Το θέμα της εξόδου της χώρας μας από την κρίση είναι δυστυχώς διαρκώς επίκαιρο τον τελευταίο καιρό. Για να συζητήσει όμως κανείς σοβαρά ένα τόσο σημαντικό ζήτημα, θα πρέπει να ξεκινήσει από την παραδοχή πως μπορούμε να αντικρίζουμε με βεβαιότητα το μέλλον αν πιστεύουμε στη δική μας δημιουργική συμβολή. Αν πορευθούμε με ρεαλισμό και αυτοπεποίθηση μακριά από μεταφυσικές προσεγγίσεις και θεωρίες συνωμοσιολογίας, που θεωρούν ως αναπόφευκτη την κατάταξη της χώρας μας στις τελευταίες θέσεις των ευρωπαϊκών στατιστικών.
Σήμερα, παρά την κρίση, η ανάπτυξη με κοινωνική δικαιοσύνη και στόχο τη σύγκλιση με τις ανεπτυγμένες χώρες είναι μια πολιτική εφικτή. Στην περίοδο 1994 – 2004 η χώρα μας διέφυγε από τη στασιμότητα και μπήκε ιστορικά για πρώτη φορά σε τροχιά υψηλών ρυθμών ανάπτυξης. Με ουσιαστικές παρεμβάσεις και όχι με τον αυτόματο πιλότο. Τα θετικά αποτελέσματα αυτών των πολιτικών που έθεσαν τη χώρα σε ανοδική τροχιά, έχουν αρχίσει να εξαντλούνται όμως όπως δείχνει τα τελευταία χρόνια ο επίμονα πτωτικός αναπτυξιακός ρυθμός, επειδή άλλοι εμπιστεύτηκαν τον αυτόματο πιλότο και τη λογική ότι τις λύσεις δίνει η ελεύθερη αγορά.
Σήμερα ίσως είναι χρήσιμο να παρακολουθήσουμε τις παρακάτω σκέψεις ως αναγκαιότητες για παρέμβαση:
1. Χρειάζεται καταρχήν ένα πλέγμα πολιτικών που να αναδεικνύει ακόμη και για λόγους ψυχολογίας την ευαισθησία ενός κράτους που θέλει να δηλώνει παρών, με κριτήριο την ενίσχυση των άμεσα πληγέντων κοινωνικών ομάδων αλλά και της ιδίας της ρευστότητας της οικονομίας. Με τροποποίηση του προϋπολογισμού, που θα συμμαζεύει τις σπατάλες τους Κράτους και θα αυξάνει τις δημόσιες δαπάνες σε έργα και θα ενισχύσει τις ιδιωτικές παραγωγικές δραστηριότητες.
2. Απαιτείται επίσπευση και προ-πληρωμή μεγάλων έργων του ΕΣΠΑ (Δ’ ΚΠΣ) που ήδη έχει καθυστερήσει αδικαιολόγητα, προκειμένου να διοχετευθούν στην αγορά σύντομα κοινοτικές ενισχύσεις μέσω ενός προγράμματος που διατρέχει Υπουργεία, Περιφέρειες, Αυτοδιοικήσεις και άλλους φορείς υλοποίησης, με στοχευμένες παρεμβάσεις που μπορούν να δώσουν μετρήσιμα αποτελέσματα.
3. Η κοινωνία της γνώσης απαιτεί επιτέλους επενδύσεις στην έρευνα, την τεχνολογλια και την εκπαίδευση για να πάψουμε να είμαστε μόνιμα οι τελευταίοι χρήστες των νέων τεχνολογιών. Αξιοποιούμε δηλαδή τεχνολογίες των οποίων η προστιθέμενη αξία έχει εκπνεύσει προ πολλού σε άλλα κράτη.
4. Πόροι μπορούν να εξευρεθούν ακόμη και από τον περιορισμό των αμυντικών δαπανών που είναι από τις υψηλότερες στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως ποσοστού του Α.Ε.Π.. Φυσικά με πιο αποδοτική εξωτερική πολιτική.
5. Χρειάζονται επενδύσεις στην παιδεία, την υγεία, τις υποδομές, στην παραγωγή και στις επιχειρήσεις. Κυρίως η παιδεία και η υγεία δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως κωδικοί σπατάλης, αλλά ως επενδύσεις που αποδίδουν μακροπρόθεσμα.
6. Η οικονομία μας πρέπει να γίνει πιο εξωστρεφής και ανταγωνιστική. Το καμπανάκι της διεύρυνσης του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών (τριπλασιάστηκε περίπου το άνοιγμα από το 2003) αυτό αποδεικνύει. Τα προϊόντα μας πρέπει να στοχεύουν στη βελτίωση της ποιότητάς τους, να είναι διεθνώς εμπορεύσιμα και να ενσωματώνουν υψηλή τεχνολογία. Η συστηματική στροφή στις νέες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τα Βαλκάνια μπορεί να αντισταθμίσει μεσοπρόθεσμα τη μείωση των εξαγωγών που καταγράφεται προς τις άλλες χώρες.
7. Ποιότητα διακυβέρνησης: Οι δείκτες μετά το 2003 όπως παρουσιάζονται από την Παγκόσμια Τράπεζα είναι αποθαρρυντικοί. Η δημόσια διοίκηση χρειάζεται συστηματική βελτίωση μακριά από τη σημερινή λογική του κομματικού κράτους και πελατειακού συστήματος. Οι χρηματοδοτήσεις, θα πρέπει να αξιολογούνται συστηματικά για το αν πράγματι αποδίδουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Εδώ χρειάζεται και μία άλλη αντιμετώπιση της αυτοδιοίκησης στο σύνολό της. Απαιτείται συνέπεια του Κράτους ως προς τις υποχρεώσεις του με παράλληλη υποχρέωση των φορέων της αυτοδιοίκησης και όλων των ΝΠΔΔ να συντάσσουν προϋπολογισμούς, να δημοσιοποιούν τους ισολογισμούς και η συνέπειά τους να αποτελεί προϋπόθεση για χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό.
8. Εξεύρεση νέων ενεργειακών πόρων με αιχμή του δόρατος την αξιοποίηση της αιολικής και ηλιακής ενέργειας, διότι συγκαταλεγόμαστε ανάμεσα στις χώρες που καταναλώνουν όλο και περισσότερο πετρέλαιο και κατά συνέπεια είμαστε εκτεθειμένοι στην παγκόσμια κρίση τιμών κάθε φορά.
9. Προτεραιότητα πρέπει να αποτελεί και η μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων που παραμένουν μεγάλες παρά τα βήματα προόδου κατά καιρούς. Το εγγυημένο κατώτατο εισόδημα είναι ένα μέσο που μπορεί να περιορίσει τη φτώχεια αρκεί να μην καταστεί και αυτό ένα μέσο πελατειακής υποστήριξης προσώπων που δεν έχουν ανάγκη από κρατική υποστήριξη και αδικηθούν άλλοι, όπως συμβαίνει λόγου χάρη με την καταστρατήγηση του χρήσιμου θεσμού των αναπηρικών συντάξεων ή άλλων επιδομάτων.
10. Βασική προϋπόθεση πλέον πρέπει να αποτελεί η προστασία του περιβάλλοντος για μία βιώσιμη και ανατροφοδοτούμενη ανάπτυξη.
Σήμερα ζούμε δυστυχώς στην εποχή της «επανάστασης του αυτονόητου» και του «συγκεκριμένου». Οι παραπάνω δέκα αυτονόητες και συγκεκριμένες προϋποθέσεις παραμένουν όμως κενό γράμμα, αν δεν υπάρξει η πολιτική βούληση που θα τις δρομολογήσει για να τις μετουσιώσει σε πράξη. Και τον λόγο έχει κυρίως η κυβερνητική πτέρυγα που κατέχει και την εκτελεστική εξουσία.
