Ο διατροφικός εφιάλτης που δυστυχώς ξεχάστηκε κιόλας με το ορυκτελαιωμένο ηλιέλαιο, ο τελευταίος μιας σειράς, ατελείωτης, τρομακτικών περιπτώσεων νοθείας και κερδοσκοπίας, έπεισε ακόμα και τους πλέον αφελείς, ή καλοπροαίρετους αν θέλετε, πόσο απροστάτευτος είναι ο καταναλωτής σήμερα μπροστά σε τέτοια ασυδοσία.
Ακούμε συχνά ότι υπάρχουν νόμοι και διατάξεις που, ακόμα και σ΄ αυτό το σημερινό καθεστώς ασυδοσίας της ελεύθερης αγοράς, προστατεύουν τον καταναλωτή. Και πραγματικά υπάρχουν τέτοιες προστατευτικές δικλείδες αλλά το ζήτημα είναι σε ποιο βαθμό λειτουργούν τελικά υπέρ των πολιτών. Είδαμε ότι παρά τα όποια μέτρα παίρνει η κυβέρνηση για να τιθασεύσει τις ανατιμητικές τάσεις της αγοράς, η κερδοσκοπία και η νοθεία οργιάζουν. Κυρίως αυτή η τελευταία προτιμά να μας επισκέπτεται τη θερινή περίοδο, διότι προφανώς βρίσκει προσφορότερο έδαφος να αναπτυχθεί. Και ακούμε λοιπόν φοβερές και ανατριχιαστικές περιπτώσεις νοθείας και κερδοσκοπίας, που ο καταναλωτής αισθάνεται τελείως απροστάτευτος.
Παρ΄ όλα αυτά έχουμε τεράστια περιθώρια ανοχής και κάθε καλόπιστος πολίτης προσπαθεί να κατανοήσει τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κυβέρνηση προσπαθώντας να έχει και «το σκύλο χορτάτο και την πίτα ολόκληρη». Να κρατηθεί δηλαδή, από τη μία μεριά στο πλαίσιο της ελεύθερης παγκοσμιοποιημένης οικονομίας και από την άλλη να προστατεύσει τους καταναλωτές από τις αδηφάγες και αρπακτικές διαθέσεις των κερδοσκόπων που καταδυναστεύουν την αγορά. Αντιλαμβάνεται ακόμα, ο καλόπιστος πολίτης ότι «μέσα στο παιχνίδι» που παίζεται σε βάρος του είναι και οι κερδοσκοπικές αυτές προσπάθειες διαφόρων παραγόντων της αγοράς και ιδιαίτερα των μεσαζόντων, στις περιπτώσεις που τους παρέχεται η δυνατότητα να επιδοθούν σε τέτοιου είδους δραστηριότητες. Ωστόσο εκείνο που δεν αντιλαμβάνεται, πολίτης είναι, για ποιο λόγο οι όποιες προσπάθειες και τα μέτρα προστασίας θα πρέπει να εκδηλώνονται πάντα καθυστερημένα και αφού προηγουμένως κερδοσκόποι έχουν διαμορφώσει το κλίμα που ήθελαν κι έχουν εκτοξεύσει τις τιμές στα ύψη, έτσι ώστε τα όποια μέτρα να μην εξαλείψουν τελικά την αισχροκέρδεια , αλλά απλώς να προσπαθούν ματαίως να την περιορίσουν.
Η αλήθεια είναι ότι οι κανόνες της ελεύθερης αγοράς δεν αφήνουν πολλά περιθώρια κυβερνητικών παρεμβάσεων. Αυτό όμως σημαίνει ότι οι καταναλωτές είναι τελικά απροστάτευτοι και οι κερδοσκόποι τελείως ανεξέλεγκτοι;
Δυνατότητες παρεμβάσεων βέβαια πάντα υπάρχουν, αλλά δυστυχώς «ανακαλύπτονται» καθυστερημένα και αξιοποιούνται για όσο διάστημα διατηρούνται στην επικαιρότητα τα κερδοσκοπικά φαινόμενα. Κι εδώ ακριβώς είναι που αναρωτιέται κανείς για ποιο λόγο τα μέτρα αυτά θα πρέπει να εφαρμόζονται πυροσβεστικά και «κατόπιν εορτής» και να μην αποτελούν μια μόνιμη και διαρκή πραγματικότητα η οποία θα αποτρέπει κερδοσκοπικές εξάρσεις και υπερβολικές ανατιμήσεις, όπως αυτής της τελευταίας περιόδου;
Όσο για τη νοθεία που πάει χέρι – χέρι με την αισχροκέρδεια, θυμάμαι τώρα μια συζήτηση μ΄ έναν Λαρισαίο δικηγόρο για το πώς (δεν) προστατεύεται ο καταναλωτής στη σημερινή, πολύμορφη, δύσκολη και εν πολλοίς επικίνδυνη αγορά κάθε είδους προϊόντων.
Ένας πολίτης καταναλωτής ο οποίος αγόρασε ένα προϊόν και υπέστη βλάβη από την κατανάλωσή του, εξαιτίας της ελαττωματικότητας αυτού του προϊόντος, υποτίθεται ότι το πρώτο που σκέφτεται να κάνει είναι να στραφεί κατά του πωλητή. Ο οποίος όμως, τις περισσότερες φορές, δεν είναι παρά ένας απλός ενδιάμεσος κρίκος μιας αλυσίδας. Ο πωλητής λοιπόν που ζημιώθηκε από ελαττωματικό προϊόν πρέπει κανονικά να στραφεί κατευθείαν εναντίον εκείνου που παρήγαγε το προϊόν με αγωγή και να του ζητάει αποζημίωση ίση με το ύψος της βλάβης που υπέστη. Εάν δεν μπορεί να βρει τον παραγωγό του προϊόντος υπεύθυνος για αποζημίωση είναι αυτός που του το πούλησε ή ακόμα κι αυτός που του το εισήγαγε.
Αλλά σκοπός είναι να μην την πάθει κανείς, γιατί μετά είναι πιθανόν να τραβήξει τα παρακάτω:
Κατ΄ άρχήν οφείλει να αποδείξει τη ζημιά που υπέστη και ότι αυτή η ζημιά οφείλεται στην κατανάλωση του συγκεκριμένου προϊόντος. Ο παραγωγός απαλλάσσεται της ευθύνης εάν αποδείξει ότι το ελάττωμα δεν υπήρχε όταν αυτός έθεσε σε κυκλοφορία το προϊόν, ότι δικαιολογημένα δεν γνώριζε το ελάττωμα, ούτε θα μπορούσε να το γνωρίζει ή ότι το ελάττωμα οφείλεται σε άλλη φάση της κατασκευής του ή μεταποίησής του ή στις συνθήκες διανομής του. Επίσης ο παραγωγός απαλλάσσεται εάν αποδείξει ότι δεν έθεσε αυτός το προϊόν σε κυκλοφορία ή ότι δεν παρήγαγε το προϊόν με σκοπό να το διαθέσει σε καταναλωτές. Ακόμη δεν ευθύνεται εάν αποδείξει ότι το ελάττωμα του προϊόντος οφείλεται στο ότι το προϊόν αυτό κατασκευάστηκε ή παρασκευάστηκε σύμφωνα με τους κανόνες αναγκαστικού δικαίου θεσπισμένους από δημόσια Αρχή, ότι όταν το προϊόν τέθηκε σε κυκλοφορία το επίπεδο επιστημονικών και τεχνικών γνώσεων δεν επέτρεπε τη διαπίστωση του ελαττώματος και του κινδύνου που αυτό εγκυμονούσε για τον καταναλωτή κ.λπ., κ.λπ. και πάει λέγοντας...
Άμοιρε καταναλωτή! Ποιος αμφιβάλλει ότι οι υπόλογοι θα ξεγλιστρήσουν με όλες τις τιμές;
Σ΄ αυτές όλες τις περιπτώσεις υπεύθυνοι απέναντι στον καταναλωτή είναι όλοι οι ενδιάμεσοι για τους οποίους προκύπτει η ευθύνη. Και εφόσον μετά απ΄ όλα αυτά ο πολίτης που την... έπαθε έχει κουράγιο να συνεχίσει και λεφτά να διαθέσει σε δίκες, τότε στρέφεται κατά του εισαγωγέα και του προμηθευτή, οι οποίοι υποτίθεται ότι ευθύνονται να αποζημιώσουν τον καταναλωτή, ο οποίος μπορεί να απαιτήσει ή να εισπράξει τελικά την αποζημίωσή του από οποιονδήποτε μπορεί ή θεωρεί πιο εφικτό να το πράξει.
Η προθεσμία προσφυγής αν θυμάμαι καλά είναι τρία χρόνια από τότε που ο καταναλωτής έλαβε γνώση της ζημιάς, του ελαττώματος του προϊόντος και της ταυτότητας του παραγωγού και δεν μπορεί να υπερβεί τα δέκα χρόνια από τότε που ο παραγωγός έθεσε σε κυκλοφορία το προϊόν που προξένησε τη ζημιά.
Μετά απ΄ όλα αυτά και αν έχετε το κουράγιο, μπορείτε να στραφείτε κατά των νοθευτών της ζωής μας, της τροφής και του αέρα – ακόμα – που αναπνέουμε. Και φυσικά ουδείς απορεί γιατί η νοθεία και η αισχροκέρδεια κρατάει καλά και μετατρέπεται σε σύστημα. Νόμοι και διατάξεις υπάρχουν αλλά είναι στα μέτρα τους...
