Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές τα αγροτικά μπλόκα «φυλλορροούσαν» σαν φθινοπωρινά δέντρα. Μια ακόμη μεγάλη αγροτική κινητοποίηση έπεφτε στο κενό χωρίς να μπορέσει να βρει τους στόχους της. Οι αγρότες - πλην εξαιρέσεων – πήραν το «ζεστό χρήμα» που τους δόθηκε σαν υπνωτικό, αλλά τα προβλήματά τους παραμένουν και θα τα βρούμε πάλι μπροστά μας ώστε του χρόνου θα ΄χουμε πάλι τα ίδια.
Νομίζω ότι αυτή η σύγκρουση των αγροτών με την κυβέρνηση, αλλά και με την εκάστοτε κυβέρνηση, που κρατάει πάνω απο δυο δεκαετίες τώρα, δεν μπορεί παρά να οδηγήσει σε αδιέξοδα, ενώ προκαλεί και κρίσιμα ερωτήματα. Οχυρωμένοι οι πρώτοι πίσω απο τα τρακτέρ ζητώντας επιτακτικά την κάλυψη των απωλειών του αγροτικού εισοδήματος, που έγιναν ακόμα πιο σημαντικές με τη σταδιακή μείωση των κοινοτικών επιδοτήσεων, αδιαφορώντας ουσιαστικά για τις συνέπειες του αποκλεισμού των δρόμων, δεν προσφέρουν διεξόδους άμεσων λύσεων. Η κυβέρνηση απο την πλευρά της γνωρίζοντας ότι δεν μπορεί να ικανοποιήσει την πληθώρα των αγροτικών αιτημάτων, οχυρώθηκε, με τη σειρά της, στα 500 εκατ. ευρώ που υποσχέθηκε, ελπίζοντας ότι η κινητοποίηση θα εκφυλιζόταν με την πάροδο του χρόνου, ενώ ταυτόχρονα θα προκαλούσε τις αντιδράσεις άλλων κοινωνικών ομάδων. Έτσι και έγινε. Γνωστή και παλιά τακτική.
Ένα είναι βέβαιο πάντως: ότι το αγροτικό πρόβλημα, που έρχεται ως αποτέλεσμα της μεταβολής των όρων του διεθνούς εμπορίου, με την απελευθέρωση της κίνησης των εμπορευμάτων, την άρση των προστατευτικών δασμών και τη σταδιακή κατάργηση των επιδοτήσεων, δεν πρόκειται να επιλυθεί εν μια νυκτί, όπως απαιτούν οι αγρότες, ούτε βεβαίως μπορεί να βρει διεξόδους όσο η κυβέρνηση εμμένει σε μεσοβέζικες λύσεις, που προσφέρουν απλώς μια περίοδο ανακωχής μέχρι την επόμενη εξέγερση.
Είναι γενικώς παραδεκτό ότι τα σημερινά αδιέξοδα είναι αποτέλεσμα της ακολουθούμενης, τα τελευταία είκοσι και πλέον χρόνια, ανεδαφικής αγροτικής πολιτικής. Τα δύο κόμματα που εναλλάσσονται στην εξουσία, απο τη δεκαετία του ΄80 και μετά οικοδόμησαν μια κρατικοδίαιτη γεωργία απόλυτα στηριγμένη στις επιδοτήσεις, που τα πρώτα χρόνια ένταξής μας στην Κοινότητα προσφέρονταν αφειδώς. Τεράστια ποσά τα οποία μετέβαλαν την όψη της υπαίθρου μεταφέρθηκαν ως απλές εισοδηματικές μεταβιβαστικές πληρωμές χωρίς να ληφθεί καμιά μέριμνα και φροντίδα για το μέλλον. Το κατ΄ έτος έλλειμμα ανταγωνιστικότητας της ελληνικής γεωργίας καλύπτονταν απλώς απο τις κοινοτικές επιδοτήσεις. Αυτό ήταν και το μόνο ενδιαφέρον όλων, αγροτών, συνεταιριστών και κυβερνώντων. Η εξασφάλιση μιας καλής, μέσω της επιδότησης, τιμής χωρίς πρόνοια για επενδύσεις, χωρίς ενδιαφέρον για τη βελτίωση των μεθόδων παραγωγής και την οργάνωση της εμπορίας και διακίνησης των προϊόντων.
Οι πολιτικοί, στο μεταξύ, πλαισιωμένοι απο αγροτοπατέρες που θεωρούσαν το ρόλο τους ως εφαλτήριο για την ικανοποίηση προσωπικών φιλοδοξιών και κατάληψη βουλευτικών εδρών ή κομματικών θέσεων, μοίραζαν αφειδώς επιδοτήσεις, δάνεια και υποσχέσεις στους αγρότες, για να κερδίσουν την ψήφο τους.
Η εικόνα της υπαίθρου άλλαξε. Έχτισαν καινούργια σπίτια, αγόρασαν αυτοκίνητα και τρακτέρ (ακόμα και για ένα στρέμμα γης), σπούδασαν τα παιδιά τους για να φύγουν απο το χωράφι, άνοιξαν μαγαζιά και καφετέριες στα αστικά κέντρα, αγόρασαν διαμερίσματα στην πόλη, έπαιξαν και με το χρηματιστήριο. Και ενώ συνέβησαν όλα αυτά και σπαταλήθηκαν τεράστια ποσά, δεν έγινε καμιά συστηματική προσπάθεια ώστε το αγροτικό κόστος να είναι ανταγωνιστικό διεθνώς.
Και ήρθε το πλήρωμα του χρόνου. Οι επιδοτήσεις βαίνουν φθίνουσες και κόβονται, με αποτέλεσμα να υποχωρούν οι τιμές και να μην καλύπτουν το κόστος παραγωγής που συνεχώς αυξάνεται. Απο κοντά οι μεσάζοντες και οι κερδοσκόποι απομυζούν και τις τελευταίες σταγόνες του αγροτικού ιδρώτα.
Τώρα ήρθε η ώρα της αλήθειας και των σκληρών αποφάσεων.
Γιατί δεν λέτε στους αγρότες την αλήθεια και σε μας τους υπόλοιπους για τους αγρότες; Γιατί δεν τους λέτε για το σκοτεινό μέλλον τους, ως τάξης, και για το αβέβαιο μέλλον των χωραφιών τους. Ότι είναι μια τάξη που φθίνει και ότι και σε μας τώρα συντελείται καθυστερημένα και βίαια αυτή η διαδικασία της αλλοτρίωσης των αγροτών – της αποξένωσης απο τη γη και τις καλλιέργειες – και ότι αυτή η διαδικασία επιταχύνεται, παίρνει βίαιο χαρακτήρα στις ανταγωνιστικές συνθήκες της Ενωμένης Ευρώπης;
Γιατί δεν λέτε καθαρά στους αγρότες ότι τα περισσότερα απο τα δίκαια αιτήματά τους προσκρούουν, είτε στην κοινοτική νομοθεσία και στην κοινοτική πολιτική, είτε αποβλέπουν στη διατήρηση καταστάσεων που έχουν ξεπεραστεί απο τη ζωή;
Γιατί δεν τους λέτε ότι δεν έχουν καμιά ελπίδα να επιβιώσουν και ότι δεν έχετε ούτε τα μέσα, ούτε το χρόνο να απαλύνετε τις οδύνες και να αποτρέψετε τις καταστροφές αυτής της μεγάλης αλλαγής;
Γιατί δεν λέτε στους αγρότες ότι θα ακολουθήσουν αναγκαστικά τη μοιραία πορεία που τους επιβάλλεται απο την κοινοτική τακτική; Ότι θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν πολλές απο τις σημερινές καλλιέργειες, ότι μεγάλο μέρος της γης θα γίνει χέρσο και ότι οι ίδιοι θα αναγκαστούν άνεργοι και ξεκληρισμένοι, να πάρουν το δρόμο των μεγάλων πόλεων;
Οι αγρότες απο ένστικτο και απο πείρα ξέρουν καλύτερα απο τους ηγέτες μας το μέλλον τους και τη μοίρα τους. Αν πάρουν σήμερα κι άλλες ψηφοθηρικές υποσχέσεις, αυτό θα σημαίνει μια ακόμα παράταση της αγωνίας τους και των αδιεξόδων τους για το μέλλον. Και του χρόνου θα στήνουν νέα μπλόκα.
Αν λάβουν σήμερα κι άλλες ενισχύσεις – ή «αποζημιώσεις», όπως τις βαφτίζει η κυβέρνηση - και δάνεια όπως και στο παρελθόν, θα τοποθετήσουν τα χρήματα (μέρος τουλάχιστον) σε άλλες δουλειές για να πιάσουν τόπο: θα αγοράσουν διαμέρισμα στην πόλη, θα ανοίξουν ένα ακόμη παρασιτικό κατάστημα ή θα πάρουν πολυτελή τζιπ. Δεν θα τα ρίξουν στο χωράφι γιατί ξέρουν ότι θα πάνε χαμένα...
Το μοντέλο αγροτικής παραγωγής των προηγούμενων δεκαετιών έχει οριστικά τελειώσει. Ένα άλλο σχήμα που θα στηρίζει την παραγωγή, θα προσφέρει ικανοποιητικό εισόδημα στους αγρότες, θα διατηρεί τη ζωντάνια της υπαίθρου και θα ενισχύει την παραδοσιακή αξιοζήλευτη θέση των ελληνικών αγροτικών προϊόντων στις διεθνείς αγορές, είναι απαραίτητο να οικοδομηθεί.
Άλλα αυτό δεν μπορεί να γίνει με τα τρακτέρ στους δρόμους και χωρίς ριζική αλλαγή νοοτροπίας και πολιτικής και φυσικά είναι θέμα ενός άλλου σημειώματος αυτής της στήλης.
