Η ώρα πλησίαζε οκτώ το πρωί. Μ’ ένα φίλο μου πηγαίναμε για τη δουλειά μας. Προχωρώντας βλέπαμε μπροστά μας μερικούς γονείς που συνόδευαν τα παιδιά τους για το σχολείο. Συζητούσαν για τη βοήθεια που έδωσαν στα παιδιά τους, για τους δασκάλους των παιδιών τους. Η συζήτηση ήταν ενδιαφέρουσα και επίκαιρη ως προς το περιεχόμενο σαν ένα απ’ τα καυτά προβλήματα της κοινωνίας μας, το εκπαιδευτικό. Ακούγαμε τη συζήτηση που είχε ανάψει για τα καλά με μεγάλη προσοχή, χωρίς να μιλήσουμε καθόλου. Τους συνοδέψαμε αμίλητοι ως την αυλόπορτα του σχολείου. Ακούσαμε πολλά και διάφορα. Άλλους ανέβαζαν και άλλους κατέβαζαν, ανάλογα με το πνευματικό επίπεδο που είχε ο καθένας. Πολλές φορές κοντοσταθήκαμε για να παίρναμε μέρος στη συζήτησή τους, μα το αφήσαμε να δώσουμε τη γνώμη μας για μερικά προβλήματα που δεν συμφωνούσαμε με αυτούς. Ακούσαμε από μια μητέρα να λέει: «Τι ανάγκη έχουν οι δάσκαλοι ή οι καθηγητές, λίγες ώρες δουλεύουν και πληρώνονται για πολλές». Οι περισσότεροι συμφώνησαν μ’ αυτήν, ενώ οι άλλοι έμειναν ουδέτεροι. Αυτή η στάση μας έδωσε την αφορμή ν’ απαντήσουμε διά μέσου της εφημερίδας, η πιο αγαπητή η «Ελευθερία».
Αγαπητοί γονείς, είναι αλήθεια ότι ο κάθε δάσκαλος ή καθηγητής, στο ωρολόγιο πρόγραμμά του, μπορεί να έχει πέντε ή έξι ώρες την ημέρα να διδάξει, αλλά αυτές οι ώρες για να έχουν ποσοτικό και ποιοτικό αποτέλεσμα ο κάθε εργατικός και συνειδητός δάσκαλος έχει να κάμει άλλες τόσες ώρες προετοιμασίας στο σπίτι του. Για να προετοιμαστεί γι’ αυτές τις ώρες πρέπει να σκεφτεί τον τρόπο, τη μέθοδο που θα διδάξει την ύλη, να προετοιμάσει τα απαιτούμενα εποπτικά μέσα, να συνδυάσει την παράλληλη σύνδεση των θεμάτων μέσα στην κάθε ύλη, τη σύνδεση των υλών σαν ενότητα, να καθορίσει το διδακτικό στόχο και σκοπό για το κάθε διδακτικό θέμα, το μορφωτικό σκοπό για την κάθε ώρα διδασκαλίας, γιατί προετοιμάζουμε σύγχρονους μελλοντικούς πολίτες. Θέλει να σκεφτεί τις κατάλληλες ερωτήσεις που θα απευθύνει στην τάξη για να κάνει αξιολόγηση των μαθητών, ανάλογα με τις γνώσεις που απέκτησαν στην ύλη του θέματος που δίδαξε την προηγούμενη ώρα, που να έχουν σχέση με τους κοινούς κρίκους σύνδεσης με την ύλη, το θέμα που θα διδάξει, για να βασιζόμαστε απ’ τα γνωστά στα άγνωστα, απ’ τα συγκεκριμένα στα αφηρημένα, έτσι που όλη η ώρα να είναι ένα πραγματικό ζωντανό, λειτουργικό εργαστήρι, που να δουλεύουν και να εργάζονται όλοι οι μαθητές: προχωρημένοι, μεσαίο επίπεδο και καθυστερημένοι. Για να γίνονται υπό την καθοδήγηση και τον έλεγχο του εργατικού, συνειδητού και ειλικρινούς δάσκαλου γονέα. Για να κάμει όλα αυτά και πολλά άλλα ένας εργατικός δάσκαλος του χρειάζονται πολλές και προσεκτικές ώρες προετοιμασίας, για να φτάσει τον τελικό εκπαιδευτικό μορφωτικό σκοπό. Ένας τέτοιος δάσκαλος, μερακλής και περήφανος για το επάγγελμά του, ιδρώνει και κουράζεται στην ώρα της διδασκαλίας, όπως ιδρώνει ένας εργάτης στο εργοστάσιο, ένας οικοδόμος ή κάποιος άλλος. Ο δάσκαλος ή καθηγητής κάνει πνευματική δουλειά και κουράζεται πολύ περισσότερο από τ’ άλλα επαγγέλματα, γι’ αυτό τραβήξτε απ’ το νου σας και τη συνείδησή σας ότι ο δάσκαλος δουλεύει λίγο. Εδώ μιλάμε για την κατηγορία δασκάλων που είναι οι πάρα πολύ εργατικοί και ακούραστοι να μάθουν τα παιδιά μας ή τα εγγόνια μας να είναι καταρτισμένα με τις απαιτούμενες επιστημονικές γνώσεις που έχουν τα κρατικά προγράμματα και κείμενα, που εγκρίθηκαν από το υπουργείο Παιδείας.
Μπορεί να πει κανείς να υπάρχουν δάσκαλοι και καθηγητές με χαμηλή συνείδηση, που δεν δουλεύουν ακούραστα, που δεν ιδρώνουν, που αμελούν, τεμπελιάζουν για να μάθουν τους μαθητές όπως η προηγούμενη κατηγορία; Και φυσικά υπάρχουν δάσκαλοι που το πιάνουν καθησιό πάνω στην εξέδρα και κοιτούν κάθε τόσο και λίγο την ώρα και περιμένουν με ανυπομονησία να χτυπήσει το κουδούνι για να βγουν διάλειμμα και οι μαθητές να κάνουν πως δουλεύουν κάνοντας θόρυβο, δεν έχουν ποτέ, μα ποτέ θετικά αποτελέσματα στη δουλειά τους. Λέμε σ’ αυτούς τους δάσκαλους ότι η τάξη είναι μια χελιδονοφωλιά, που τα μικρά χελιδόνια περιμένουν μ’ ανοιχτό το στόμα να τους πάει η μητέρα τους την απαιτούμενη τροφή, γιατί διαφορετικά θα ψοφήσουν. Έτσι, αγαπητοί δάσκαλοι, κι οι μικρούληδες περιμένουν με λαχτάρα και με ζήλο ν’ ακούσουν τη γλυκιά σας φωνή, εξηγώντας επιστημονικά το κάθε φαινόμενο για το συγκεκριμένο διδακτικό θέμα ή άλλο πρόβλημα που μπορεί να δημιουργηθεί στην ώρα της διδασκαλίας. Ακούγοντας καθημερινά και συστηματικά την επιστημονική εξήγηση αυτών των φαινομένων, οι μαθητές εμπλουτίζουν τον ορίζοντά τους, θρέφεται σωστά και καλά ο νους τους. Όπως το στομάχι έχει ανάγκη για τροφή, έτσι κι ο νους έχει ανάγκη για γνώσεις και η σωστή βάση για τον εμπλουτισμό αυτών των γνώσεων είστε εσείς, αγαπητοί δάσκαλοι. Όλοι μας δεν πρέπει να ξεχνάμε και ιδιαίτερα οι γονείς ότι το καθήκον του δασκάλου είναι πολύ ιερό και πάρα πολύ δύσκολο. Ο δάσκαλος δίνει την απαιτούμενη κοινωνική μόρφωση όχι σ’ ένα, σε δύο ή τρία παιδιά που έχει η κάθε οικογένεια με πολλά, πάρα πολλά. Το καθήκον του δάσκαλου για την καλή συμπεριφορά των παιδιών, την καθαρή ομιλία της αγαπημένης μας γλώσσας, την καθαριότητα και άλλα κοινωνικά θέματα, δεν κλείνονται σ’ αυτούς τους μαθητές που έχει στην τάξη του, μα όπου κι αν βρεθεί, όπως στο λεωφορείο, στην καφετέρια, στο γήπεδο και παντού, ο καλός παιδαγωγός διαπαιδαγωγεί με το καλό του παράδειγμα. Ο κάθε καλός δάσκαλος είναι ο καθρέφτης, όχι μόνο για τους μαθητές, μα και για όλους τους πολίτες. Η κάθε κίνηση του δάσκαλου είναι μίμηση για τον καθένα μας, γι’ αυτό ο τρόπος επικοινωνίας του δάσκαλου πρέπει να είναι μελετημένος και μετρημένος, γιατί αυτός ακτινοβολεί για το καλό της κοινωνίας μας. Πολλές φορές ένας απλός, συντροφικός και κοινωνικός δάσκαλος, ας έχει και λίγες λιγότερες γνώσεις από κάποιον άλλον, έχει περισσότερα και καλύτερα αποτελέσματα στη δουλειά του, παρά από έναν άλλον που περηφανεύεται με τις πολλές του επιστημονικές γνώσεις, μοιάζει σαν μια μεγάλη βιβλιοθήκη που δεν ξέρει πού και πώς να συστηματοποιηθεί, που θέλεις ώρες ολόκληρες να βρεις ένα βιβλίο, χάσιμο πολύτιμου καιρού που δεν ξαναγυρίζει. Υπάρχουν και μερικοί, για να καλύψουν την τεμπελιά τους δείχνουν στους μαθητές το δρόμο για τα φροντιστήρια. Αυτό το ακούσαμε από μια συζήτηση που έκαναν οι μαθητές ενός Λυκείου (μια ομάδα), καθώς κάθονταν στο διπλανό παγκάκι που καθόμουν και περίμενα το λεωφορείο. Στην ώρα της Φυσικής ο καθηγητής λέει στους μαθητές ν’ ανοίξουν τα βιβλία, να διαβάσουν το επόμενο μάθημα κι αυτός καθόταν στην καρέκλα πάνω στην εξέδρα και ασχολιόταν με ατομικές δουλειές. Όταν χτύπησε το κουδούνι, ένας μαθητής πήρε το θάρρος και του λέει: - Κύριε καθηγητά, δεν κατάλαβα τίποτα! Η απάντηση του καθηγητή, χωρίς ντροπή, ήταν: - Πας φροντιστήριο; - Ναι, λέει ο μαθητής. - Ξαναπήγαινε, εκεί πληρώνεις.
Τέτοιες απαντήσεις από τέτοιους ασυνείδητους καθηγητές είναι απαράδεκτες για την κοινωνία μας. Και τις προάλλες που τάχα εξηγούσε το μάθημα, τον ρωτήσαμε για μερικά πράγματα και μας έδειξε τον ίδιο δρόμο, είπε κι ένας άλλος μαθητής. Δεν άντεξα και είπα στους μαθητές να πουν στον καθηγητή τους ότι η Ελλαδίτσα μας, το μορφωτικό επίπεδό μας δεν έχει ανάγκη για τέτοιους καθηγητές, δεν ανήκουν στην αγκαλιά του λαού μας. Αυτός ο καθηγητής παίρνει τα λεφτά του λαού τζάμπα. Πού είναι η εκπαιδευτική περηφάνια του πραγματικού, σωστού καθηγητή; Και να του έλεγε ο μαθητής ότι εγώ το ξέρω, αυτός έπρεπε να του έλεγε ότι καλό σου κάνει να το ακούσεις και μία φορά ακόμη. Η επανάληψη είναι η μητέρα της μάθησης. Μ’ αυτήν την απάντηση έδειχνε σε τι βαθμό ήταν καταρτισμένος, την καλή συμπεριφορά κι οι μαθητές θα τον σχολίαζαν πάντα και παντού για καλό παράδειγμα. Ας ξεχάσουμε αυτά τ’ αρνητικά παραδείγματα και να έχουμε πάντα υπόψη μας τον εργατικό, ακούραστο δάσκαλο, που διαπαιδαγωγεί και μορφώνει με παραδείγματά του πάντα και παντού. Ας διαβάσουν τούτες τις χίλιες σειρές όλοι οι δάσκαλοι κι οι καθηγητές κι ας κερδίσουν κάτι για το καλό τους.
Νίκος Σκεύης
Συνταξιούχος δάσκαλος
