόν μας με τα μάτια της φαντασίας μας οι ηρωικές μορφές του έπους της Αλβανίας. Είναι η ημέρα κατά την οποία - σκιές μαρτύρων του ένδοξου εκείνου «ΟΧΙ» της Πίνδου - διέρχονται από μπροστά μας για να υπομνήσουν το χρέος μας προς αυτούς, για να μεταβούμε νοερά στον τόπο της θυσίας των, για να ανάψουμε ένα κερί και να προσφέρουμε λίγο θυμίαμα σ’ ένδειξη τιμής και ευγνωμοσύνης, σ’ ένδειξη αιώνιας, σεπτής και ευλαβούς μνήμης.
Αλλά και είναι η ημέρα κατά την οποία βλέπουμε καλύτερα με τα μάτια της ψυχής μας τις ανδρειωμένες ψυχές των γλυκύτατων αυτών αδελφών ηρώων μας να πλανώνται ολόγυρά μας, χωρίς φωνή και στόμα, να παρελαύνουν βουβές ενώπιόν μας, για να υποδείξουν με την ατρόμητη και αγέρωχη ματιά των το ιερό, το υπέρτατο και ύστατο χρέος μας προς τα αιώνια και αναλλοίωτα ιδανικά τής ελληνικής φυλής προς την ακένωτη πηγή της ζώσης ελευθερίας.
Ένα δίδαγμα ασύλληπτου ύψους και άφθαστου ηθικού και εθνικού μεγαλείου ενέχει το ιστορικό τής ημέρας της 28ης Οκτωβρίου 1940. Ο τότε εχθρός με καθαράν την φασιστική του βουλιμία και επιθετικότητα, επιβουλεύεται την εθνική μας ακεραιότητα και ανεξαρτησία. Απρόκλητα και ύπουλα, παραβιάζοντας τα ελληνικά θαλάσσια ύδατα, βυθίζει το πολεμικό μας πλοίο «Έλλη» και σαν σήμερα, απροειδοποίητα, επιτίθεται για να μας σύρει στο ανείπωτο άρμα της δουλείας.
Η ανόσια και ιταμή, αλλά και ανίερη αυτή συμπεριφορά τού επιδρομέα θίγει τα φιλελεύθερα αισθήματα του ένδοξου ελληνικού λαού, προσβάλλει την εθνική μας αξιοπρέπεια και υπερηφάνεια, κεντρίζει την ατομική, συλλογική και εθνική μας φιλοτιμία. Ω! Τι στυγερή αδικία! Τι αποτρόπαιο έγκλημα! Γι’ αυτό - σαν ένας άνθρωπος - η Ελλάς εγείρεται, το έθνος γιγαντώνεται, ορθώνεται, αμύνεται και αντεπιτίθεται. Η εθνική ενότητα, το δίκαιο, η τιμή, η φιλοτιμία θριαμβεύουν. Ο επιδρομέας κάμπτεται, ο εισβολέας απωθείται, συντρίβεται και υποχωρεί.
Στο πεδίο της τιμής τα ελληνικά βουνά τής Πίνδου, στις κορυφές τού Μοράβα και του Σμόλικα θριάμβευσε η ορμή και η πολεμική αρετή των Ελλήνων.
Η ανδρεία, η ευψυχία, το θάρρος και η ορμή του Έλληνα στρατιώτη εξέπληξαν την οικουμένη. Η μανία προς τη νίκη, η άμιλλα προς τη θυσία και η σπουδή προς την υπεροχή, η καρτερία και η υπομονή προς τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες πλέκουν το εγκώμιο και το θαύμα τής ελληνικής ψυχής. Οι μεγάλοι της Γης απορούν και θαυμάζουν, ομολογούν και υπόσχονται. Η ελληνική λόγχη δεν διέψευσε ούτε και ντρόπιασε τ’ αρχαία, ούτε τα βυζαντινά, αλλά ούτε και τα νεότερα ελληνικά ιερά όπλα.
Τα όπλα τού Μαραθώνα και των Θερμοπυλών, της Σαλαμίνας, των Πλαταιών και των βυζαντινομάχων, των γιγαντομάχων του ’21, του ’12 και ’13 ωχριούν εμπρός στην απαστράπτουσα και υπερήφανη λόγχη των δημιουργητών τού έπους της Αλβανίας, του έπους της εθνικής αναδημιουργίας. Το «ΟΧΙ» στην Αλβανία είναι η συνέχεια του παρελθόντος και η δημιουργία του μέλλοντος. Είναι η επανάληψη της μεγάλης και σταθερής απόφασης των Ελλήνων να συνεχίσουν την πορεία τού έθνους προς τα άνω, προς την ελευθερία και τον ανθρωπισμό, για να δημιουργήσει έτσι τούτο το μέλλον τόσο λαμπρό και σπουδαίο, όσο λαμπρά και σπουδαία είναι και η ιστορία του. Το «ΟΧΙ» στην Αλβανία είναι η σταθερά απόφαση των Ελλήνων να ζήσουν ή να πεθάνουν ελεύθεροι. Είναι ένα σταθερό και υπέροχο δίδαγμα προς μίμηση για την ανθρωπότητα, το οποίο διδάσκει πώς οφείλουν να ζουν οι άνθρωποι και ποιο σκοπό έχει η επίγεια ζωή των. Είναι σταθμός σημαντικός όχι μόνο της Εθνικής μας Ιστορίας, αλλά και ολόκληρης της ανθρωπότητας, καθόσον εκεί καταξιώνεται ο άνθρωπος και εκεί σταθμεύει ο προορισμός του. Δεν παύει δε να αποτελεί την κορωνίδα και την σφραγίδα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Το «ΟΧΙ» αυτό θα μείνει στο στερέωμα σαν το φωτεινό αστέρι, κατευθύνοντας - τούτο - την ανθρωπότητα όχι μόνο προς το ζην, αλλά και προς το ευ ζην. Θα εξαγνίζει και θα κρατύνει την ανθρώπινη ύπαρξη και θα ενδυναμώνει αυτή στον αγώνα για τη λύτρωση. Ο ελεύθερος άνθρωπος θα τείνει στην αρετή με βάση την ευψυχία, το θάρρος και την τόλμη, την τιμή και την αξιοπρέπεια, τον πατριωτισμό και τον ανθρωπισμό.
Η σθεναρά αντίσταση των γιγαντομάχων της Πίνδου, η έξοχος ηγεσία τού γενναίου ελληνικού στρατού και η θαρραλέα αλλά και αποτελεσματική βοήθεια του άμαχου πληθυσμού, που δεν υποχωρούσε μπροστά σε κανένα κίνδυνο, απέλπισαν τον εχθρό.
Η οικουμένη έτσι αντιλήφθηκε πώς το ήθος νικά την ύλη, πώς το δίκαιο κατατροπώνει το άδικο, πώς οι ολίγοι νικούν τους πολλούς. Πώς η άμυνα εξευτελίζει την επίθεση με μια γενναία αντεπίθεση. Αλλά και πώς ένας ηθικός, ιερός και εθνικός αγώνας δικαιώνεται και δρέπει τους καρπούς τής νίκης του, και πώς ακόμη αμείβεται και θριαμβεύει το δίκαιο, αναπνέοντας έτσι η Βόρειος Ήπειρος, αλλά και ελπίζοντας η Κύπρος.
Γιατί οι τότε μεγάλοι σύμμαχοί μας πολλά μας είπαν και πολλά μας υποσχέθηκαν για μετά τη συμμαχική νίκη. Διακήρυξαν, είπαν και υποσχέθηκαν ότι - σε περίπτωση νίκης των - οι Έλληνες μπορούν να ελπίζουν για πολλά ως - εν δικαίω - ανταμοιβή και ικανοποίησή των, λόγω θετικής προσφοράς των στον αγώνα υπέρ της ανωτέρω νίκης. Αλλά - δυστυχώς - όλα αυτά έμειναν ως έπη πτερόεντα και λόγια ξεχασμένα. Η Ελλάς - εν ειρήνη σήμερα και Δημοκρατία - συμμετέχοντας ως πλήρες μέλος μέσα στην ενωμένη Ευρώπη και σ’ άλλους οργανισμούς - επιβιώνει, προκόπτει, ευημερεί και ελπίζει.
Αλλά και η ίδια και τότε Ελλάς πολέμησε στην Αλβανία για την ελευθερία της, αλλά και για την ελευθερία όλου του κόσμου. Η προσφορά της ήταν μεγάλη στην έκβαση του πολέμου υπέρ των συμμάχων. Το θάρρος που είχε η πατρίδα για να αντισταθεί εναντίον δύο ισχυρότατων δυνάμεων (φασισμού και ναζισμού) και η καθυστέρηση τούτων προς δημιουργίαν άλλων μετώπων αναπτέρωσε το ηθικό των συμμάχων. Ο εχθρός εβλήθη από παντού, το θεριό γονάτισε, οι σύμμαχοι νίκησαν, η ανθρωπότητα σώθηκε, ο πολιτισμός ανέπνευσε. Η ακτινοβόλος επίδραση του Έπους της Αλβανίας ενδυναμώνει την ψυχή τού έθνους και γι’ άλλους αγώνες. Τα οχυρά τού Ρούπελ και του Ινστίμπλεϊ υποδέχονται τη δόξα, φιλοξενούν τη θυσία, περιποιούνται την αυταπάρνηση, αγκαλιάζουν την εποποιία.
Η Κρήτη ανησυχεί μήπως η δόξα αργήσει και την ξεχάσει ο ήρωας. Αλλά η δόξα πέταξε εκεί και ο ήρωας έφθασε κι αυτός εκεί μαζί. Το έπος τής Αλβανίας - με ενωμένες τις εθνικές δυνάμεις - οδηγεί τη δόξα και τον ήρωα στο Ελ Αλαμέιν και στο Ρίμινι, στην εθνική αντίσταση και στον αγώνα κατά πάσης εθνικής αμφισβήτησης. Ακόμη οδηγεί στον αγώνα υπέρ της ενότητας του έθνους, στον αγώνα υπέρ των ανθρώπινων δικαιωμάτων και στον αγώνα υπέρ της ειρήνης εν ελευθερία.
Αλλά και ακόμη στον αγώνα υπέρ της παντοτινής διατήρησης της ακεραιότητας της χώρας μας, μέσα στην οποία να υπάρχει διά παντός, αλλά και διηνεκώς, τόσο στη δομή, όσο και στη φύση της - η ελληνικότατη Μακεδονία μας.
Προς σας, ω αγνές, ηρωικές και απέριττες μορφές τού έπους της Αλβανίας, οφείλουμε όλα αυτά, ειλικρινά ομολογούμε, εμπρός στην ιερά, σεπτή και αιώνια μνήμη σας, ότι ευγενικά και ευγνώμονα σας ζηλεύουμε. Διαπνεόμεθα από τον ιερό και διακαή πόθο για να σας φθάσουμε. Βλέπουμε όμως ότι στέκεστε πολύ ψηλά. Δεν έχουμε φτερά για να σας φθάσουμε. Και ομολογουμένα θέλουμε να σας φθάσουμε. Γιατί για σας οι καμπάνες κτυπούν και οι σάλπιγγες ηχούν. Για σας παιάνες αντηχούν, για σας ψάλλοντα θούριοι λευτεριάς και λυτρωμού. Για σας η νεότητα πανηγυρίζει και εορτάζει. Για σας οι ένδοξες ένοπλες εθνικές δυνάμεις παρουσιάζουν όπλα και παρελαύνουν. Για σας σύσσωμο και ενωμένο το έθνος παρελαύνει, για να τιμήσει τούτο την ιερά και σεπτή και αιώνια μνήμη μας.
Σας ζηλεύουμε, γιατί κερδίσατε την αιωνιότητα και ανγνώριση. Σας ζηλεύουμε γιατί γίνατε αθάνατοι. Σας παρακαλούμε. Δώστε μας πνοή, για να εμπνευστούμε. Θέλουμε ν’ αντλήσουμε θάρρος, αυτοπεποίθηση και δύναμη από σας για να σας φθάσουμε. Θέλουμε πνοή και ψυχική έξαρση. Η ψυχή ανάταση θα μας φέρει κοντά σας. Εκεί θα διδαχθούμε από σας την ευψυχία, την ανδρεία, την αρετή, την αυτοθυσία, το καθήκον προς την πατρίδα και την πίστη. Διδάξατέ μας την προγονική παρακαταθήκη: «Και το ευδαίμον το ελεύθερον, το δ’ ελεύθερον το εύψυχον». Δηλαδή: Γιατί ευδαιμονία είναι η ελευθερία, ελευθερία δε είναι η ευψυχία.
Και τούτο, καθόσον σεις δεν λυγίσατε προ της εχθρικής ορμής. Σεις δεν καμφθήκατε προ της άνανδρης και ιταμής, αλλά και απρόκλητης επίθεσης των ορδών τού φασισμού και του μανιασμένου θηριού τού Ναζισμού. Σεις σαν γρανιτένιοι βράχοι σταθήκατε όρθιοι. Σαν κολοσσοί μείνατε ακλόνητοι. Σεις αναφωνήσατε το «ΟΧΙ» πρώτοι και ο αντίλαλος μεταδόθηκε σαν σειρήνα σ’ όλο τον κόσμο για να γίνει παράδειγμα φωτεινό και άξιο προς μίμηση. Αλλά και σεις αναφωνήσατε πρώτοι τη λέξη «αέρα» προς τον αποπειραθέντα να αφαιρέσει την ελευθερία μας, για να γίνει η ιαχή αυτή και οι κλαγγές των τιμημένων όπλων πράξη με γνήσιο συστατικό τη νίκη, με γνήσιο επίτευγμα τη ζωή, την ελευθέρα και αξιοπρεπή.
Χρόνε μικρέ και μεγάλε! Άφησέ μας να κρατήσουμε πάντα ισχυρά τη μνήμη. Άφησέ μας να προφέρουμε και μεις σήμερα τα ασύγκριτα λόγια του Περικλέους για την τιμή των νεκρών: Ότι οι υπέρ πατρίδος θυσιαζόμενοι αξιούνται αειμνήστου δόξης και τάφος αυτών είναι ολόκληρος η Γη.
Η μίμηση ας είναι η καλύτερη και διαρκέστερη μνήμη υπέρ αυτών. Η μίμηση ας είναι και για μας σήμερα η μονιμότερη και σταθερότερη συνέχιση των προγονικών «ΟΧΙ». Και τέλος, η μίμηση ας είναι η κραταιότερη συνέχιση και βιωματοποίηση της ασύγκριτης κληρονομιάς μας, που είναι η θρυλική και η ηρωική, η εκπολιτιστική και φωτοδότρα ιστορική ζωή της ευγενικής και γενναίας ελληνικής φυλής. Αλλά και της ζωής αυτής του μεγάλου στην ψυχή και υψηλού στο ήθος ελληνικού λαού.
Οι δε νέοι μας, αν ποτέ χρειασθεί, κτυπώντας τα ξίφη των πάντα να διερωτώνται: Πού έφυγαν, πού πήγαν και πού σταμάτησαν οι - εν επικινδύνω - υποψήφιοι καταπατητές της δακρύβρεκτης και αιματόβρεκτης φιλτάτης μας ελευθερίας!
