Ο Αυτοκινητόδρομος Κεντρικής Ελλάδας Ε65, αναμένεται να επηρεάσει σημαντικά την ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. Στοιχείο κλειδί για το είδος της επίδρασης του Ε-65 στην ανάπτυξη, είναι οι οικονομικές μεταβολές, οι οποίες αναμένεται να σημειωθούν από την υλοποίησή του. Αυτές διακρίνονται με κριτήριο την αμεσότητά τους σε άμεσες, έμμεσες και παρακινούμενες. Ανάλογα με το χαρακτήρα τους, οι επιπτώσεις διακρίνονται σε γενικευμένες ή παράγωγες και σε αναδιανεμητικές.
Η μείωση του μεταφορικού κόστους είναι καθοριστικής σημασίας για τον Ε-65 αλλά και για κάθε αυτοκινητόδρομο. Οι νομοί που αναμένεται να έχουν το μεγαλύτερο όφελος από τη λειτουργία του έργου είναι οι νομοί Φθιώτιδας, Βοιωτίας, Θεσπρωτίας, Ιωαννίνων και οι θεσσαλικοί νομοί. Οι νομοί της Μακεδονίας και της Θράκης δεν επηρεάζονται, ενώ οι υπόλοιποι ηπειρωτικοί νομοί ωφελούνται λιγότερο από το έργο.
Ο Ε-65 αναμένεται να προκαλέσει αναδιανεμητικές μεταβολές, οι οποίες δεν «παράγουν» αλλά «αναδιανέμουν» την ανάπτυξη μεταξύ των νομών. Οι νομοί της Δυτικής Θεσσαλίας, των Ιωαννίνων, της Θεσπρωτίας και της Καστοριάς αναμένεται να ευνοηθούν από το έργο. Οι νομοί της Αν. Μακεδονίας και της Θράκης θα δεχθούν αρνητική επιρροή, ενώ οι άλλοι θεσσαλικοί νομοί, οι νομοί της Κεντρικής και Δυτ. Μακεδονίας, η Αττική η Αιτωλοακαρνανία και η Άρτα θα δεχθούν μεγαλύτερη αρνητική επιρροή. Αναφορικά με την επιχειρηματολογία που πιθανόν να διατυπωθεί για «αρνητική» επίδραση του έργου στην ανάπτυξη κάποιων περιοχών, αναφέρουμε ότι το αρνητικό αποτέλεσμα αίρεται με τις ανταγωνιστικές υποδομές του Ε-65 όπως ο ΠΑΘΕ και η Ιόνια οδός. Αποτελούν «παράλληλους» προς τον Ε65 οδικούς άξονες, που βελτιώνουν την προσιτότητα άλλων νομών και βοηθούν στην εμφάνιση αναδιανεμητικών μεταβολών στην οικονομία των νομών αντίθετων με εκείνων του υπό μελέτη έργου.
Η κατασκευή του αυτοκινητόδρομου Ε65 αναδεικνύει την ανάγκη οδικής σύνδεσης του Βόλου με την Ηγουμενίτσα και τη λειτουργική συνεργασία των δυο λιμανιών. Με τη σύνδεση αυτή, υλοποιείται ο προ τριακονταετίας τεθείς στόχος για κατασκευή της σύνδεσης «Ηγουμενίτσα – Βόλος» και την υλοποίηση ενός οριζόντιου οδικού άξονα που θα συνδέει τη δυτική «πύλη» της χώρας με την «ανατολική» έξοδο προς τις μεσογειακές και αραβικές χώρες.
Δυο από τις διάφορες εναλλακτικές λύσεις, με τις οποίες είναι δυνατή η οδική σύνδεση του Βόλου και του Ν. Μαγνησίας με τον αυτοκινητόδρομο Ε65 είναι οι εξής:
Η Α1 που περιλαμβάνει οδικό άξονα ο οποίος αξιοποιεί τμήμα του ΠΑΘΕ και της οδού Λάρισας – Τρικάλων, διέρχεται με την κατασκευή ενός νέου τμήματος νότια της πόλης της Λάρισας. Συγκεκριμένα, προτείνεται η κατασκευή κόμβου σύνδεσης του ΠΑΘΕ στην περιοχή μεταξύ Νέου Περιβολίου και Μοσχοχωρίου, κατασκευή μιας νέας οδικής σύνδεσης που θα διέρχεται νότια της Λάρισας, πλησίον των οικισμών Ζαππείου και Κοιλάδας, δηλαδή μια ευρεία παράκαμψη της πόλης της Λάρισας, και θα καταλήγει στην οδό Λαρίσης – Τρικάλων, μεταξύ των οικισμών της Πηνειάδας και της Φαρκαδόνας, με μήκος 69 km περίπου και κόστος προσεγγιστικά 334 εκ. €.
Η Α2 που περιλαμβάνει την κατασκευή οδικού άξονα, ο οποίος θα συνδέει την οδό Βόλου – Λάρισας στην περιοχή Βελεστίνου και θα καταλήγει στον Ε65 στην περιοχή Σοφάδων Καρδίτσας, ενώ θα διέρχεται από το νότιο τμήμα του Νομού Λάρισας και από την περιοχή Φαρσάλων. Η λύση αυτή, η οποία απαιτεί την κατασκευή κόμβων στις περιοχές Βελεστίνου και Σοφάδων, θα διέρχεται από τις περιοχές Πολυδάμαντα και Φαρσάλων και θα ακολουθεί χάραξη παράλληλη με τη σιδηροδρομική γραμμή Βόλου – Καλαμπάκας, με μήκος 66 km περίπου και κόστος προσεγγιστικά 380 εκ. €. Τα μήκη και κόστη των αξόνων είναι παραπλήσια.
Στην περίπτωση επιλογής της Α1 είναι πιθανόν να δημιουργηθεί ένας αναπτυξιακός κόμβος με κεντροβαρική θέση στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, ο οποίος θα απέχει 10 περίπου λεπτά από την πόλη της Λάρισας και 25-30 λεπτά από τις άλλες θεσσαλικές πόλεις. Η περιοχή μεταξύ Πηνειάδας, Μαυροβουνίου και Αγ. Αναργύρων είναι δυνατόν να καταστεί ελκυστική για δημιουργία και εγκατάσταση εμπορικού και βιοτεχνικού πάρκου, καθώς και άλλων δραστηριοτήτων με διαπεριφερειακή σημασία.
Στην περίπτωση επιλογής της Α2 είναι πιθανόν να δημιουργηθεί ένας αναπτυξιακός κόμβος στην περιοχή των Σοφάδων που μπορεί να αποτελέσει σημαντικό κόμβο συνδυασμένων μεταφορών αλλά και άλλων οικονομικών δραστηριοτήτων, διαδραματίζοντας έτσι ένα ενισχυτικό οικονομικό ρόλο στην ευρύτερη περιφέρεια της Θεσσαλίας. Ακόμη, είναι δυνατόν να βοηθήσει στην αποσυμφόρηση του δίπολου Βόλος - Λάρισα, ενδυναμώνοντας την παραδοσιακή κοινωνική και οικονομική συνεργασία των Νομών Καρδίτσας και Μαγνησίας, δημιουργώντας ένα νέο αναπτυξιακό άξονα και συμβάλλοντας στην άμεση εξυπηρέτηση του διαμετακομιστικού εμπορίου της Μαγνησίας, Καρδίτσας αλλά και των Τρικάλων.
Η αξιολόγηση και η επιλογή μεταξύ των δυο λύσεων θα πρέπει να γίνει με κριτήρια οφέλους που θα προκύπτει από την αξιοποίηση των δυο έργων, αλλά κυρίως με το κριτήριο των δευτερογενών μεταβολών (έμμεσων και παρακινούμενων) που θα προκληθούν από την κατασκευή του έργου.
* Ο Σεραφείμ Πολύζος είναι Πολιτικός Μηχανικός, Οικονομολόγος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας-Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης, Πολυτεχνικής Σχολής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
* Ο Ευθύμιος Νάκας είναι Πολιτικός Μηχανικός ΑΠΘ, Msc ‘Χωροταξία, Πολεοδομία και Ανάπτυξη’ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Mελετητής Δημοσίων Έργων
